دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی:
حجت الاسلام کشوری گفت: در برنامه ششم -اگر همین وضعیت فعلی را داشته باشد- حکمی به نام تراریخته‌ها وجود دارد. تراریخته‌ها خطرناک‌ترین حکم توسعه‌ای در هفتادسال اخیر هستند.تا به حال چند مرتبه صدا و سیما راجع به همین مطلب برنامه گذاشته و خروجی این برنامه‌ها برای افکار مردم این بوده است که چقدر اختلافِ نظر در مورد مسأله‌ی تراریخته‌ها وجود دارد!
به گزارش سرویس فرهنگی پایگاه 598، برنامه مجله روز
رادیو معارف آخرین وضعیت برنامه ششم را در دو برنامه متوالی با حضور حجت
الاسلام کشوری ، دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی بررسی نمود. متن
کامل سخنان حجت الاسلام کشوری در برنامه مجله روز به شرح ذیل می باشد.
مجری: جناب آقای کشوری ما قرار است در رابطه بحث محتوایی و ساختاری برنامه ششم صحبت کنیم. سؤالی که می‌خواستم از شما بپرسم این است که برنامه ششم توسعه کشور چقدر به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان یک الگوی جامع نزدیک هست؟
حجت‌الاسلام کشوری: ما در بخش قبلی صحبت هایمان آنجا بحث کردیم که برنامه ششم کشور دارای اشکالات عدیده‌ای است که ما حتماً باید برای این اشکالات چاره‌ای بیاندیشیم. اگر در 70 سال گذشته ما ده برنامه توسعه داشتیم و این ده برنامه توسعه کشور ما را به اهداف توسعه نرسانده و نظام برنامه‌ریزی کشور در رسیدن به اهداف توسعه ناتوان بوده و بیت‌المال و وقت ملت ایران را تلف کرده، همه عیوبی که در این برنامه‌های گذشته بوده، به نظر من در برنامه ششم تجمیع شده است.شنوندگان فرهیخته شما استحضار دارند که ما حدود یکسال و خرده‌ای هست که داریم این مسأله را می‌شکافیم و هنوز هم نتوانسته‌ایم همه ابعادی که در برنامه ششم توسعه هست را توضیح بدهیم. مثلاً بنده در جلسه گذشته به طور مثال به مقوله‌ی بسیار خطرناک تراریخته اشاره کردم؛ حالا سؤال این است: اگر برنامه‌ریزی کشور در طول 70 سال گذشته با چالش روبرو بوده -کمااینکه عرض کردم آقای نوبخت مجبور به اعتراف شده‌اند که نظام برنامه‌ریزی حتماً باید علاج شود- ما باید چکار کنیم؟ به نظر ما راه علاج، پناه‌بردن به نظام مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.ببینید جناب آقای عابدینی من مایلم از طریق برنامه شما از کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یک سؤال را بپرسم: ما 70 سال است داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم، تا کی باید به این مفاهیم علیل و ناتوان توسعه غربی پناه ببریم و از آنها استفاده کنیم؟ یک برنامه در اثر این مفاهیم شکست خورد برنامه دوم به شکست انجامید [آخر تا کی؟] شاید برخی از شنوندگان برنامه شما سیر تاریخی برنامه‌ریزی در ایران را کمتر مطالعه کرده باشند. مثلاً شما اگر بروید برنامه اول توسعه -که در زمان حکومت طاغوت نوشته شد- را مطالعه کنید مشاهده می‌کنید که هدف محوری برنامه اول، احیای کشاورزی ایران بوده است. بنده از همه کسانی که دارند صدای برادر کوچک‌شان را می‌شنوند سؤال می‌پرسم: بعد از 70 سال الآن کشاورزی ما احیا شده و یا اوضاعش بدتر گردیده است؟ چرا نظام برنامه‌ریزی کشور روی کاغذ چیزی را هدف قرار می‌دهد ولی نمی‌تواند آن را محقق کند؟ یکبار امتحان کردیم شکست خوردیم؛ آخر ده برنامه توسعه نوشته شده ولی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و دیگر کارشناسان کشور می‌گویند اینها خیلی خوب اجرا شده باشند 40 درصد اجرا شده‌اند. وقتی انسان یکبار در این دام می‌افتد می‌گوییم اشکال ندارد، دوبار را می‌گوییم عیبی ندارد، بنده بارها از کارشناسان محترم خواهش کرده‌ام که آقایان بیایید و از کارشناسان الگوی اسلامی پیشرفت در قم، تهران و مشهد استفاده کند. شما می‌دانید درباره مسأله الگوی پیشرفت 15 جریان فعالند و بحمدلله ما با جبهه الگوی اسلامی پیشرفت روبرو هستیم. من نمی‌دانم چرا سازمان مدیریت در مقابل این جبهه مقاومت می‌کند؟ اینها درد دل‌های من بود، من ناراحت می‌شوم وقتی می‌بینم بودجه بیت‌المال و وقت ملت ایران صرف می‌شود و بعضی از مسئولین کشور می‌گویند: ما اگر این برنامه‌ها را در کشور پیاده کنیم کشور به توسعه دست پیدا می‌کند؛ بعد خود مسئولین چند سال بعد می‌گویند اساساً توسعه محقق نشده است.مجموعه این تراژدی تلخ ما را به این نتیجه می‌رساند که باید در نظام برنامه‌ریزی کشور تغییر بنیادین انجام دهیم. کشور نیاز به برنامه دارد؛ برنامه‌ای که بر اساس مفاهیم الگوی پیشرفت اسلامی باشد. چرا ما باید به سمت مفاهیم الگوی پیشرفت برویم؟ چون توسعه امتحان خودش را پس داده است. اگر توسعه می‌توانست گُلی به سر ملت ایران بزند، باید طی 70 سال گذشته این کار را می‌کرد.
