فریدون اصفهانیان رئیس کمیته داوران در روزهای آینده باید داور دربی 79 را انتخاب و اعلام کند. این در حالی است که اصفهانیان که سال‌ها یکی از داوران برجسته و بین‌المللی فوتبال ایران بوده، خودش هرگز تجربه قضاوت بازی استقلال و پرسپولیس را نداشته است. آنهم در شرایطی که بازی‌های بسیار مهمتری از این مسابقه را سوت زد اما به خاطر حضور داوران خارجی در دربی هرگز شانس قضاوت در این مسابقه را پیدا نکرد. با اصفهانیان در مورد خاطرات گذشته‌اش از داوری در فوتبال ایران گفت‌وگویی انجام دادیم که در زیر می‌خوانید.
- از چه سالی داوری را آغاز کردید؟
من در سال 1359 داور درجه 3 بودم و در مسابقات استانی قضاوت می‌کردم. جالب است بدانید همان زمان بازیکن هم بودم یعنی در یک گروه به عنوان داور حاضر می شدم و در گروهی که تیمم حضور داشت به عنوان بازیکن به میدان می‌رفتم. در گذشته بسیاری از داوران خودشان فوتبالیست بودند من هم در رده باشگاهی یکی از فوتبالیست‌ها بودم.
- پست بازی‌تان چه بود؟ به تیم ملی هم دعوت شدید؟
من در پست هافبک بازی می‌کردم و در زمان حسن حبیبی سرمربی وقت تیم ملی در سال 1359 به تیم ملی هم دعوت شدم.
- پس شما یک داور ملی‌پوش بودید برای تیم ملی بازی هم کردید؟
نه فقط در تمرینات تیم ملی حاضر شدم. آن زمان تیم ملی هافبک‌هایی مثل حمید درخشان، ابراهیم قاسم‌پور، حسین فرکی و محمد مایلی‌کهن داشت. رقبای سختی داشتم. ضمن اینکه من بچه شهرستان بودم و اکثر ملی‌پوشان از بازیکنان تهرانی انتخاب می‌شدند.
- در تیم استان‌تان گل هم زدید؟
بله. من در تیم منتخب استان زنجان بازی می‌کردم و گل هم زده‌ام. اصلی‌ترین رقیب ما تیم قزوین بود. آن زمان قزوین یکی از شهرستان‌های استان زنجان بود.
- به عنوان بازیکن کارت زرد یا قرمز گرفتید؟
کارت زرد فنی گرفتم اما کارت زردی که به خاطر اعتراض به داور باشد هرگز نگرفتم. یادم هم نمی‌آید که هیچ وقت از داور کارت قرمز گرفته باشم.
- تا چه سالی فوتبال بازی می‌کردید؟
من تا سال 1367 برای تیم شهرم بازی می‌کردم. ما در لیگ 2 قدس حضور داشتیم و با تیم زنجان تیم دوم ایران در لیگ دوم قدس هم شدیم.
- آن زمان هم دستمزد میلیاردی می‌گرفتید؟
نه. باید از جیب‌مان هم پول می‌دادیم. آن زمان میانگین حقوق‌ها 2 هزار و 800 تا 3 هزار تومان بود و من که معلم بودم حدود 4 هزار تومان حقوق می‌گرفتم. ولی زمانی که می‌خواستیم با تیم با هواپیما به شهر دیگری سفر کنیم می‌گفتند بچه‌ها نفری 500 تومان بدهید تا بلیت هواپیما بخریم و به سفر برویم. فکر می‌کنم بلیت هواپیما هزار یا هزار و 500 تومان قیمت داشت.
- از داوری چقدر درآمد داشتید؟
ما برای قضاوت در هر مسابقه 20 تومان یعنی 200 ریال دستمزد می‌گرفتیم. بعدها که در لیگ دسته اول سوت می‌زدیم برای هر مسابقه 8 هزار تومان به ما دستمزد می‌دادند و در اواخر قضاوتم دستمزد داوران به 20 هزار تومان رسیده بود.
- بیشترین دستمزد داوریتان را در چه سالی گرفتید؟
بیشترین دستمزد داوریام 100 هزار تومان بود که سال 1363 پرداخت شد.
- چند سال قضاوت کردید؟
سال 1359 داور درجه 3 بودم. سپس در سال 1368 داور کشوری شدم و در سال 1376 داور بین‌المللی شدم و 8 سال هم در فهرست داوران بین‌المللی حضور داشتم.
- چه بازی‌هایی را در آسیا سوت زدید؟
بازی‌های زیادی را در قاره آسیا سوت زدم. از بازی‌های جام در جام آسیا گرفته تا جام باشگاه‌های آسیا و مقدماتی جام جهانی و مقدماتی المپیک را قضاوت کردم البته آن زمان پوشش رسانه‌ای مثل امروز نبود.
