سفارشهاي يك استاد اخلاق به زائران حج

حجت‌الاسلام طباطبائی استاد اخلاق گفت: مسلمانان در حج بر اشتراکات خود تکیه زده و از تفرقه بپرهیزند.

به گزارش 598 حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبائی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، در مورد توصیه به حجاج در آستانه سفر معنوی حج تمتع سال 1390 گفت: خداوند در قرآن می‌فرماید « وَ لِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِیلاً{(4)» که حج یک واجب از واجبات الهی است که باید بصورت جمعی انجام شود و جامع همه عبادات محسوب می‌شود و برای این عبادت نسبت به سایر عبادات کلمه نُسُک به معنی عبادت خاص اطلاق شده که جمع آن مناسک حج است.

این استاد اخلاق افزود: حج یک عبادت خاصی است که ظاهر آن چرخیدن زائر به دور کعبه و وقوف و ماندن در یک سرزمین بی‌آب و علف به نام عرفات و شب را در سرزمینی به نام مشعر گذراندن و بیتوته کردن است و روز را در یک زمان خاص به پرتاب سنگ به سوی نماد شیطان و سپس قربانی کردن در منطقه منا و نیز تراشیدن سر است،اما همه اینها خود یک عبادت بزرگی به شمار می‌رود.
 وی افزود: ماندن و خوابیدن حاجی در منطقه منا معادل عبادت کردن از سر شب تا صبح در مسجدالحرام است. پس اگر زائر نتوانست شب را در آن دیار حضور پیدا کند، باید تا صبح در مسجدالحرام بیدار بماند که به این وسیله جبران خواب و بیتوته کردن در منا را بنماید.

*عبادات حج خاص است

طباطبایی افزود: عبادات حج در هیچ جای دیگر وجود ندارد، بنابراین عباداتش خاص و جنبه معنویت آن ویژه است، بنابراین اسم آن را به جای عبادت، کلمه نُسُِک و جمع آن مناسک حج گذاشته‌اند.


*پیام وحدت بخش ولی امر

این کارشناس مذهبی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز از زمان امام خمینی(ره) هر سال یک پیامی به این کنگره بزرگ مسلمانان در حج اعلام می‌شود و پس از ایشان مقام معظم رهبری هر سال پیامی به گردهمایی مسلمانان در حج عنوان می‌کنند. مسلمانان به عنوان برائت از مشرکین دور هم جمع می‌شوند و این پیام قرائت می‌شود.
 وی تاکید کرد: پیام مقام معظم رهبری به حجاج همیشه نسبت به سیاست روز دنیای اسلام و وظایف حجاج در آن سال حساس است و مسائل روز در آن مطرح می‌شود.

حجت‌الاسلام طباطبایی افزود: همان طور که سیاست کلی کشور توسط مقام معظم رهبری طبق اصل 110 قانون اساسی تعیین می‌شود، در حج نیز یک سری مسائل مهم کشور و جهان اسلام از طریق پیام ولی فقیه ارائه می‌شود که در سال جدید نیز به موقع خود اعلام و قرائت خواهد شد.

* فرصت حج همچون ابر زود می گذرد

وی تاکید کرد: آنچه وظیفه ماست حجاج باید قبل از خروج از وطن که زائر نامیده می‌شوند و قبل از ورود به سرزمین وحی با برخی از مسائل آشنا شوند، از جمله اینکه مبادا پس از پایان موسم حج متوجه شویم که موقعیت بس زیبا و ارزشمند را از دست داده‌ایم.

حجت‌الاسلام طباطبایی تاکید کرد: اگر آنچه وظیفه زائر بیت‌الله است کوتاهی شود، در روزی حسرت و تأثر می‌خورد و هیچگاه تأثر جایگزین کارهای لازم نمی‌شود، بنابراین زائر تا حرکت نکرده و به این سفر بار نبسته، باید بار معنوی خود را ببندد.

این کارشناس مذهبی یادآور شد: باید بکوشیم آنچه ابزار و وسایل مورد نیاز این سفر است، طبق مناسک حج با خود برداشته و آنچه که از طریق سازمان حج و زیارت و یا مسئولان کاروان به عنوان وسایل همراه فراهم می‌شود، با خود داشته باشیم و در این سفر از راهنمای کاروان که معمولا یک روحانی آزموده و آگاه است استفاده شود و هیچ‌گاه به بهانه این که آگاه هستیم، نباید از توصیه مسئول کاروان سرپیچی کنیم.