حال که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌خواهد با شجاعت جایگزین توسعه‌ی علیل و ناکارآمد غربی در ایران بشود، چه پیشنهادی برای برنامه ششم دارد؟ ما در پیوست الگوی پیشرفت اسلامی برای برنامه ششم کشور این را بحث کرده‌ایم. این پیوست حاوی 5 مجموعه بحثی است؛ 5 ساختار بحثی دارد. به اصطلاح روشن‌تر 5 سرفصل دارد که در هر سرفصلی از آن یک سؤال پاسخ داده شده است. یعنی به نظر ما که اگر نخبگان در دانشگاه، در حوزه و در نظام مدیریتی کشور ابتدائاً اجازه طرح این 5 سؤال را بدهند و سپس پاسخ این 5 سؤال را از منظر اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی بشنوند به یک قضاوت روشن‌تری راجع به برنامه‌ریزی با نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دست پیدا می‌کنند. این 5 سؤال را حتماً در این برنامه کوتاه نمی‌توانیم به صورت تفصیلی بررسی کنیم، اگر شنوندگان عزیز شما همراهی کنند بنده اجمالی از این سؤال‌ها را فقط ذکر می‌کنم. بنده اصرار دارم این نکته را بگویم: وقتی ما داریم نظام برنامه‌ریزی کشور را به چالش می‌کشیم در گام دوم آمده‌ایم راه حل ارائه بدهیم؛ به عقیده من راه حل‌های ما برای مسأله برنامه‌ریزی کشور، هم در حوزه مبانی نظری قابلیت دفاع دارد و هم به حکم برنامه تبدیل شده و می‌شود از آنها در برنامه ششم کشور استفاده کرد که بنده در مجلسِ قبل این پیشنهادات را با حدود ده یا دوازده تن از نمایندگان مجلس در میان گذاشته و پیشنهاد دادم و آنها هم این پیشنهادات را به کمیسیون تلفیق ارائه دادند. به هر حال برنامه ششم داستان عجیبی داشت و همه مسائل به مجلس بعد حواله داده شده است.
مجری: منظور از مجلس بعد همان مجلس دهم است که کار خود را شروع کرده است؟
حجت‌الاسلام کشوری: بله! از مجلس نهم به مجلس دهم منتقل شده است.
مجری: جناب آقای کشور فرمودید راجع به عناوین آن 5 سؤال مطالبی را قرار است بگویید.
حجت‌الاسلام کشوری: همانطور که عرض کردم پیوست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت راه علاجی برای نظام برنامه‌ریزیِ بیمار و ناتوان ما هست. این پیوست الگوی پیشرفت برای برنامه ششم یک نقطه آغاز و شروع خوبی تلقی می‌شود. همانطور که عرض کردم 5 سؤال و 5 جواب است. هرکدام از این سؤال‌ها، سؤال‌های مهمی هستند که هم بحث خود سؤال و هم تشریح پاسخ‌شان باعث شده حدود دو هزار صفحه بحث از این 5 سؤال و جواب استخراج و تدوین گردد. بنابراین بنده در این برنامه کوتاه سعی می‌کنم عناوین سؤال‌ها و جواب‌هایی که در این پیوست داده‌ایم را عرض کنم، همچنین از مخاطبان مؤمن شما خواهش می‌کنم از رسانه‌های دیگری که ما در این حوزه داریم با این بحث ارتباط بگیرند. اولین سؤالی که ما پرسیدیم این است: آسیب‌های نظام برنامه‌ریزی کشور چیست؟ سعی کرده‌ایم به این سؤال پاسخ بدهیم. همانطور که عرض کردم دو جواب داده شده؛ سازمان مدیریتِ دولت یازدهم می‌گوید برنامه‌ریزیِ نظام برنامه‌ریزی کشور از حیثِ شکلی غلط است و بنابراین اگر ما شکل برنامه‌ریزی را عوض کنیم، آسیب‌های 70 سال گذشته برطرف می‌شود. شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی این گمانه را مطرح کرده که آسیب اصلی نظام برنامه‌ریزی کشور در نظر نگرفتن شرایط بومی و فرهنگی کشور و مردم ایران هست. این اجمالی از سؤال و جواب اول است که باید به آن بپردازیم.
سؤال دومی که ما مطرح کرده‌ایم این است که انتظار انقلاب اسلامی از حوزه برنامه‌ریزی چیست؟ شما می‌دانید بالاخره انقلاب اسلامی یک فکر مادر دارد؛ می‌گوییم این فکر مادر چه انتظاری از نظام برنامه‌ریزی دارد؟ این هم باید بحث شود. ما اجمالاً در جوابش دو پاسخ مطرح کرده‌ایم: در یک جواب بحث کرده‌ایم که نظام برنامه‌ریزی کشور باید بتواند نقشه دولت‌سازی اسلامی را ترسیم کند؛ یعنی باید این قدرت را از حیث تئوریک و کاربردی داشته باشد. در پاسخ دوم گفته‌ایم نظام برنامه‌ریزی کشور باید نظامات اجتماعی را هدایت‌بنیان کند؛ یعنی نقشه‌ی تغییر نظامات اجتماعی را به محوریت هدایت تصویر و ترسیم کند که این خودش بحث مفصلی می‌طلبد.
سؤال سومی که ما در پیوست مطرح کرده‌ایم این است که اگر قرار باشد نظام برنامه‌ریزی دولت‌سازی اسلامی بکند، خود دولت‌سازی اسلامی از کجا آغاز می‌گردد؟ به اصطلاح چگونه دولت‌سازی اسلامی را به سرانجام برسانیم؟ این می‌شود سؤال سوم. ما در جوابش گفته‌ایم که راه دولت‌سازی اسلامی شناسایی، تبیین و رفع عدم توازن‌های فرهنگی هست. عدم توازن‌های فرهنگی اصطلاحی است که ما تأسیس کرده‌ایم و در قالب این اصطلاح در واقع چگونگی دولت‌سازی اسلامی را بحث می‌کنیم. این، سؤال و جواب سوم هست.
سؤال چهارم این است که اگر بخواهیم عدم توازن‌های فرهنگی را مدیریت کنیم اساساً خودِ شناسایی و در گام بعد رفعِ این عدم توازن‌ها چگونه باید اتفاق بیافتد؟ پس سؤال چهارم می‌شود چگونگی شناسایی و رفع عدم توازن‌های فرهنگی. ما در آنجا مطرح کرده‌ایم که راه شناسایی عدم توازن‌های فرهنگی، استفاده از نظریات بخشی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. نظریات بخشی مثلِ الگوی بهبود مستمر فضای حاکم بر نهادهای متکفل تربیت، مانند نظریه مترقی بنگاه‌های وقف‌محور، همچون نظریه پیشگیری بنیادین اسلامی از جرم، نظریه تقنین هدایت‌بنیان، نظریه بانک سؤالات جهت‌ساز و بسیاری از نظریات دیگری که موجود هست. اگر ما از این نظریات استفاده کنیم می‌توانیم عدم توازن‌های فرهنگی را هم خوب شناسایی کنیم و هم رفع‌شان کنیم.
