ثابت کردیم مولانا ایرانی است

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، سریال «جلال‌الدین» که توسط شهرام اسدی و آرش معیریان کارگردانی شده است، مجموعه‌ای تاریخی است بر حیات دوران کودکی شاعر و حکیمی برجسته دست گذاشته و با محوریت و موضوع زندگی و مدارج معرفتی و علمی جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی جمعه شب‌ها روانه آنتن شبکه یک سیما می‌شود.

این سریال ۱۱ قسمتی که از نظر کارگردانی ۲ فاز دارد، ماجراهای تاریخی کودکی مولانا و تاثیر آن بر حیات این شخصیت را هم روایت می‌کند. آرش معیریان در مصاحبه زیر درباره ویژگی‌های سریال «جلال الدین» توضیحاتی داده است:

**درباره ساخت «جلال الدین» از نوعی فازبندی در امر کارگردانی یاد می‌شود، این فازبندی به چه معناست؟

-آقای اسدی در فاز اول این مجموعه را کلید زدند و تصاویر مربوط به خوانسار و گلپایگان که شهر بلخ و خانه بهاولد را در قصه دربر می‌گیرد و جریان مهاجرت خانواده او را پیش بردند و هدایت کردند. پروژه بعد از آن با یک توقف رو به رو و بعد از آن که دوباره از سر گرفته شد، همکاری ایشان پایان یافت و من کارگردانی فاز دوم را آغاز کردم. بخش های تصویربرداری شده در نطنز، شهرک سینمایی غزالی، ارتفاعات فومن و قلعه رودخان و حوالی رشت ماحصل کارگردانی من است. در واقع این فاز بندی از نظر به تصویر کشیدن مقاطع مختلف زندگی مولانا نیست بلکه از نظر بخش‌هایی که هر کارگردان، کار را پیش برده است که به دلیل رج زده شدن چندان هم تفکیک شده نیست.

**چرا این سریال صرفا بر زندگی مولانا تمرکز نکرده است؟

-شکی نیست که شخصیت‌های تاریخی و برجسته از ارزشی برای به تصویر کشیده شدن زندگی شان برخوردارند. اما به هر حال همه زندگی آن ها سراسر دراماتیک نبوده است که بخواهد از نظر نمایشی جذاب باشد. از طرفی مقاطعی از زندگی شان ممکن است به شدت از این ویژگی برخوردار باشد. کودکی مولانا آنقدر موقعیت های دراماتیک که قابلیت یک سریال یا فیلم را به تنهایی داشته باشد، ندارد. به همین دلیل همزمان با پرداختن به زندگی او مقطعی از تاریخ ایران هم در این سریال نمایش داده شده است. اتفاقاً وقتی روایت به شکل همزمان همه اتفاقات همزمان با زندگی مولانا را در کودکی پیش می‌برد، قصه را برای بیننده جذاب‌تر می کند. حتی اسم جلال الدین در سریال هم به جلال الدین خوارزمشاه (ولیعهدی که بعدها به سلطانی می‌رسد) و هم به جلال الدین محمد بلخی شاعر اشاره دارد.

**کدامیک از جنبه‌های زندگی مولانا در این سریال برجسته تر است؟

-درباره همین ۱۱ قسمت که به جریان زندگی مولانا در کودکی می پردازد، باید بگویم که هم به جنبه شعر و هم عرفان و فلسفه این شخصیت تاکید دارد. زیرا بهاولد پدر مولانا، او را از کودکی مولانا به فردی به نام سید برهان الدین ترمزی می‌سپارد و این شخصیت مولانای کودک را با ادبیات مقارن با حیاتش آشنا و مانوس می‌کند. در واقع همین شخصیت هم است که تاثیر زیادی در افشای استعداد شعری مولانا دارد. اما نریشنی هم در کنار این روایت وجود دارد که انگار مولانای میانسال دارد با بیان شفاهی به زندگی دوران کودکی خود اشاراتی می‌کند. در این روایت هم بخش‌هایی از فیه ما فیه ارائه شده است که آموزه‌های عرفانی و فلسفی اسلامی را می‌رساند و به نوعی به شرایط و موقعیت پرورش مولانا اشاره می‌کند. به این ترتیب بستر جنبه‌های عرفانی و فلسفی این شخصیت برای ساختن مقاطع بعدی زندگی او آماده می‌شود.