حجت‌الاسلام طباطبایی تاکید کرد:‌ زائر باید خود را فردی ناآگاه و در خدمت روحانی کاروان به همراه جمع بداند که مبادا خدای ناکرده عملی از او صادر شود که باعث پریشانی و زحمت دیگران شود.

وی افزود: زائر باید لحظه به لحظه مراقب خود باشد و از دایره انجام تکالیف پا را فراتر ننهد و هیچگاه وظایف خود را در نظم و انضباط فراموش نکند.

حجت‌الاسلام طباطبایی افزود: جنبه‌های معنوی حج از ناحیه روحانیت به زائر یادآور می‌شود و بنابراین باید بکوشیم وظایف شرعی خود را قبل از سفر در کشور انجام دهیم، از جمله پرداخت خمس و محاسبات مالی انجام ‌شود و زائر با مالی پاکیزه راهی سفر شود، مبادا خدای نکرده با اموال نامشروع و یا با مال مردم لباس احرام تهیه کرده و وارد حج شود که یکی از مبطلات حج احرام و لباس غصبی است.

*قرائت حمد و سوره کامل شود

وی تاکید کرد: اگر حق کسی بر گردن زائر است، باید پرداخت شود و رضایت طرف جلب شود، همچنین قرائت حمد و سوره باید کامل و درست انجام شود و نیز آگاهی به محرمات در حال احرام و اذکار واجب از قبیل کلمه «لبیک اللهم لک لبیک» و آنچه که به آن نیاز دارد، باید فرا گیرد.

*وصیت نامه بنویس عمر دراز می‌شود

حجت‌الاسلام طباطبایی نوشتن وصیت‌نامه را یکی از کارهای لازم برای زائر دانست و گفت: تعیین وصی برای اموال خود و نیز قرار دادن مالی برای وصی و یا قیم برای فرزندان صغیر لازم است و اگر زائر اموالی دارد آنرا به دست وصی خود امانت سپرده و تحویل دهد که اگر از سفر برگشت، آن را به همان شکل از او تحویل گیرد.

وی تاکید کرد: تجربه نشان داده، اگر اشیاء گران قیمت در منزل وجود دارد، به وصی مورد نظر نشان دهد و بعد از برگشت آن را تحویل بگیرد که مبادا حقی از وصی و یا دیگران ضایع شود، زیرا تجربه نشان داده فردی یک نفر را وصی خود کرده بود در حالی که مقداری طلا در درون طلا پنهان کرده که بعد از برگشت از حج آنرا گم کرده بود و به گردن وصی انداخته بود، در حالی که بعد از 10 سال سارق واقعی برای سفر حج به آن اقرار کرده بود.

وی افزود: زائر بیت‌الله در وصیت‌نامه خود مقدار بدهی به نماز و روزه و رد مظالم و نیز خمس و زکات خود را اعلام کند و آن را در وصیت‌نامه قید کند و آداب وصیت را نیز جداگاه بیاموزد و بداند با وصیت‌نامه نوشتن عمرش کم نمی‌شود، بلکه دراز می‌شود.

* عزت نفس در طلب حلالیت حفظ شود

این استاد اخلاق تاکید کرد: زائر باید از دوستان و آشنایان حلالیت بطلبد، مگر کسانی که نادان و مغرور هستند که اگر به آنها اعلام کند که مرا حلال کن، او خود را طلب‌کار و مغرور بداند که لازم نیست، به این افراد چیزی بگوید، بلکه در غیاب برای او دعا کند.

حجت‌الاسلام طباطبایی افزود: خداوند به ما اجازه نداده که خود را دچار ذلت کنیم بلکه باید با عزت طلب حلالیت کنیم.
 
حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی در ادامه با بیان اینکه زائر بیت‌الله‌الحرام باید از اطرافیان طلب حلالیت کند، گفت: در عین حال خداوند اجازه نداده خود را دچار ذلت کنیم بلکه با عزت نفس حلالیت بطلبیم.

* زائر به زیارت اهل قبور رود

وی افزود: اگر کسانی را که می‌شناسیم و به آنها وابسته هستیم، اگر زنده بودند، به دیدارشان برویم و اگر از دنیا رفته‌اند به زیات قبور آنها رفته و طلب حلالیت می‌کنیم. چون در فرهنگ اسلامی گفته‌اند، مرده را مرده نبینید، بلکه روح او را حاضر ببینید و برایش طلب حلالیت کنید.

این استاد اخلاق به زائران حج گفت: در تمام سفر سعی شود به کسی آزاری نرسد، از کسی غیبت نشود، تهمتی زده نشود، بلکه تا می‌توانید خدمتگزار یکدیگر بوده و به هم محبت کنید و باری از دوش دیگران بردارید و سعی کنید، همسفر خوبی باشید.