سؤال و جواب آخری که در پیوست مطرح کرده‌ایم این است که در حال حاضر -یعنی در طول سال‌های اجرای برنامه ششم- عدم توازن‌های فرهنگی‌ای که به صورت حاد در کشور مطرحند چه چیزهایی هستند؟ پاسخ داده‌ایم که مثلاً طلاق 38 درصدی در تهران یک معضل و یک عدم توازن فرهنگی حاد است و حتماً باید برای آن یک علاج جدی درنظر گرفته شود و بسیاری عدم توازن فرهنگی دیگری که در کشور مطرح است؛ ما تا 20 تا عدم توازن حاد را در جلسات مطرح کرده‌ایم، بیش از این هم می‌شود مطرح کرد. چگونگی حل اینها را در قالب حکم برنامه به مجلس محترم پیشنهاد داده‌ایم. لذا بنده خروجی این پیوست برای برنامه ششم را ماده واحده‌ای می‌دانم که نامش را گذاشته‌ایم "ماده واحده تثبیت نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نظام برنامه‌ریزی کشور" که الآن در رسانه‌ها هم منتشر شده است. در مجموع این 5 سؤال، هم سؤالات نظری کارشناسان در مورد برنامه ششم را پاسخ می‌دهد و هم به احکام برنامه مشخصی که الآن قابلیت اجرایی دارد ختم می‌شود. این پیوستی هست که اگر نمایندگان محترمِ مجلس و نخبگان به آن توجه کنند، هم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قابل فهم‌تر می‌گردد و هم ما می‌توانیم یک قدم مشکلات برنامه ششم کشور را مدیریت کنیم.
بنده در پایان اگر اجازه دهید دو نکته را محضر شنوندگان ارائه دهم: نکته اول اینکه بنده بر خودم لازم می‌دانم که این بیان حکیمانه آیت‌الله امام خامنه‌ای حفظه الله را در آخرین نشستی که در مورد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت داشتند بازخوانی کنم. ایشان فرمودند هدف انقلاب اسلامی تشکیل جامعه نمونه اسلامی هست -البته بنده دارم نقل به مضمون می‌کنم؛ این عبارات در پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان قابل رجوع است- و بدون دولت‌سازی اسلامی هم ما نمی‌توانیم به آن جامعه مطلوب اسلامی برسیم. جامعه مطلوب اسلامی یعنی چه جامعه‌ای؟ یعنی جامعه‌ای که در آن سبک زندگی اسلامی ایرانی جاری هست. پس بنابراین دولت‌سازی مقدمه سبک زندگی اسلامی و مقدمه تحقق جامعه مطلوب اسلامی هست. ایشان فرمودندحالا همین دولت‌سازی بدون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت امکان ندارد. ببینید چقدر جایگاه الگو مهم است! من خواهش می‌کنم دوستانی که دنبال این هستند که سبک زندگی اسلامی را محقق کنند، دوستانی که به دنبال این هستند که دولت‌سازی اسلامی را در ایران گسترش بدهند، حتماً سرفصل مطالب مربوط به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را جدی‌تر بگیرند.
مجری: بسیار خوب. ممنون و سپاسگزارم از شما جناب حجت‌الاسلام کشوری و همچنین از شنوندگان عزیز رادیو معارف. روز خوش، خدانگهدار.
مجری:بسم الله الرحمن الرحیم عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت شما شنوندگان عزیز، صبح شما بخیر باشد. با برنامه‌ی مجله روز از شبکه رادیویی معارف در خدمت شما هموطنان عزیز و ارجمند هستیم. دوستانِ عزیزِ شنونده حتماً در طول این چند ماه اخیر اخبار و موضوعات مختلفی را در خصوص برنامه ششم توسعه شنیده‌اید. ما امروز در برنامه مجله روز در خصوص این موضوع صحبت خواهیم کرد و ان شاء الله صحبت‌ها را در دو بخش تقدیم شما عزیزان می‌کنیم. بخشِ اول راجع به مباحث محتوایی و بخش دیگر راجع به مباحث ساختاری می‌باشد. قرار است این موضوعات را با حضور حجت‌الاسلام کشوری، کارشناس و پژوهشگر در حوزه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت دنبال کنیم. جناب آقای کشوری! سلام، صبح شما بخیر.
حجت‌الاسلام کشوری:سلام علیکم و رحمة الله و برکاته. صبح شما و شوندگانِ مؤمن‌تان بخیر باشد.
مجری:سپاس‌گذارم جناب آقای کشوری. ممنون از شما که دعوت ما را پذیرفته و در استودیویِ برنامه مجله روز حضور پیدا کردید. امروز می‌خواهیم راجع به بحثِ محتوایی صحبت کنیم. با توجه به اینکه مجلسِ دهم نیز در این هفته کار خود را آغاز کرده است فکر می‌کنم یکی از موضوعاتِ بسیار مهمی که در دستور کار مجلس قرار بگیرد بررسی برنامه ششم توسعه کشور است. شما بفرمایید که از آخرین اخبار و اطلاعات برنامه ششم کشور چه موضوعاتی را با خودتان به همراه آورده‌اید.
حجت‌الاسلام کشوری:بسم الله الرحمن الرحیم. همانطور که حضرتعالی اشاره فرمودید یکی از مهم‌ترین دستورات مجلس دهم تصویب برنامه‌ی ششم کشور است. بنده مقدمه‌ای را راجع به آخرین وضعیت برنامه ششم عرض کرده و پس از آن ناظر به این پدیده‌ی مهم توضیحات حیاتی‌ای را محضر نمایندگان محترم و نخبگانی که مسأله الگوی پیشرفت اسلامی را از ابتدا تا به حال پیگیری کرده‌اند عرض کنم.
