چه کسانی خودشان را "کشتند" تا انتخابات یک روز عقب بیفتد؟

بر اساس گزارش محرمانه ای که روزنامه کیهان آن را منتشر کرد، در جلسه ای که روز سه شنبه دوم دیماه 82 در منزل یکی از سران جریان اصلاحات برگزار شده بود، براندازان تصمیم گرفته بودند که بعد از اعلام نتایج تعیین صلاحیت ها از سوی شورای نگهبان، یک طرح چند مرحله ای را با هدف متشنج کردن فضای سیاسی کشور به اجرا بگذارند: استعفای دسته جمعی یکی از این برنامه ها بود. . روزنامه کیهان، 18/10/1382.

با نزدیک شدن 20 دی، یعنی تاریخ اعلام نظر نهایی هیئت های نظارت شورای نگهبان درباره صلاحیت کاندیداهای مجلس، روز هفدهم دیماه «محمدرضا خاتمی» دبیر کل حزب مشارکت طی مصاحبه ای با خبرنگاران گفت: «هر چه رد صلاحیت ها گسترده تر باشد مشارکت مردم کمتر و در نتیجه مشروعیت نظام خدشه دار خواهد شد. ما در برابر هرگونه رد صلاحیت غیرقانونی ایستادگی می کنیم و آن را نخواهیم پذیرفت و زیر بار آن نخواهیم رفت». روزنامه یاس نو، 18/10/1382

برخی دیگر از اعضای حزب مشارکت چون«مصطفی تاج زاده»  و «داوود سلیمانی»  نیز از اعلام«برنامه های جدی» چون به تعویق انداختن زمان انتخابات، غیرقانونی خواندن آن و حتی تحریم سخن به میان آوردند.

در نخستین روز تحصن چهره‌هایی چون معصومه ابتکار، رحیم عبادی، محمد ستاری فر، زهرا شجاعی، صفدر حسینی که همگی از اعضا یا منسوبین به حزب مشارکت به شمار می‌آمدند، در جمع متحصنین حاضر ‌شدند و با آنان اعلام همراهی ‌نمودند.

معاونان برخی از وزارتخانه‌های دولت اصلاحات نیز که گرایش سیاسی به حزب مشارکت داشتند، در جمع متحصنین حضور ‌یافتند. در همین راستا «محسن امین‌زاده» از مؤسسین حزب مشارکت که کسوت دولتی معاون آسیا و اقیانوسیه‌ وزارت امور خارجه‌ دولت اصلاحات را بر تن‌کرده بود، روز دوم بهمن ماه در جمع متحصنین ابراز عقیده کرد که «من آمده‌ام از کار بزرگ و ارزشمند شما تشکر کنم. شما از ما حمایت می‌کنید و اقدام و تدبیر و اعتراض و واکنش شما در سیاست خارجی به ما کمک می‌کند. شما از ارزش‌های نظام بر پایه‌ اصلی قدرت نظام حمایت می‌کنید و این همان چیزی است که هر دیپلمات در سطح دنیا به آن نیاز دارد».

دولت خاتمی با تمامی توان رسما به متحصنین پیوسته بود. به گفته بهزاد نبوی، 16 عضو کابینه خاتمی، تمام استانداران و بیش از 200 معاون وزیر و 200 فرماندار و 200 رئیس دانشگاه استعفا دادند، اما خاتمی که با تحرکاتی از این دست به شدت مخالف بود، در مقابل استعفای دولتی ها ایستاد و گفت: «یا همه می مانیم و انتخابات سالم رقابتی برگزار می کنیم یا همه می رویم». 

خاتمی و مهدی کروبی، رئیس وقت مجلس که او نیز راه خود را از افراطیون جدا کرده بود، در نامه ای به رهبر انقلاب، اقدام شورای نگهبان را «گره ایجاد شده» خوانده و خواستار گشودن آن شدند؛ اما پاسخ قاطعی شنیدند: «انتخابات براى مصالح کشور و ملت ما داراى اهمیت حیاتى است و باید سالم، با نشاط و پرشور برگزار گردد. این یکى از وظایف مسئولان و اداى دین در برابر ملت فداکار و مجاهدات و خون هاى مطهر شهیدان است و به خاطر آن شایسته است که برخى گلایه‌هاى دستگاه ها از یکدیگر نادیده گرفته شود و همه دست در دست، این گونه وظایف بزرگ را به بهترین و سالم ترین وجه به انجام برسانند». پاسخ رهبر انقلاب به نامه روسای قوای مجریه ومقننه مبنی بر برگزاری انتخابات در موعد مقرر، 18/11/1382

  رهبر معظم انقلاب همچنین طی سخنانی برگزار شدن انتخابات را حق مردم خوانده و تاکید کردند که شانه خالی کردن از مسئولیت برگزاری انتخابات به شکل استعفا یا به هر شکل دیگر، خلاف قانون و حرام شرعی است.

