ده‌نمکی در «معراجی‌ها» کدام پدیده را «واقعی» نشان می‌دهد؟

تصویری که از دانشگاه ارائه می دهد در مواردی دچار ضعف های جدی است، مثلا اینکه در طول فیلم فقط یک استاد و یک کلاس را نشان می دهد و همه ی دانشجویانی که در دانشگاه نقش آفرینی می کنند –از هر دو طرف- دانشجویان همان یک کلاس هستند.

اما در مجموع نکاتی در فیلم هست که در نوع خودش قابل توجه و قابل ستایش است:

پرداختن به مقوله تدفین شهدا در دانشگاه، به خودی خود می تواند موضوعی جالب و جذاب باشد؛ همچنین پرداختن به نقش تشکل های دانشجویی در دانشگاه. این ویژگی شاید برای عده ای هم خیلی قابل درک نباشد اما برای بسیاری از کسانی که در دانشگاه های به ویژه دولتی دوران دانشجویی خود را گذرانده و یا می گذرانند، می تواند موضوع جذابی باشد و به نوعی هم ذات پنداری با آن شکل می گیرد.

از سوی دیگر تصویری که در فیلم از ریاست و مدیریت دانشگاه ارائه می شود، هرچند نمی توان آن را به طور مطلق به همه ی دانشگاه ها تعمیم داد؛ اما بدون شک واقعیتی است که در برخی از دانشگاه ها و حتی برخی از دیگر محیط های مدیریتی و اداری جامعه وجود دارد و در فیلم به خوبی ترسیم شده است. همچنین تصویری که از شخصیت استاد گنجی نشان داده می شود، تطابق بسیار زیادی با واقعیت دارد. در این قسمت نقش آفرینی افرادی که برای نیل به اهداف و مقاصد خاص خودشان دانشجویان را ابزار قرار می دهند و آن ها را تحریک می کنند به خوبی به تصویر کشیده شده است. در واقع در این بخش ده نمکی به وضوح از صداقت و پاکی دانشجویانی سخن به میان می آورد که بر اثر اعتمادی که به استاد خود دارند، توسط وی به بازی گرفته می شوند.

استفاده ابزاری برخی اساتید از احساسات دانشجویان در معراجی ها به تصویر کشیده شده است

حتی شخصیت هایی که برای اعضای مرکزیت گروه معترض در نظر گرفته شده است، به گونه ای است که بیش از آنکه بیانگر خباثت آن ها باشد، صداقت و بعضا سادگی آن ها را نشان می دهد. این چیزی است که مصادیق آن در واقعیت به وفور یافت می شود، هرچند ممکن است عنصر تحریک کننده دانشجویان الزاما همواره یک استاد دانشگاه نباشد.

اما به نظر می رسد بهترین وجه هنرنمایی ده نمکی را باید در آنجایی جست و جو کرد که وی علیرغم به تصویر کشیدن برخی از اختلاف سلیقه های دانشجویان در موضوعات سیاسی و فکری-فرهنگی -که حتی بر اثر تحریک استادشان کار را به تقابل آن ها نسبت به تدفین شهدا هم می کشاند- اما در نهایت از اتحاد و اشتراک نظر دانشجویان –با هر سلیقه و دیدگاه سیاسی-  بر سر مسائل مبنایی و اساسی سخن گفته می شود. این وجه هرچند در قسمت های آغازین فیلم هنوز از آن به طور آشکارا خیلی سخن گفته نشده است، اما روند فیلم به گونه ای است که می توان پیش بینی کرد در نهایت چنین سرانجامی داشته باشد.

دهنمکی در «معراجی ها» از تشکل خاصی نام نبرده است، اما دفتر تشکل، مشابهت بیشتری به دفاتر بسیج دانشجویی دارد

از جمله پیوند نامزدی و فامیلی بین شخصیت عماد در فیلم-به عنوان راس تشکیلات- با شخصیت آیه -از اعضای گروه مقابل- در همین راستا قابل تحلیل است و در واقع اصلی ترین هدف از ترسیم چنین نسبتی بین این دو نفر بیان همین موضوع است.

در به تصویر کشیدن یک تشکیلات دانشجویی که منظور بسیج دانشجویی است -و البته ده نمکی ترجیح داده است به جای استفاده از لفظ بسیج با عنوان تشکل آن را یاد کند- هرچند شاید تفاوت هایی با واقعیت وجود داشته باشد اما در بخش هایی نیز اقدام وی قابل توجه است. به عنوان مثال به تصویر کشیدن کاریکاتوری شخصیت "فرید چهاردانگه ماسوله احمدآبادی وزه" و به نوعی تفکیک کردن وی از دیگر اعضای تشکل جالب توجه است. علاوه بر این بازی و نقش آفرینی امیر نوری در شخصیت فرید نیز بسیار جذاب و از نقاط قوت فیلم محسوب می شود.

چهره کاریکاتوری فرید چهاردانگه ماسوله یکی از وجوه طنز این سریال است

همچنین تاکیداتی که در فیلم مبنی بر عدم مغایرت نمادهای مذهبی با نمادهای ملی می شود، در جای خودش جالب توجه است. از سوی دیگر تاکید بر قانون و نظر اکثریت نیز از دیگر نقاط قوت فیلم است. در بخش هایی نیز فیلم از تک دیالگ های قوی نیز بهره برده است.

در مجموع به نظر می رسد نسخه ی سریال معراجی های ده نمکی توانسته است مخاطبین زیادی را جذب کند و شب های هفته دفاع مقدس که با آغاز سال تحصیلی نیز توامان است، فیلمی که شهدا و دانشگاه محوریت آن است، افرادی زیادی را پای تلویزیون کشانده است.