مقدمه‌ای که می‌خواهم محضر شما عرض کنم این است که در مورد برنامه ششم و فرایند تصویب آن اتفاق جالبی رخ داده است و بنده با وجود اینکه به مدت دو دهه تاریخ نظام برنامه‌ریزی ایران و بعضاً دنیا را مطالعه‌کرده‌ام نمونه این حادثه و اتفاق را ندیده‌ام. آن اتفاق چیست؟ هم فصل برنامه‌ریزی در مورد برنامه ششم طولانی شده است -یعنی قانون، زمانی را برای برنامه ششم در نظر گرفته بود که عملاً برنامه در این زمان تصویب نشد و زمانی طولانی‌تری به آن اختصاص یافت- و هم چالش‌هایی مطرح گردیده است که در طول تاریخِ هفتادساله‌ی نظام برنامه‌ریزی ایران مطرح نشده بود. به عنوان مثال تا به حال هیچگاه این اتفاق رخ نداده است که دولتی برنامه‌ای را بنویسید و مجلس از اساس با این برنامه موافقت نکند. شما می‌دانید که وقتی برنامه ششم تقدیم مجلس شورای اسلامی شد این برنامه به قدری عجیب بود -به تعبیر بنده یک نوع بدعت در حوزه برنامه‌ریزی محسوب می‌شد- که نمایندگان مجلس شورای اسلامی ابتدا طرحی را تقدیم مجلس کردند که این طرح، برنامه‌ی پنجم را به مدت یکسال تمدید می‌کرد. قبلاً در زمان برنامه چهارم وقتی می‌خواستیم برنامه پنجم را بنویسیم برنامه چهارم یکسال تمدید شد ولی در آن زمان دولتِ وقت برنامه پنجم را ننوشته بود و به همین دلیل برنامه چهارم تمدید شد ولی در دوره‌ی جدید، دولت برنامه را نوشته است. منتهی چون برنامه قابلِ تفاهم نبود و مشکلات ساختاری و محتواییِ عدیده‌ای داشت -ما همه جا گفته‌ایم که برنامه ششم اصلاً توجهی به مفاهیم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت ندارد- نمایندگان مجلس زیر بار این برنامه‌ی پر از اشکال نرفتند. [قانونِ تمدید برنامه پنجم] تصویب شد و به تأیید شورای نگهبان رسید و به صورت طبیعی و طبق این قانون باید مجلس دهم تشکیل می‌شد و انتخابات هیأتِ رئیسه و کمیسیون‌ها و روال‌های مربوط به افتتاحیه‌ی مجلس طی می‌شد تا برنامه ششم در دستور کار مجلس قرار گیرد؛ یعنی باید در مرداد یا شهریورِ [امسال] در دستور کار قرار می‌گرفت. ولی با این وجود ناگهان در پایان سال گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه برخی از نمایندگان مجلس می‌خواهند برنامه ششم را دوباره بررسی کرده و در دستور کار قرار دهند. کارهای جدی‌ای نیز انجام شد. چون بنده از نزدیک با دوستان نماینده به صورت مکرر ارتباط داشتم می‌دانم که تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا برنامه ششمی که دولت نوشته است را ترمیم کرده و در آن اصلاحات انجام دهند. لذا روز 14 اردیبهشت‌ماه 1395 کمیسون تلفیق با امضای جناب آقای مصباحی‌مقدم گزارشی یک‌شوری را منتشر کرد که در واقع این گزارش، برنامه‌ی ششم جدیدی محسوب می‌شد. ولی وقتی این برنامه‌ی ششم از طرف کمیسیون تلفیق به هیأت رئیسه ارسال شد اظهارنظرهای مختلفی در مورد آن صورت گرفت؛ برخی گفتند: بررسی می‌شود. مثلاً من به خاطر دارم که آقای مفتح -سخنگوی کمیسون تلفیق- مصاحبه کرده و گفتند: مجلس، آماده بررسی برنامه ششم است. به فاصله چندروز بعد آقای فرهنگی -عضو محترم هیأت رئیسه- مصاحبه کرده و فرمودند: مجلس وقت بررسی این برنامه را ندارد. چندروز بعد آقای مصری -سخنگوی هیأت رئیسه- مصاحبه کرده و گفتند که بررسی می‌کنیم. بالآخره این‌قدر گفتند"بررسی می‌کنیم و بررسی نمی‌کنیم"و مسأله به قدری داغ شد که برنامه‌ی تیتر امشبِ شبکه خبر مناظره‌ای با این موضوع برگزار کرد که اصلاً برنامه ششم در مجلس بررسی شود یا نشود. بالآخره چندهفته‌ی گذشته آقای لاریجانی حرف آخر را زدند و گفتند: مجلس نهم وقت بررسی این برنامه را ندارد. ایشان در آن زمان فرمودند: ما فقط پنج جلسه [در مجلس نهم] زمان داریم و نمی‌توانیم برنامه را بررسی کنیم. سَرِ شنوندگان عزیز را درد نیاورم، قصدم این است که بگویم: تعیینِ تکلیف برنامه ششم به مجلس بعدی موکول شد و به نظر بنده دعواهایی که در مجلس نهم اتفاق افتاد در مجلس دهم نیز رخ می‌دهد. مگر اینکه در حوزه برنامه‌ریزی اتفاقات دیگری رخ دهد.
مجری:بسیار خُب؛ شنوندگان عزیز! با برنامه مجله روز از رادیو معارف همراه هستید و در خدمت حجت‌الاسلام کشوری کارشناس و پژوهشگر در حوزه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت هستیم. صبح شما شنوندگان عزیز بخیر باشد، همچنان با برنامه مجله روزِ رادیو معارف در خدمت شما هستیم. گفت‌وگویمان با حجت‌الاسلام کشوری، کارشناس و پژوهشگر در حوزه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت را ادامه می‌دهیم. موضوعی که ما امروز در برنامه‌ی مجله روز به آن می‌پردازیم بررسی آخرین وضعیت برنامه ششمِ توسعه کشور می‌باشد که قرار است در مجلس دهم مورد بررسی قرار گیرد. جناب آقای کشوری! در مورد این مسأله صحبت می‌کردید که چه اتفاقاتی رخ داده که تصویب و بررسی برنامه ششم به تأخیر افتاده است. خواهش می‌کنم بحثِ خود را دامه دهید.