**در این سریال از دوبله استفاده شده است. به نظرتان چقدر ضرورت داشت؟

-من از جمله کسانی هستم که به استفاده از دوبله در کارهای تاریخی معتقدم. به نظرم این بخش باید جدی گرفته شود. از نظر تولیدی شرایط تصویربرداری سریال‌های تاریخی همراه با آلودگی صوتی است. پروداکشن این نوع کارها، گاهی گروه را محدودیت هایی در زمینه برق رسانی و نورپردازی رو به رو می کند و در پشت صحنه سر و صدایی ایجاد می شود که گاهی قابل کنترل هم نیست. بنابراین اگر در فیلم‌های امروزی و غیرتاریخی حدود ۲۰ درصد صدا بازسازی می‌شود، ۸۰ درصد آن صدای مفید ضبط شده سر صحنه است. اما در کارهای تاریخی معمولا دکورهای بزرگی ساخته می‌شود، لباس‌ها از جنسی طراحی، دوخته و تزئین می شوند که انواع صداها را ایجاد می کنند، همچنین عوامل زیادی در پشت صحنه کارهای تاریخی حضور دارند که نمی‌توان آن ها را هم به ملزم به سکوت کرد. بنابراین صداهای ناخواسته و مزاحمی سر صحنه به وجود می آید که نیاز به استفاده از دوبله برای کیفیت کار را بیشتر می کند.

از طرفی ادبیات گویشی ما در دوران گذشته و طبق منابع موجود، برخوردار از آهنگ کلام و ظرافت و دقتی در بیان بوده اند. بنابراین برای این که بتوان به بهترین شکل ممکن در حوزه دیالوگ گویی و گفت و گوی ادبی بین کاراکترها به حد ایده آل نزدیک شد لازم به کارگردانی در هدایت دیالوگ ها، بیان شخصیت ها و مخصوصا حجم گویش آن هاست. زیرا دیالوگ این جنس کارها باید از فصاحت و بلاغتی برخوردار باشد. دیالوگ ها در این جنس کارها هم عمدتا طولانی است و مهارت های لازم برای ادای آن را هر گوینده ای طبیعتا بهتر از یک بازیگر می تواند اجرا کند. ما گویندگان کارآزموده ای داریم که رنگ، لحن، وزن و آهنگ کلمات و ریتم گویش را به خوبی می شناسند و تاکید درستی روی سیلاب ها دارند، بنابراین از این امکان می توانیم استفاده کنیم. همانطور که تلاش می کنیم در تصویر حالت ایده آل اتفاق بیافتد در صدا هم به کارگردانی و راهبری خاصی نیاز است تا دیالوگ گویی ها آهنگین به نظر برسد.

**انتخاب دوبلورها بر چه اساس صورت گرفت؟

-ما با آقای ناصر طهماسب از ابتدا صحبت کردیم و تاکید داشتیم از بهترین‌های حوزه گویندگی استفاده کنیم و حالا هم می‌بینیم که همه گویندگان طراز اول این حوزه در «جلال الدین» حضور داشتند و در نهایت ظرافت و دقت این بخش پیش رفته است. من خودم در جلسات دوبله شرکت می کردم و می دیدم که گاهی دوبله یک بخش به تعداد دفعات فیلمبرداری می رسید تا آنچه لازمه تصویر است در دیالوگ هم محقق شود و برای اولین بار هم در تیتراژ ضمن معرفی بازیگران کاراکترها اسم گویندگان پرسوناژها هم درج می شود.

**فکر می کنم دوبله به یکدست کردن سریال در حوزه کارگردانی هم کمک کرده است؟

-بله قطعا. همچنین در کنار تیم همراه در تصویربرداری کار، باید از کسانی که بعد از فیلمبرداری همراه ما بودند، تشکر کنم. آن ها با نهایت صداقت در کنار ما حضور داشتند تا کار هرچه بیشتر یکدست شود و به گونه ای کار را ادامه دهیم که با متریال فاز یک همخوان باشد. همه کسانی که در فاز اول و دوم برای ۱۱ قسمت همکاری کردند نهایت تلاششان را انجام دادند.

خوشبختانه شنیده‌ام که تعدادی از کشورهای همجوار از جمله ترکیه با وجود این که پخش سریال هنوز تمام نشده است، متقاضی خرید حق پخش آن بوده‌اند.

**ترکیه که خود از مدعیان میراث معنوی مولاناست؟

-بله، با این وجود چنین خواسته‌ای داشته و من باید افتخار کنم که آقای سرافراز در آن دوران که معاونت برون مرزی را بر عهده داشتند، با تیزبینی و دقت نظر تولید این مجموعه را سفارش دادند. می دانیم که ترک ها مولانا را متعلق به خود می دانند اما ما با پیش دستی در تولید سریال درباره این شخصیت و با توجه به منابع موجود توانستیم ثابت کنیم او جزو مفاخر ملی و میهنی ماست و ارزش این قضیه کمتر از تملک خلیج فارس به ایران نیست و با این مجموعه و این نوع درایت و تدبیر فرهنگی مدیران سازمان به جهانیان بفهمانیم که مولانا برای ماست و جزو افتخارات ما تلقی می‌شود.