تلاش وزارت نفت برای زمینه سازی افزایش قاچاق بنزین!

در هفته‌های اخیر و بعد از صحبت‌های بیژن زنگنه، وزیر نفت در کنفرانس خبری با رسانه‌ها در تاریخ ۲۰ بهمن ماه مبنی بر عدم تمایلش به ادامه استفاده از کارتهای سوخت در بخش بنزین، برخی دیگر از مدیران وزارت نفت مانند سید ناصر سجادی، مدیران عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران و عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به عنوان متولیان اصلی کارت هوشمند سوخت در این وزارتخانه در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کردند که مأموریت‌های کارت هوشمند سوخت در بخش بنزین با موفقیت به پایان رسیده و متقاضی تداوم استفاده از این کارت‌ها نیستند! یکی از استدلال‌های اصلی حامیان حذف کارت سوخت، این است که با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت و در نتیجه، کاهش قیمت فوب خلیج فارس بنزین، قاچاق این فرآورده نفتی توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین نیازی به تداوم استفاده از این کارت‌ها برای جلوگیری از قاچاق بنزین نیست.

به عنوان مثال، سید ناصر سجادی، مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در مصاحبه با خبرگزاری مهر در ۳۰ بهمن ماه با اشاره به عوامل عدم کارآیی تداوم استفاده از کارت‌های سوخت خودرو‌ها در اوضاع کنونی گفت: «هم اکنون با کاهش قیمت جهانی بنزین، عملا قاچاق این فرآورده نفتی متوقف شده است. به عبارت دیگر، هم اکنون هیچ گونه جاذبه و انگیزه اقتصادی برای قاچاق بنزین در کشور وجود ندارد».

چند ماه قبل (۲۵ شهریور ماه) نیز بیژن حاج محمدرضا، رئیس انجمن جایگاهداران سوخت سراسر کشور که از حامیان اصلی حذف کارت‌های سوخت بعد از تک نرخی شدن بنزین است، در مصاحبه با خبرگزاری مهر اظهارات مشابهی داشت (۱).
 
هرچند با توجه به افت قیمت جهانی نفت به حدود ۳۰ دلار، قیمت بنزین فوب خلیج فارس در شرایط کنونی حدود ۱۰۰۰ تومان (معادل ۳۰ سنت) هر لیتر است، می‌توان به این دلیل احتمال قاچاق این فرآورده نفتی را منتفی دانست زیرا هنوز قیمت بنزین کشور به مراتب کمتر از قیمت این فرآورده نفتی در بسیاری از کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، عراق و ترکیه است. براساس اطلاعات سایت گلوبال پترول پرایسز (globalpetrolprices)، در روز ۱۵ فوریه ۲۰۱۶ (۲۶ بهمن) و بر اساس نرخ ارز مبادله‌ای (۳۳۰۰ تومان)، قیمت بنزین در کشورهای همسایه ایران در شکل زیر نشان داده شده است؛
 

 

 

همان طور که در شکل بالا مشاهده می‌شود، همچنان قیمت بنزین در بسیاری از کشورهای همسایه ایران به مراتب بالا‌تر از قیمت این فرآورده نفتی در ایران است و در نتیجه، قاچاق بنزین همچنان صرفه اقتصادی بالایی دارد. در این شرایط، حذف کارت سوخت که به معنای کاهش شفافیت در توزیع بنزین است، نوعی زمینه سازی برای افزایش قاچاق بنزین محسوب می‌شود و هزینه‌های سنگینی را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. برخی از مدیران حوزه سوخت و حمل و نقل کشور مانند منصور ریاحی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران (برنامه «چالش» رادیو اقتصاد در تاریخ ۱۵ دی) (۲) و قاسم خورشیدی، مدیرکل دفترمبارزه باقاچاق سوخت ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز (برنامه «روی خط اقتصاد» رادیو اقتصاد در ۹ اسفند) (۳) نیز در ماه‌های اخیر به این موضوع اشاره و از افزایش احتمال قاچاق بنزین در صورت حذف کارت‌های سوخت اظهار نگرانی کرده‌اند. بنابراین ضرورت دارد، هر چه زود‌تر وزارت نفت به جای تلاش برای حذف کارت‌های سوخت در توزیع بنزین و زمینه سازی برای افزایش قاچاق این فرآورده نفتی، سازوکارهای لازم افزایش انگیزه مردم برای استفاده از کارت‌های سوخت شخصی را اتخاذ نماید.