حجت‌الاسلام کشوری:جناب آقای عابدینی! همانطور که عرض کردم مشکل اصلی این است که اشکالاتِ برنامه ششم یکی و دو تا نیست؛ بنده در برنامه‌های قبلی -هم در رادیوی فخیمه‌ی معارف و هم در جاهای دیگر- عرض کرده‌ام که برنامه، برنامه عجیبی است. حتی با اسناد بالادستی نیز قابل تطبیق نیست. بالآخره از حیث قانونی اسناد بالادستی‌ای داریم که باید به قانون تبدیل شوند ولی متأسفانه برنامه ششم اسناد بالادستی را نیز ملاحظه نکرده است.
برنامه ششم یک شکل جدید برنامه‌ریزی محسوب می‌شود؛ یعنی ما در طول هفتادسالِ گذشته یک نوع برنامه‌ریزی می‌کردیم و این دولت گفته است: من می‌خواهم مدلِ برنامه‌ریزی را از ریشه تغییر بدهم. پس با یک شکل جدید از برنامه‌ریزی نیز روبرو هستیم که نمایندگان مجلس می‌گویند: این شکل جدید، برخلاف قانون اساسی است.
بنده الآن نمی‌خواهم موضوع جلسه را به این مسأله اختصاص دهم ولی در یک جمله عرض می‌کنم که؛ بنده در همین‌جا از نخبگان، مدیران و شنوندگانِ فرهیخته شما تقاضا می‌کنم که توجهِ ویژه‌ای به برنامه ششم داشته باشند. اگر ما برنامه ششم را با دقتی مضاعف بررسی نکنیم به نظر بنده ده‌ها حکمِ خطرناک مانند حکم کنترل جمعیت -که همه ما می‌دانیم چه حکم بدی بود که به اسم توسعه تصویب شد- در دستور کار قرار خواهد گرفت. بنده این مطلب را در جاهای دیگری نیز توضیح داده‌ام و نمی‌خواهم در اینجا شرح بدهم.
در برنامه ششم -اگر همین وضعیت فعلی را داشته باشد- حکمی به نام تراریخته‌ها وجود دارد. تراریخته‌ها خطرناک‌ترین حکم توسعه‌ای در هفتادسال اخیر هستند.تا به حال چند مرتبه صدا و سیما راجع به همین مطلب برنامه گذاشته و خروجی این برنامه‌ها برای افکار مردم این بوده است که چقدر اختلافِ نظر در مورد مسأله‌ی تراریخته‌ها وجود دارد!
مجری:البته خود وزارت بهداشت چند روز پیش اعلام کرد که مواد تراریخته الزاماً خیلی مضرّ نیستند.
حجت‌الاسلام کشوری:همانطور که عرض می‌کنم در این بحث معرکة الآراء وجود دارد. عده‌ای می‌گویند ضرر ندارد. عده‌ی دیگری معتقدند برخی از تراریخته‌ها مضرّ و برخی دیگر بی‌ضرر هستند. افرادی معتقدند که واردات تراریخته‌ها خطرناک است. به هر حال شنوندگان فرهیخته‌ی شما این اخبار را دنبال می‌کنند و می‌دانند که عمده‌ی محصولات تراریخته -که در حال حاضر در بازارهای صادراتی وجود دارند- برای شرکت مونسانتو هستند و این شرکت یکی از شرکت‌هایی است که با سازمان سیا همکاری جدی دارد؛ البته اگر نگوییم خود سازمان سیا این شرکت را درست کرده است. به همین دلیل برخی می‌گویند: برای اینکه مسأله‌ی تراریخته‌ها را از دست مونسانتو خارج کنیم این محصولات را در درون تولید می‌کنیم. منتقدین این جریان معتقدند؛ اصل اینکه ما محصولات را تغییر ژنتیکی بدهیم برای سلامت انسان ضرر دارد. لذا یک دسته‌ی جدیدی به جای اینکه بر سر واردات تراریخته یا کشت تراریخته در درون کشور، دعوا کنند می‌گویند: ما به جای تراریخته به سراغ محصولات ارگانیک -محصولاتی که طبیعی‌تر کشت شده و به دست می‌آیند و عوامل مصنوعیِ کمتری در تولید آنها دخالت دارند، خلاصه طبیعی‌تر هستند- می‌رویم.اخیراً دعوای دیگری شروع شده و برخی از نخبگان سؤالی را مطرح کرده‌اند. بنده شواهد این دعوایِ سوم را جدی‌تر می‌دانم. این جریان سؤال می‌کند که؛ محصولات تراریخته، غذا هستند یا سلاح کشتار جمعی؟
مجری:این مسأله را به عنوان یک سؤال مطرح می‌کنند؟
حجت‌الاسلام کشوری:بله، بله؛ برخی از کارشناسان می‌گویند: شما باید بر روی این موضوع بحث کنید که محصولات تراریخته سلاح هستند یا غذا؟
مجری:اما محصولات تراریخته در برخی از کشورهای اروپایی وجود دارند و استفاده هم می‌شوند.
حجت‌الاسلام کشوری:در برخی از کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته نیز کُلاً ممنوع هستند، هر دو نظر وجود دارد. دقیقاً این وسط یک اتفاق رسانه‌ای در حال رخ‌دادن است و عده‌ای سعی می‌کنند قضیه برجام را در اینجا پیاده کنند. برخی در قضیه برجام آمریکا را بزک کرده و می‌گفتند: الآن حالِ آمریکا خوب شده و اخلاق او تغییر پیدا کرده است، شما مشاهده کردید که؛ فکت‌های خبری فراوانی وجود داشت که می‌خواستند این مسأله را به ملت شریف و غیور ایران القا کنند. ولی بعداً معلوم شد که آمریکا همان آمریکای سابق است و دو میلیارد دلار از پول‌های ما را به سرقت برده است. به نظر بنده در حوزه تراریخته‌ها نیز یک اتفاق رسانه‌ای در حال رخ‌دادن است.