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی افزود: زائر وقتی به وطن برگشت باید ارتباط نزدیکی با همسفران خود داشته باشد و او را مانند قوم و خویش خود بداند و تا آخر عمر ارتباط حسنه برقرار باشد، به گونه‌ای که بعد از مردن اگر از او سوال کردند، چه ارتباطی با این فرد داشتید، جواب دهد، همسفر خوب مکه بودیم و این همسفر بودن در سفرهای معنوی روز قیامت ارزش حساب می‌شود.

* سوغات تبدیل به تجارت نشود

نماینده سابق مجلس در مورد خرید سوغات از سفر حج و اینکه چگونه تبدیل به تجارت و چشم و هم‌چشمی نشود، گفت: هر حاجی وظیفه دارد اطرافیان خود را خبر کرده و با بدرقه دوستان به این سفر اعزام شود و پس از بازگشت نیز با استقبال دوستان روبرو شود، همه می‌گویند التماس دعا و زائر نیز باید بگوید ان‌شاءالله به یاد شما خواهم بود.

وی گفت: وقتی به مدینة‌النبی رسیدید، هر روز پس از زیارت قبر مبارک پیامبر(ص) یک زیارت به نیابت از آشنایان و دوستان ولو کسانی که با آنها سلام و  علیک داشته‌اید، در حد سلامی به محضر رسول خدا از جانب آنها عرضه دارید.

این کارشناس مذهبی یادآور شد: زائر چه در حرم پیامبر(ص) و چه در قبرستان باصفای بقیع یاد دوستان و کسانی که التماس دعا گفته‌اند، باشد و روز آخر که می‌خواهد از حرم بیرون شود به نیت همه آنها زیارتی که در آخر مفاتیح‌الجنان وجود، دارد قرائت کند.

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی یادآور شد: وقتی به مکه مشرف می‌شوید روز آخر که می‌خواهید برگردید 7 طواف به نیابت از همه دوستان و آشنایان و 2 رکعت نماز طواف به جای آورید و دعای نماز و آداب الحرمین را رعایت کنید.
 
* التماس دعا را فراموش نکن

طباطبایی تصریح کرد: اگر حاجی بعد از برگشت به وطن متوجه شد، فلان فرد از آشنایان که سفارش دعا کرده بود، به ذهن او نیامده و وقتی از او پرسید آیا از من یادی کردی، جایز است، بگوید نه تنها یاد کردم، بلکه طواف هم کردم و این دروغ نیست و آنهایی را هم که به یادشان بوده‌اید و برایشان دعا کرده‌اید، هیچ مشکلی ندارد، چون نیت کلی کرده‌اید.

این کارشناس مذهبی گفت: این توصیه را هرگز فراموش نکنید که به نیت همه دوستان، آشنایان، ذوی‌الحقوق و کسانی که سفارش به دعا کرده‌اند، دعا کنید و نماز به جای آورید.


* برای سوغاتی قرض نگیرید

وی در مورد سوغات تاکید کرد: مستحب است در سفر حج سوغات بیاورید، ولی هرگز از کسی پولی برای آوردن سوغاتی از مکه و مدینه قبول نکنید. اگر توانستید از خودتان چیزی بخرید و بیاورید و اگر نتوانستید بدهکار نمانید و سعی شود خرید کردن در حد سوغات باشد، نه اینکه جنبه چشم و هم چشمی و یا در حد خرید اشیای کلان باشد که شما را از اهداف عالی حج بازدارد.

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی گفت: حضرت پیامبر اکرم(ص) فرمودند، اگر به سفر رفتید، سوغات بیاورید و حتی اگر این سفر به اندازه عبور از یک جوی آبی بوده و سفر نزدیک باشد.

* مسلمانان را به حق دعوت کنید

این کارشناس مذهبی در مورد بیداری اسلامی و نقش آن در سفر معنوی حج امسال گفت: حاجی‌ها همیشه وظیفه داشتند که ارتباط با مسلمانان و حجاج کشورهای دیگر داشته باشند و آنها را به سوی حق و حقایق دعوت کنند، ولی شرط آن این است که زبان آنها را بلد باشند و کسی که زبان خارجی نمی‌داند و یا زبانش ناقص است، هدایت نکند که چه بسا باعث گمراهی می‌شود.

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی تاکید کرد: تجربه نشان داده افرادی که به زبان خارجی آگاهی ندارند، گاهی در مبادله کلمات و مفاهیم برعکس عمل کرده‌اند.