- برای هر مسابقه بین‌المللی چقدر دستمزد می‌گرفتید؟
در بازی‌های آسیایی روزی 100 دلار به ما دستمزد می‌دادند یعنی برای یک مسابقه که 4 روز درگیر بودیم 400 دلار به ما پرداخت می‌شد. دلار در حدود 300 تومان قیمت داشت. البته برای مسابقات مقدماتی المپیک برای هر روز 350 دلار به ما پرداخت می‌شد. در تورنمنت‌های آسیایی که 10-15 روز طول می‌کشید برای 15 روز 1500 دلار به ما می‌دادند.
- چند دربی را سوت زدید؟
هیچی. بعد از قضاوت احمد ابهران که بازی این دو تیم به جنجال کشیده شد، دیگر قضاوت بازی استقلال و پرسپولیس را فقط به داوران خارجی می‌دادند و ما شانس قضاوت در این مسابقه را نداشتیم.
- حسرت سوت زدن در دربی را دارید؟
حسرت که نه من بازی‌های بزرگتری را در آسیا سوت زدم. در ایران هم آنقدر بازی استقلال و پرسپولیس را با تیم‌های دیگر سوت زده‌ام که نخواهم حسرت این بازی را بخورم. اما خب هر داوری دوست دارد که قضاوت در دربی را در کارنامه‌اش داشته باشد. هر چند آن زمان داوران بسیار خوبی داشتیم که می‌توانستند به راحتی دربی را سوت بزنند اما به ما می‌گفتند به خاطر امنیت خود داوران و حتی خانواده آنها بهتر است که داوران خارجی این بازی را سوت بزنند زیرا حساسیت‌های زیادی وجود داشت. همانطور که بازیکنان دوست دارند از بازی‌شان لذت ببرند ما داوران هم دوست داریم قضاوت خوبی داشته باشیم و از آن لذت ببریم. با این حال حسرت قضاوت نکردن در دربی را نمی‌خورم.
- یعنی حتی امنیت خانواده داوران هم در خطر بود؟
به هر حال آن زمان با امروز خیلی فرق می‌کند. مسئولان هم این مسائل را خیلی مدنظر قرار می‌دادند. اکنون شرایط خیلی فرق کرده است. فرهنگ تماشاگران بسیار بالاتر رفته. مدیران، بازیکنان و مربیان شرایط امروز را به خوبی درک می‌کنند. لیدرها هم روی سکوها تماشاگران را به خوبی هدایت می‌کنند. ضمن اینکه در آن زمان 2-3 دوربین بیشتر در ورزشگاه‌ها نبود اما اکنون همه جا دوربین است و فرهنگ‌سازی رسانه‌ها هم به رشد فرهنگ فوتبال ما کمک کرده است.
- اشتباه تاثیرگذاری هم در زمان قضاوت‌تان داشتید؟
نمی‌گویم که من اشتباهی در دوران داوریام نداشتم اما اشتباهات تاثیرگذاری در داوری‌هایم نبوده است. به هر حال من هم بازیکن بودم هم داور و شرایط بازیکنان، مربیان و حرکت تاکتیکی تیم‌ها را درک می‌کردم. بنابراین اشتباهاتم در داوری بسیار کم بود.
- اعتراض یا پرخاش شدیدی از زمان داوریتان به یاد دارید؟
بله. در پایان یک مسابقه محمود خوردبین سرپرست پرسپولیس گفت اگر این صحنه پنالتی باشد من از فوتبال می‌روم ولی اگر پنالتی نبود اصفهانیان داوری را کنار بگذارد که بعد در برنامه 90 مشخص شد که تصمیم من در قضاوت درست بوده است و فردای آن روز، روزنامه‌ها نوشتند آقای خوردبین تو باید از فوتبال بروی چون تصمیم اصفهانیان درست بود. سرمربی وقت شموشک نوشهر هم بعد از یک مسابقه علیه من مصاحبه کرد و گفت اصفهانیان 7 پنالتی ما را نگرفت که در برنامه 90 آن صحنه‌ها آنالیز شد و مشخص شد که هیچ کدام از آن 7 صحنه پنالتی نبوده است و بعد سرمربی در برنامه 90 گفت خب داور می‌توانست حداقل یکی از آنها را برای ما پنالتی بگیرد!