یکی از دلایلی که دسته سوم به آن استناد می‌کنند [نامه‌ی آقای ظریف است.] شما می‌دانید که جناب آقای ظریف زمانی که در فرایند تصویب کنواسیون زیستی در سازمان ملل بودند نامه معروفی را به مسئولین داخلی نوشتند و این نامه در فضای مجازی در دسترس است.جناب آقای ظریف می‌گویند: محصولات تراریخته سلاح کشتار جمعی محسوب می‌شوند. بنابراین استدلالات در جریان سوم نیز جدی است. بالآخره آقای ظریف دنیای بین‌الملل را می‌شناسند و به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از این محصولات به عنوان سلاح، مسأله‌ی جدی‌ای می‌باشد و لذا نامه هشدارآمیز نوشته‌اند.شواهد دیگری نیز وجود دارد. حالا من نمی‌خواستم این بحث را شرح بدهم، ان شاء الله در جلسات دیگری این موضوع را به صورت مفصل بحث می‌کنیم. عرض بنده این است که اگر برنامه ششم را جدی نگیریم امثال حکم تراریخته‌ها -که یک حکم بسیار خطرناک است- اجرا می‌شود. شاید اگر الآن زمان وجود داشت بنده 10 مورد از این احکام را می‌شمردم.
مجری:اتفاقاً ما می‌خواستیم در فرصتِ حضور شما در برنامه مجله روز بیشتر راجع به موضوعاتِ مصداقی صحبت کنیم که یکی از این موضوعات نیز مباحث تراریخته بود و به آن اشاره‌ای داشتید. ان شاء الله در همین جلسه به برخی از این موضوعات به صورت تیتروار اشاره کنید تا در جلسه فردا بیشتر راجع به این موضوعات صحبت کنیم.
حجت‌الاسلام کشوری:جناب آقای عابدینی! به نظر من اگر ما بخواهیم برنامه ششم را مدیریت کنیم -چون بالآخره نمی‌توان کشور را بدون برنامه و قانون اداره کرد، اداره کشور باید از روی تدبیر باشد- تا برنامه‌ی ششمِ خوب‌تری نسبت به برنامه‌های قبلی نوشته شود، [باید به پیشنهادهای الگوی پیشرفت اسلامی توجه کنیم.] من مکرر در جلسات از آقای نوبخت تشکر کرده‌ام. آقای عابدینی! برنامه‌ریزیِ کشور ما به قدری دارای مشکل است که آقای نوبخت اعتراف کردند: نظام برنامه‌ریزی کشور در هفتادسال گذشته حتی نتوانسته کشور را به اهداف توسعه‌ای برساند. می‌دانید که اهداف توسعه‌ای، اهدافی هستند که زندگی اولیه بشر را تأمین می‌کنند. در واقع آقای نوبخت با این اعتراف خود گفته‌اند: نظام برنامه‌ریزی کشور نمی‌تواند نیازهای اولیه زندگی را تأمین کند -توسعه بیشتر از این نیست- تا چه برسد به اهدافِ متعالی الگوی پیشرفت اسلامی و تفکرات انقلاب.عرض بنده این است که اگر ما بخواهیم به گونه‌ای مدیریت کنیم تا نظام برنامه‌ریزیِ کشور مانند هفتاد سال گذشته مسیر غلط خود را طی نکرده و برنامه‌ریزی کشور به یک تراژدی تلخ تبدیل نشود تا وقتی از آن یاد می‌کنیم در ذائقه‌ی ما تلخی باقی بماند؛ باید به سمت طرحِ پیشنهادهایی بر اساس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت برویم. ان شاء الله در جلسه آینده این پیشنهادات را توضیح خواهم دارد.مجری: جناب آقای کشوری ما قرار است در رابطه بحث محتوایی و ساختاری برنامه ششم صحبت کنیم. سؤالی که می‌خواستم از شما بپرسم این است که برنامه ششم توسعه کشور چقدر به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان یک الگوی جامع نزدیک هست؟
حجت‌الاسلام کشوری: ما در بخش قبلی صحبت هایمان آنجا بحث کردیم که برنامه ششم کشور دارای اشکالات عدیده‌ای است که ما حتماً باید برای این اشکالات چاره‌ای بیاندیشیم. اگر در 70 سال گذشته ما ده برنامه توسعه داشتیم و این ده برنامه توسعه کشور ما را به اهداف توسعه نرسانده و نظام برنامه‌ریزی کشور در رسیدن به اهداف توسعه ناتوان بوده و بیت‌المال و وقت ملت ایران را تلف کرده، همه عیوبی که در این برنامه‌های گذشته بوده، به نظر من در برنامه ششم تجمیع شده است.شنوندگان فرهیخته شما استحضار دارند که ما حدود یکسال و خرده‌ای هست که داریم این مسأله را می‌شکافیم و هنوز هم نتوانسته‌ایم همه ابعادی که در برنامه ششم توسعه هست را توضیح بدهیم. مثلاً بنده در جلسه گذشته به طور مثال به مقوله‌ی بسیار خطرناک تراریخته اشاره کردم؛ حالا سؤال این است: اگر برنامه‌ریزی کشور در طول 70 سال گذشته با چالش روبرو بوده -کمااینکه عرض کردم آقای نوبخت مجبور به اعتراف شده‌اند که نظام برنامه‌ریزی حتماً باید علاج شود- ما باید چکار کنیم؟ به نظر ما راه علاج، پناه‌بردن به نظام مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.ببینید جناب آقای عابدینی من مایلم از طریق برنامه شما از کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یک سؤال را بپرسم: ما 70 سال است داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم، تا کی باید به این مفاهیم علیل و ناتوان توسعه غربی پناه ببریم و از آنها استفاده کنیم؟ یک برنامه در اثر این مفاهیم شکست خورد برنامه دوم به شکست انجامید [آخر تا کی؟] شاید برخی از شنوندگان برنامه شما سیر تاریخی برنامه‌ریزی در ایران را کمتر مطالعه کرده باشند. مثلاً شما اگر بروید برنامه اول توسعه -که در زمان حکومت طاغوت نوشته شد- را مطالعه کنید مشاهده می‌کنید که هدف محوری برنامه اول، احیای کشاورزی ایران بوده است. بنده از همه کسانی که دارند صدای برادر کوچک‌شان را می‌شنوند سؤال می‌پرسم: بعد از 70 سال الآن کشاورزی ما احیا شده و یا اوضاعش بدتر گردیده است؟ چرا نظام برنامه‌ریزی کشور روی کاغذ چیزی را هدف قرار می‌دهد ولی نمی‌تواند آن را محقق کند؟ یکبار امتحان کردیم شکست خوردیم؛ آخر ده برنامه توسعه نوشته شده ولی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و دیگر کارشناسان کشور می‌گویند اینها خیلی خوب اجرا شده باشند 40 درصد اجرا شده‌اند. وقتی انسان یکبار در این دام می‌افتد می‌گوییم اشکال ندارد، دوبار را می‌گوییم عیبی ندارد، بنده بارها از کارشناسان محترم خواهش کرده‌ام که آقایان بیایید و از کارشناسان الگوی اسلامی پیشرفت در قم، تهران و مشهد استفاده کند. شما می‌دانید درباره مسأله الگوی پیشرفت 15 جریان فعالند و بحمدلله ما با جبهه الگوی اسلامی پیشرفت روبرو هستیم. من نمی‌دانم چرا سازمان مدیریت در مقابل این جبهه مقاومت می‌کند؟ اینها درد دل‌های من بود، من ناراحت می‌شوم وقتی می‌بینم بودجه بیت‌المال و وقت ملت ایران صرف می‌شود و بعضی از مسئولین کشور می‌گویند: ما اگر این برنامه‌ها را در کشور پیاده کنیم کشور به توسعه دست پیدا می‌کند؛ بعد خود مسئولین چند سال بعد می‌گویند اساساً توسعه محقق نشده است.مجموعه این تراژدی تلخ ما را به این نتیجه می‌رساند که باید در نظام برنامه‌ریزی کشور تغییر بنیادین انجام دهیم. کشور نیاز به برنامه دارد؛ برنامه‌ای که بر اساس مفاهیم الگوی پیشرفت اسلامی باشد. چرا ما باید به سمت مفاهیم الگوی پیشرفت برویم؟ چون توسعه امتحان خودش را پس داده است. اگر توسعه می‌توانست گُلی به سر ملت ایران بزند، باید طی 70 سال گذشته این کار را می‌کرد.
حال که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌خواهد با شجاعت جایگزین توسعه‌ی علیل و ناکارآمد غربی در ایران بشود، چه پیشنهادی برای برنامه ششم دارد؟ ما در پیوست الگوی پیشرفت اسلامی برای برنامه ششم کشور این را بحث کرده‌ایم. این پیوست حاوی 5 مجموعه بحثی است؛ 5 ساختار بحثی دارد. به اصطلاح روشن‌تر 5 سرفصل دارد که در هر سرفصلی از آن یک سؤال پاسخ داده شده است. یعنی به نظر ما که اگر نخبگان در دانشگاه، در حوزه و در نظام مدیریتی کشور ابتدائاً اجازه طرح این 5 سؤال را بدهند و سپس پاسخ این 5 سؤال را از منظر اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی بشنوند به یک قضاوت روشن‌تری راجع به برنامه‌ریزی با نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دست پیدا می‌کنند. این 5 سؤال را حتماً در این برنامه کوتاه نمی‌توانیم به صورت تفصیلی بررسی کنیم، اگر شنوندگان عزیز شما همراهی کنند بنده اجمالی از این سؤال‌ها را فقط ذکر می‌کنم. بنده اصرار دارم این نکته را بگویم: وقتی ما داریم نظام برنامه‌ریزی کشور را به چالش می‌کشیم در گام دوم آمده‌ایم راه حل ارائه بدهیم؛ به عقیده من راه حل‌های ما برای مسأله برنامه‌ریزی کشور، هم در حوزه مبانی نظری قابلیت دفاع دارد و هم به حکم برنامه تبدیل شده و می‌شود از آنها در برنامه ششم کشور استفاده کرد که بنده در مجلسِ قبل این پیشنهادات را با حدود ده یا دوازده تن از نمایندگان مجلس در میان گذاشته و پیشنهاد دادم و آنها هم این پیشنهادات را به کمیسیون تلفیق ارائه دادند. به هر حال برنامه ششم داستان عجیبی داشت و همه مسائل به مجلس بعد حواله داده شده است.
مجری: منظور از مجلس بعد همان مجلس دهم است که کار خود را شروع کرده است؟
حجت‌الاسلام کشوری: بله! از مجلس نهم به مجلس دهم منتقل شده است.
مجری: جناب آقای کشور فرمودید راجع به عناوین آن 5 سؤال مطالبی را قرار است بگویید.
حجت‌الاسلام کشوری: همانطور که عرض کردم پیوست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت راه علاجی برای نظام برنامه‌ریزیِ بیمار و ناتوان ما هست. این پیوست الگوی پیشرفت برای برنامه ششم یک نقطه آغاز و شروع خوبی تلقی می‌شود. همانطور که عرض کردم 5 سؤال و 5 جواب است. هرکدام از این سؤال‌ها، سؤال‌های مهمی هستند که هم بحث خود سؤال و هم تشریح پاسخ‌شان باعث شده حدود دو هزار صفحه بحث از این 5 سؤال و جواب استخراج و تدوین گردد. بنابراین بنده در این برنامه کوتاه سعی می‌کنم عناوین سؤال‌ها و جواب‌هایی که در این پیوست داده‌ایم را عرض کنم، همچنین از مخاطبان مؤمن شما خواهش می‌کنم از رسانه‌های دیگری که ما در این حوزه داریم با این بحث ارتباط بگیرند. اولین سؤالی که ما پرسیدیم این است: آسیب‌های نظام برنامه‌ریزی کشور چیست؟ سعی کرده‌ایم به این سؤال پاسخ بدهیم. همانطور که عرض کردم دو جواب داده شده؛ سازمان مدیریتِ دولت یازدهم می‌گوید برنامه‌ریزیِ نظام برنامه‌ریزی کشور از حیثِ شکلی غلط است و بنابراین اگر ما شکل برنامه‌ریزی را عوض کنیم، آسیب‌های 70 سال گذشته برطرف می‌شود. شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی این گمانه را مطرح کرده که آسیب اصلی نظام برنامه‌ریزی کشور در نظر نگرفتن شرایط بومی و فرهنگی کشور و مردم ایران هست. این اجمالی از سؤال و جواب اول است که باید به آن بپردازیم.
