ابهام در ارقام کاهش قاچاق گازوئیل

به گزارش پایگاه 598، نوزدهم مردادماه سال جاری، قاسم خورشیدی، مدیر کل مبارزه با قاچاق فراورده‌های سوختی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از کاهش ۲۰ درصدی مصرف سوخت و همچنین قاچاق آن در ۴ ماهه ابتدای سال ۹۴ نسبت به مدت مشابه دو سال قبل خبر داد.

حدود یک هفته بعد یعنی ۲۷ مرداد ماه عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور در چهارمین جلسه مبارزه با قاچاق سوخت با اشاره به کاهش ۲۰ درصدی مصرف گازوئیل، از کاهش ۵۰ درصدی قاچاق سوخت در مناطق مرزی خبر داد.

در نهایت خورشیدی در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما در تاریخ ۳۱ مردادماه با اشاره به کاهش ۸ درصدی توزیع و مصرف فرآورده های نفتی در سال ۹۳ نسبت به سال ۹۲ گفت: «چون در حمل و نقل عمومی هیچ خللی وارد نشد، این به آن معنا است که قاچاق فراورده های نفتی در سال ۹۳ حدود ۸ درصد کاهش یافته است».

برای بررسی صحت ادعای این مدیران مبنی بر اینکه کاهش «مصرف» فرآورده های نفتی به معنای کاهش «قاچاق» این فرآورده‌هاست، باید به این سوال پاسخ داد که علت اصلی کاهش مصرف فرآورده‎های نفتی و به خصوص گازوئیل در دو سال اخیر چه بوده است؟

* افزایش مصرف گاز در نیروگاه ها، عامل اصلی کاهش مصرف فرآورده‌های نفتی

این گزارش حاکی است بررسی ها نشان می دهد که استفاده حداکثری از گاز طبیعی به جای سوخت مایع در بخش نیروگاهی، یکی از سیاست های اصلی وزارت نفت در دو سال اخیر بوده و اجرای این سیاست دلیل اصلی کاهش چشم‌گیر مصرف فرآورده های نفتی و به خصوص گازوئیل در این دوره زمانی بوده است.

آمارهای رسمی وزارت نیرو حاکی از آن است که در سال گذشته نسبت به سال ۹۲، مصرف گاز، روزانه ۳۸.۵ میلیون متر مکعب در نیروگاه ها افزایش یافته و مصرف سوخت مایع (گازوئیل و نفت کوره) در این بخش مجموعا ۲۳.۳ میلیون لیتر در روز کاهش یافته است.

نقش محوری اجرای سیاست وزارت نفت مبنی بر «جایگزین کردن گاز طبیعی با سوخت مایع» در کاهش مصرف این فرآورده ها در سال ۹۳، مورد تایید مدیران این وزارتخانه نیز قرار دارد.

همچنین در چهار ماهه ابتدایی امسال نیز وضعیت مشابه ای حاکم بوده است. بر اساس آمارهای رسمی وزارت نیرو، میزان مصرف گازوئیل در نیروگاه‌ها در چهار ماه ابتدایی امسال ۵.۵ میلیون لیتر در روز بوده در حالی که این رقم در مدت مشابه سال ۹۲ حدود ۲۴ میلیون لیتر در روز بوده است.

در نتیجه، ارتباطی بین کاهش مصرف فرآورده های نفتی با کاهش قاچاق سوخت در دو سال اخیر دیده نمی شود و طرح این ادعا با استفاده از این آمار، نوعی ارسال آدرس غلط به جامعه و بازی با اعداد محسوب می‌شود.

* عدم کاهش حجم قاچاق سوخت با وجود سقوط ارزش آن!

همچنین همانطور که در گزارش جداگانه ای (اینجا) توضیح داده شد، دلیل دیگر ارائه شده توسط مدیران ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای اثبات کاهش «حجم» قاچاق سوخت در سال ۹۳ نسبت به سال ۹۲، کاهش ۳ میلیارد دلاری «ارزش» قاچاق سوخت در سال مذکور بوده است.

اما این ادعا نیز از واقعیت فاصله دارد زیرا دلیل اصلی این کاهش «ارزش» قاچاق سوخت، کاهش ۴۵ درصدی قیمت فوب خلیج فارس گازوئیل در سال ۹۳ نسبت به سال قبل آن بوده است. بنابراین برآوردها حاکی از آن است که در سال گذشته نیز مشابه سال ۹۲، به صورت روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر گازوئیل به کشورهای همسایه قاچاق شده است و «حجم» قاچاق سوخت تغییری نکرده است.

* کاهش حجم قاچاق سوخت با اجرای طرح پیمایش

بنابراین با وجود تلاش های صورت گرفته در دو سال اخیر، هنوز تحول خاصی در زمینه قاچاق سوخت صورت نگرفته است اما دولت در ۵ بهمن ماه سال ۹۳ مصوبه ای برای اصلاح شیوه توزیع گازوئیل سهمیه ای در بخش حمل و نقل با اجرای طرح «پیمایش» داشته است که اجرای آن می تواند «کلید» کاهش چشم‌گیر حجم قاچاق سوخت باشد.

براساس مصوبه دولت قرار است در فاز اول این طرح، گازوئیل به خودروهای سنگین براساس اسناد حمل (بارنامه و صورت وضعیت) تخصیص داده شود و در فاز دوم این طرح نیز تخصیص گازوئیل به این خودروها براساس اطلاعات سامانه موقعیت‌یاب جغرافیایی (GPS)صورت گیرد.

اهمیت اجرای این طرح از آن‌جا ناشی می شود که بخش عمده قاچاق سوخت با انتقال قسمتی از سهمیه گازوئیل بخش حمل و نقل به خارج از کشور صورت می گیرد.براساس مصوبه دولت قرار بود فاز اول طرح پیمایش از ابتدای اردیبهشت امسال اجرایی شود اما اجرای این فاز بارها به تعویق افتاده است به گونه ای که ابتدا به خردادماه سال جاری، سپس به تیرماه و بعد به مردادماه موکول شد و نهایتا هم اخیرا مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران وعده اجرای آن را از اواخر شهریورماه داده است.

بنابراین تسریع در اجرای طرح تخصیص سوخت براساس پیمایش امری ضروری و نشان دهنده اراده جدی دولت یازدهم برای کاهش قاچاق سوخت است.