- از اعتراض پرسپولیسی‌ها گفتید. خاطره‌ای از اعتراض استقلالی‌ها هم بگویید؟
بازی سپاهان و استقلال را در اصفهان سوت می‌زدم که سعید مظفری‌زاده داور چهارم بود و من را به کنار زمین فرا خواند و به من گفت که قلعه‌نویی فلان حرف را زده است. به او یک تذکر محکم بده. به مظفری‌زاده گفتم من را از وسط زمین کشانده و به من می‌گویی او چنین حرفی زده و به او تذکر بدهم؟ بعد با خودم گفتم شاید مظفری‌زاده جوان است و قلعه‌نویی چنین حرفی نزده است. به سمت او رفتم و با مدیریت خاصی از زیر زبانش کشیدم که آیا این حرف را زده یا نه که قلعه‌نویی گفت من با بازیکن خودم بودم و به داوران کاری نداشتم که من هم گفتم وقتی چنین لفظی را به کار برده‌ای فرقی نمی‌کند به بازیکن خودت بوده یا داور. باید اخراج شوی و او را اخراج کردم و وقتی قلعه‌نویی می‌خواست به سمت جایگاه برود به یک میز خورد و شیشه‌اش شکست و در آن جا سر و صدای زیادی به پا شد.
- برخی از تماشاگران می‌گویند محسن ترکی استقلالی است یا سعید مظفری‌زاده پرسپولیسی؟ نظر شما در مورد این رنگ‌بندی‌ها چیست؟
فکر نمی‌کنم این تقسیم‌بندی‌ها درست باشد. زیرا تمام اعتبار و شخصیت داوران سوت آنهاست. بنابراین هیچ کس نمی‌آید حرمت و اعتبار و شخصیت خودش را به خاطر علاقه به تیمی زیر سؤال ببرد. داوران وابستگی خاصی به هیچ تیمی ندارند. شاید در کودکی طرفدار یک تیم بوده باشند اما اکنون که لباس قضاوت بر تن می‌کنند تمام علاقه کودکی خودشان را فراموش می‌کنند زیرا می‌خواهند وظیفه خودشان را در زمین به عنوان یک داور به خوبی انجام دهند. بنابراین تلاش می‌کنند بر اساس عدالت قضاوت کنند.
- تماشاگران شما را طرفدار پرسپولیس می‌دانستند یا استقلال؟
برخی من را حامی آبی‌ها می‌دانستند و برخی هم طرفدار قرمز.اما من می‌گفتم من هم آبی‌ها را دوست دارم هم قرمزها و هم زردها را. من طرفدار تیم ملی هستم. استقلال، سپاهان، پرسپولیس، پاس و .. بازیکنان و مربیان خوب و دوست داشتنی زیادی داشتند.
- بازیکنی هم بود که در زمین به شما بی‌ادبی کند؟
نه. هیچ وقت ندیدم بازیکنی در زمین به من بی‌ادبی و بی‌احترامی کند. شاید اعتراضی می‌شد اما هیچ گاه این اعتراض‌ها از دایره ادب خارج نبود.
- اما این روزها در فوتبال ایران شاهدیم که بازیکنان به داوران بسیار پرخاشگری می‌کنند.
بله متاسفانه برخی بازیکنان حریم خود را می‌شکنند. اما به فرموده امام علی (ع) هر کسی که حرفی را به من یاد بدهد مانند آن است که من را بنده خودش کرده و باید دهانش را پر از طلا کرد. بنابراین باید همواره قدر و منزلت مربیان و پیشکسوتان خود را بدانیم تا بتوانیم جامعه‌ای پاک و سالم داشته باشیم. من خودم همواره قدردان مربیان، مدرسان و رؤسای کمیته داوران در زمان خودم بوده‌ام. به هر حال ما که از شکم مادر داور به دنیا نیامده‌ایم. برای ما زحمت کشیده شد تا داور شدیم. بنابراین نباید هیچ گاه زحمات بزرگترها و پیشکسوتان خود را فراموش کنیم و همواره باید احترام بگذاریم.
- به عنوان رئیس کمیته داوران چه توصیه‌ای به داور دربی خواهید کرد؟
ما در هر مسابقه به داوران توصیه‌های لازم را می‌کنیم. در کلاس‌های آموزشی هم به آنها نکات فنی و لازم را گوشزد می‌کنیم. نمی‌خواهم به جزئیات اشاره‌ای کنم اما همواره از داوران می‌خواهیم که عادلانه قضاوت کنند تا حق به حق‌دار برسد.
- به نظر شما دربی 79 هم مساوی می‌شود؟
بازی قابل پیش‌بینی نیست. مثلا در بازی ایران و کره با وجود حملات زیادی که کره‌ای‌ها داشتند ما پیروز شدیم. یا در بازی با ازبکستان، ازبک‌ها حمله کردند و ما با یک حمله گل پیروزی را زدیم. فوتبال فقط روی کاغذ قابل پیش‌بینی است وگرنه در میدان نمی‌شود نتیجه بازی را پیش‌بینی کرد.
- می‌گویند داوران هم دوست دارند دربی مساوی شود.
نه. چه کسی این را می‌گوید. برای داور چه فرقی می‌کند نتیجه بازی چه باشد. او تلاش می‌کند که قضاوتی عادلانه و کم‌اشتباه داشته باشد تا بازیکنان و تماشاگران از او رضایت داشته باشند.