سؤال دومی که ما مطرح کرده‌ایم این است که انتظار انقلاب اسلامی از حوزه برنامه‌ریزی چیست؟ شما می‌دانید بالاخره انقلاب اسلامی یک فکر مادر دارد؛ می‌گوییم این فکر مادر چه انتظاری از نظام برنامه‌ریزی دارد؟ این هم باید بحث شود. ما اجمالاً در جوابش دو پاسخ مطرح کرده‌ایم: در یک جواب بحث کرده‌ایم که نظام برنامه‌ریزی کشور باید بتواند نقشه دولت‌سازی اسلامی را ترسیم کند؛ یعنی باید این قدرت را از حیث تئوریک و کاربردی داشته باشد. در پاسخ دوم گفته‌ایم نظام برنامه‌ریزی کشور باید نظامات اجتماعی را هدایت‌بنیان کند؛ یعنی نقشه‌ی تغییر نظامات اجتماعی را به محوریت هدایت تصویر و ترسیم کند که این خودش بحث مفصلی می‌طلبد.
سؤال سومی که ما در پیوست مطرح کرده‌ایم این است که اگر قرار باشد نظام برنامه‌ریزی دولت‌سازی اسلامی بکند، خود دولت‌سازی اسلامی از کجا آغاز می‌گردد؟ به اصطلاح چگونه دولت‌سازی اسلامی را به سرانجام برسانیم؟ این می‌شود سؤال سوم. ما در جوابش گفته‌ایم که راه دولت‌سازی اسلامی شناسایی، تبیین و رفع عدم توازن‌های فرهنگی هست. عدم توازن‌های فرهنگی اصطلاحی است که ما تأسیس کرده‌ایم و در قالب این اصطلاح در واقع چگونگی دولت‌سازی اسلامی را بحث می‌کنیم. این، سؤال و جواب سوم هست.
سؤال چهارم این است که اگر بخواهیم عدم توازن‌های فرهنگی را مدیریت کنیم اساساً خودِ شناسایی و در گام بعد رفعِ این عدم توازن‌ها چگونه باید اتفاق بیافتد؟ پس سؤال چهارم می‌شود چگونگی شناسایی و رفع عدم توازن‌های فرهنگی. ما در آنجا مطرح کرده‌ایم که راه شناسایی عدم توازن‌های فرهنگی، استفاده از نظریات بخشی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. نظریات بخشی مثلِ الگوی بهبود مستمر فضای حاکم بر نهادهای متکفل تربیت، مانند نظریه مترقی بنگاه‌های وقف‌محور، همچون نظریه پیشگیری بنیادین اسلامی از جرم، نظریه تقنین هدایت‌بنیان، نظریه بانک سؤالات جهت‌ساز و بسیاری از نظریات دیگری که موجود هست. اگر ما از این نظریات استفاده کنیم می‌توانیم عدم توازن‌های فرهنگی را هم خوب شناسایی کنیم و هم رفع‌شان کنیم.
سؤال و جواب آخری که در پیوست مطرح کرده‌ایم این است که در حال حاضر -یعنی در طول سال‌های اجرای برنامه ششم- عدم توازن‌های فرهنگی‌ای که به صورت حاد در کشور مطرحند چه چیزهایی هستند؟ پاسخ داده‌ایم که مثلاً طلاق 38 درصدی در تهران یک معضل و یک عدم توازن فرهنگی حاد است و حتماً باید برای آن یک علاج جدی درنظر گرفته شود و بسیاری عدم توازن فرهنگی دیگری که در کشور مطرح است؛ ما تا 20 تا عدم توازن حاد را در جلسات مطرح کرده‌ایم، بیش از این هم می‌شود مطرح کرد. چگونگی حل اینها را در قالب حکم برنامه به مجلس محترم پیشنهاد داده‌ایم. لذا بنده خروجی این پیوست برای برنامه ششم را ماده واحده‌ای می‌دانم که نامش را گذاشته‌ایم "ماده واحده تثبیت نگاه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نظام برنامه‌ریزی کشور" که الآن در رسانه‌ها هم منتشر شده است. در مجموع این 5 سؤال، هم سؤالات نظری کارشناسان در مورد برنامه ششم را پاسخ می‌دهد و هم به احکام برنامه مشخصی که الآن قابلیت اجرایی دارد ختم می‌شود. این پیوستی هست که اگر نمایندگان محترمِ مجلس و نخبگان به آن توجه کنند، هم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قابل فهم‌تر می‌گردد و هم ما می‌توانیم یک قدم مشکلات برنامه ششم کشور را مدیریت کنیم.
بنده در پایان اگر اجازه دهید دو نکته را محضر شنوندگان ارائه دهم: نکته اول اینکه بنده بر خودم لازم می‌دانم که این بیان حکیمانه آیت‌الله امام خامنه‌ای حفظه الله را در آخرین نشستی که در مورد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت داشتند بازخوانی کنم. ایشان فرمودند هدف انقلاب اسلامی تشکیل جامعه نمونه اسلامی هست -البته بنده دارم نقل به مضمون می‌کنم؛ این عبارات در پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان قابل رجوع است- و بدون دولت‌سازی اسلامی هم ما نمی‌توانیم به آن جامعه مطلوب اسلامی برسیم. جامعه مطلوب اسلامی یعنی چه جامعه‌ای؟ یعنی جامعه‌ای که در آن سبک زندگی اسلامی ایرانی جاری هست. پس بنابراین دولت‌سازی مقدمه سبک زندگی اسلامی و مقدمه تحقق جامعه مطلوب اسلامی هست. ایشان فرمودندحالا همین دولت‌سازی بدون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت امکان ندارد. ببینید چقدر جایگاه الگو مهم است! من خواهش می‌کنم دوستانی که دنبال این هستند که سبک زندگی اسلامی را محقق کنند، دوستانی که به دنبال این هستند که دولت‌سازی اسلامی را در ایران گسترش بدهند، حتماً سرفصل مطالب مربوط به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را جدی‌تر بگیرند.
مجری: بسیار خوب. ممنون و سپاسگزارم از شما جناب حجت‌الاسلام کشوری و همچنین از شنوندگان عزیز رادیو معارف. روز خوش، خدانگهدار.
اخبار ویژه
در گفتگو با خبرنگار جبهه مقاومت مطرح شد:
نغمهای از امید در آسمان سرزمین های اسغالی؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
پر طرفدار ترین ها