بعدها آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب فاش کردند که جریان اصلاحات از جمله شخص خاتمی و کروبی، تمامی توان خود را به کار بستند تا انتخابات را به تعویق بیاندازند: «واقعاً خودشان را کشتند که شاید بتوانند در یک برهه‌اى انتخابات مجلس را عقب بیندازند، اما نتوانستند. رؤساى قوا با هم¬دیگر هم¬دست شدند که نگذارند انتخابات مجلس شوراى اسلامى سر وقت انجام بگیرد، اما نتوانستند. خیلى تلاش کردند، آمدند، بحث کردند، حرف زدند، روزنامه نوشتند، امضاء جمع کردند، مأمورین دولتى را بسیج کردند، ولى الحمدلله نتوانستند». بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى، 8/3/90

به هر تقدیر، تحصن که در حقیقت با هدف اعمال فشار بر شورای نگهبان برای تجدید نظر در احراز صلاحیت رد صلاحیت شدگان انجام شد، با اعلام نظر نهایی شورای نگهبان در تاریخ دهم بهمن ماه عملا به اهداف خود دست نیافت. تا اینکه دوازدهم بهمن ماه 125 نماینده با قطع امید از همراهی خاتمی، به صورت دسته جمعی استعفای خود را تقدیم هیئت رئیسه مجلس کردند. در این میان، چون استعفای دسته جمعی با ماده 95 آئین نامه داخلی مجلس مغایرت داشت، نمایندگان مذکور می بایست یکایک استعفا می دادند، اما در کمال تعجب آن نمایندگان این کار را نکردند و تا پایان عمر مجلس ششم تنها پنج نماینده دست به استعفا زدند که نهایتا استعفای چهار تن از آنان مورد تصویب مجلس قرار گرفت. نهایتا خاتمی نیز  اعلام کرد که «ما چاره ای جز ماندن و برگزار کردن انتخابات نداریم».

این رفتار خاتمی صدای«سعید حجاریان» را نیز درآورد: «بخشی از اصلاح طلبان فقط اسمشان اصلاح طلب است. این ها مثل شبه دموکراسی، شبه اصلاح طلب هستند. این ها مثل پراید عمل می کنند. پراید که نمی تواند 24 میلیون رأی را بکشد...البته باید از نیروهای ضعیف تر هم استفاده کرد، اما نباید سرکردگی جنبش را به این ها داد». روزنامه شرق، 9/2/1383

در آن دوران اختلافات درون تجدید نظر طلبان تا جایی بالا گرفت که برخی نمایندگان مجلس ششم قصد طرح سوال از خاتمی به علت تصمیم او برای برگزاری انتخابات را داشتند که پس از دیدار با خاتمی، از پیگیری این طرح منصرف شدند. روزنامه اصلاح طلب «شرق» از میان نمایندگان پیگیر طرح سوال که با خاتمی ملاقات کرده و منصرف شدند، اسامی«محمد دادفر»، «سید ناصر قوامی»، «علی اکبر موسوی خوئینی»، «شمس الدین وهابی» و «احمد میدری» را منتشر کرد و نوشت: «در این دیدار نمایندگان انتقاد خود را از خاتمی عنوان کردند مبنی بر اینکه چرا به برگزاری انتخاباتی تن داد که خود آن را ناعادلانه و غیر آزاد خوانده است، خاتمی هم متقابلا ضمن تاکید بر اینکه چاره ای جز برگزاری انتخابات نداشته است از نمایندگان خواسته بود تا از طرح سوال خود منصرف شوند؛ زیرا در غیر این صورت مجبور خواهد شد در پاسخ به سوال نمایندگان به مسائلی اشاره کند که بخشی از آن شامل اقدام نمایندگان در تحصن و استعفا خواهد بود.» روزنامه شرق، 27/1/1383