وی در مورد  ارتباط حاجیان ایرانی با حجاج کشورهای عربی بویژه مصر و سودان گفت: باید این ارتباط به درستی تعریف شود. این گونه نباشد که اثر معکوس داشته باشد، چون تجربه داشته که فردی از یک حاجی خارجی پرسیده بود چند فرزند داری و او فکر کرده بود که مرادش این است، چرا فرزندانت را برای کار کردن به کشور ما نمی‌فرستی.

*تاکید بر مشترکات

 طباطبایی یادآور شد: اگر قرار است صحبتی بین حجاج ایرانی و خارجی صورت گیرد، بر مشترکات بین مسلمانان تاکید شود و از بیان مسائل تفرقه‌انگیز خودداری شود.

وی افزود: حاجی نباید از مسائل خاصه مذهب خود با مسلمانان عامه صحبت کند، بلکه مشترکات فراوانی در اسلام وجود دارد که بر آنها باید تاکید شود.

* باعث زینت کشور اسلامی شوید

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی خطاب به زائران گفت: سعی کنید همه جا در نمازهای جماعت شرکت کنید و با مسلمانان غیرایرانی آن گونه به مهربانی رفتار شود که وقتی آنها به سرزمین خود برگشتند از ادب، انضباط، احترام، گذشت، بزرگواری و فرهنگ اسلامی - ایرانی با هم سخن گویند.

وی تاکید کرد: عملکرد برخی افراد غافل در گذشته باعث شده برخی از حجاج خارجی آنها را زرتشتی و بدحجاب و بدرفتار خطاب کنند و بگویند که برخی مسلمانان ایرانی به دستورات دین به خوبی عمل نمی‌کنند و همانند مجوس هستند. دست می‌زنند، آرایش زنان آنها زیاد است و گاهی کفش حاجیان دیگر را می‌برند.

طباطبایی تاکید کرد: چون در طول سفر کفش و لباس همه زائران یک گونه است، بنابر این باید حواستان جمع باشد که از روی اشتباه کفش دیگری را برندارید و اگر کفش شما گم شد ، حتی پابرهنه برگردید ،اما کفش دیگری را بر ندارید، زائران عرب محال است کفش دیگری را بردارند، یک جفت کفش مگر چقدر ارزش دارد که زائر بخواهد چون کفش خود را گم شده، کفش دیگری را بردارد.

* حضور در نماز اهل تسنن لازم است

حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی افزود: حضور در نماز جماعت اهل تسنن لازم است تا اتحاد مسلمانان و شیعه و سنی حفظ شود و همه اهل تسنن دست بسته نماز نمی‌خوانند برخی از آنها با دست باز نماز می‌خوانند و در نماز هرگز کلمه آمین را نگویید و اگر در نماز جماعت سنی شرکت کردید، لازم نیست مانند آنها دست بسته نماز بخوانید.

وی تاکید کرد: هر جا که فکر می‌کنید موجب اختلاف و نفوذ بیگانه می‌شود، نباید نسبت به شیعه دوازده امامی بودن اظهار کنید، بلکه همین که مسلمانان علیه یهود و کفار متحد شوند و به عنوان امت واحده به شمار روند کافی است. پس در مواردی که خوف از اختلاف بیشتر می‌رود لازم نیست، اعلام کنید که شیعه دوازده امامی هستید.

طباطبایی در مورد انتقال فرهنگ شهادت به سایر مسلمانان گفت: البته فرهنگ شهادت مختص شیعه نیست و اهل سنت نیز با این فرهنگ آشنا هستند و در مواردی تندتر از شیعیان هستند.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه امت اسلامی باید به فکر پیروزی بر کفار و یهود باشند گفت: این هدف جز از طریق شهادت و از خودگذشتگی و فداکاری انجام نمی‌شود همان گونه که خداوند در قرآن فرموده «واقتلوهم حتی لاتکون فتنه» یا جای دیگر فرموده «اقتلوا ائمه الکفر» مراد این است که سران کفر را از میان بردارید، نه اینکه حتما آنها را بکشید و آنچه در ایران سال 1357 اتفاق افتاد،همان چیزی بود که در زمان وصی پیامبر حضرت علی(ع) اتفاق افتاد و ملت بزرگ ایران به پیروی از علی(ع) و اولاد او شهادت را افتخار و مایه پیروزی می‌دانستند و کمک به مسلمانان دیگر را شعار خود می‌دانند.

گفت‌وگو از: بهبود سعیدی کیا