ثواب کُشتن«یوز» در آیین زرتشتیان!

«یوز»در واقع یکی از زیباترین جانوران بومی ایران به شُمار می رود که متاسّفانه در معرض خطر انقراض و نابودی جدّی قرار گرفته است. برخی از پژوهشگرانِ حوزه حیاتِ وحش، نا امیدانه تعداد آن ها را حتّی کمتر از پنجاه قَلاده در ایران بَر آورد کرده اند.

جانورانی که در گذشته های نه چندان دور و اَدوار پیشین در بیشتر مناطق مختلف آسیا همچون:عراق،عربستان، سوریه،هندوستان،افغانستان ترکمنستان و ... می زیستند و الان فقط تعداد اندکی از آن ها در بیابان های ایران باقی مانده اند.

نکته جالب در مورداین حیوان این است که به خاطر ساختار شگفت انگیز بدنی آن سریع ترین جانور در خشکی محسوب می شود و سرعت آن به 100 کیلومتر بر ساعت می رسد و از سویی دیگر یوز ایرانی، تنها نژاد این حیوان در جهان است که «یال» نیز دارد.

چند سالی است که فعّالان محیط زیست و دوستداران حیات وحش ایران با تلاش های مختلف و خستگی ناپذیرانه خود، سعی در حفاظت و صیانَت آن از خطر انقراض دارند و در این زمینه از هیچ کوششی نیز فرو گذار نکرده اند.

تا آنجا که مدّتی طرح «یوز ایرانی» به جهت فرهنگ سازی برای مردم بر روی لباس تیم ملّی فوتبال ایران نقش داشت.

در حال حاضر با فرهنگ سازی و افزایش فهم مردم نسبت به گونه های جانوری و به خصوص گونه های در معرض انقراض از نظر قانونی و حقوقی نیز اَحکام سنگینی برای شکارچیانِ یوز ایرانی از جَرایم نقدی سنگین گرفته تا حَبس مُقرّر شده است.

با این همه، در میان آثار دینی زرتشتیان، کتابی مربوط به اَحکام فِقهی و شَرعی ایشان در دوران «ساسانی»وجود دارد که به زبان پَهلَوی یا فارسیِ میانه زرتشتی نوشته شده است و در این کتاب،اَعمال خوب و بَد را در آیین زرتشتی به همراه ثواب یا عِقاب آن بیان شده است تا زرتشتیان مومن و معتقد از آن همانند توضیح المَسائِل و رساله های عَمَلیّه ای که ما مسلمانان داریم در زندگی مادّی و معنوی خود بهره ببرند.

از منَظر اَحکام فِقهی و شَرعی زرتشتیان در کتابِ مذکور ،یوز این جانور زیبا و استثنایی از زُمره «حیوانات زیانکار» شمرده شده و تاکید به کُشتن و نابودی آن شده است،آنجا که حُکم کرده اند:

کسی که یکصَد «یوز» را بکشد پس [ثَوابی برابر خواندن] یک سالِ تمام « یَشت آب» و « سُرودگاهان» است.[1]

بررسی:

الف. «یَشت آب» و «سُرودگاهان» از نیایش ها و مراسم های مخصوص آیین زرتشتی است.

ب.از تاکید بر کُشتن صَد یوز،تعدّد و کثرت این حیوان در گذشته های دور در پَهنه ایران زمین نیز برداشت می شود.

ج.از تاکید بر کُشتن صَد قَلاده از این حیوان به جای یک قَلاده،نگاه منفی وزیانبار و زیانکار بودن یوز در آیین زرتشتی به خوبی استفاده می شود.

پی نوشت

[1]ر.ک:روایات پَهلَوی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،مترجم: مهشید میر فخرایی، فصل 21، بند 15،ص 34، چاپ اوّل،1367 ش.

* (دانشجوی دکتری تخصّصی الهیات و معارف اسلامی،علوم قرآن و حدیث)