به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، حسن روحانی چهارشنبه صبح در جلسه هیات دولت، ولی‌اله سیف را برکنار و عبدالناصر همتی را جایگزین وی کرد. اما آیا این تغییر در کابینه دوازدهم، نوید هماهنگ شدن تیم اقتصادی دولت را می‌دهد؟
1- عبدالناصر همتی «اقتصادخوانده» است. شاید یکی از بارزترین تفاوت‌های او و سیف در نگاه آکادمیکش به مسائل باشد. او دیگر مانند سیف به مسائل کلان پولی- بانکی- ارزی با دید حسابداری نگاه نخواهد کرد. همتی اقتصاددان است. اگرچه اقتصاددان درجه یکی در اقتصاد ایران محسوب نمی‌شود، اما برخلاف ولی‌ا... سیف دارای دیدگاه اقتصادی بازار است. (سیف دیدگاه اقتصادی نداشت و تابع دستورات مسعود نیلی و محمد نهاوندیان بود.)
او سال‌ها در صنعت بیمه کشور به‌عنوان نفر اول فعالیت کرده (15 سال رئیس بیمه مرکزی بوده است) و ویژگی‌های شخصیتی او نشان می‌دهد دوست ندارد مجری سیاست‌های اقتصادی برخی اقتصاددانان لیبرال دیگر (مانند مسعود نیلی و محمد نهاوندیان) باشد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود چالش‌ها و درگیریهای اجرایی در درون دولت از این به بعد و با ورود او افزایش یابد.
2- وضعیت امروز اقتصاد ایران نشان می‌دهد تصمیم‌گیران اقتصادی در سیاستگذاری و اجرا شکست خورده‌اند. اگرچه بسیاری از آنان در هفته‌های اخیر و در پی متشنج شدن بازارهای مالی و پولی، دو عامل روانی و تحریم‌های اقتصادی را دلیل نابسامانی‌های اقتصادی عنوان می‌کنند اما به گواه اقتصاددانان مستقل، سوءمدیریت و ناتوانی تیم اقتصادی دولت دلیل بیش از 70 تا 80 درصد نابسامانی‌های اقتصادی اخیر است. اتفاقات امروز اقتصاد ایران ناشی از پراکندگی و سرگردانی نقدینگی 1600 هزار میلیاردتومانی در کشور است و این مساله هیچ ارتباطی با تحریم، برجام، ترامپ و... ندارد. وقتی اعتقاد دولتمردان این مساله نباشد که نقدینگی افسارگسیخته است و باید کنترل شود چه باید کرد؟! چه کسی می‌تواند فراموش کند وقتی نقدینگی در سال 95 کمی بالاتر از هزار هزار میلیارد تومان شده بود و کارشناسان مستقل اقتصادی نسبت به تبعات و پیامدهای نقدینگی هشدار می‌دادند، دولتی‌ها با خیال راحت از آن عبور می‌کردند و می‌گفتند این نقدینگی مانند نقدینگی در دولت قبل نیست. نقدینگی‌ای که در دولت روحانی رشد کرده است نقدینگی سالم است! چه کسی می‌تواند این جمله معروف مسعود نیلی در گفت‌وگو با هفته‌نامه «تجارت فردا» در اواسط سال 95 را فراموش کند که گفت: «رابطه نقدینگی با تورم در دولت آقای روحانی حذف و قطع شده است!» بدون‌شک آنچه امروز در اقتصاد ایران رخ داده، کاملا قابل پیشگیری بود، اما وقتی تئوریسین‌های اصلی آن اعتقادی به پیشگیری و اصلاح نداشته باشند، آیا می‌توان ریشه‌ها را درمان کرد؟
3- اگرچه ترمیم و اصلاح تیم اقتصادی دولت جزء ضروریات اقتصادی کشور است اما باید به این نکته توجه داشت که آیا با تغییر و رفتن افرادی چون نوبخت، سیف و کرباسیان و آمدن افرادی چون همتی و... می‌توان به اصلاحات ساختاری امیدوار بود؟
پاسخ منفی است، چراکه فقط افراد و اسامی را تغییر دادیم و شاکله و تفکر اقتصادی هیچ تفاوتی با هم نکرده است.
همتی تفاوت خاصی با سیف ندارد (تنها تفاوت او با سیف در شماره یک توضیح داده شد). بنابراین نباید خودمان را گول بزنیم و فکر کنیم با رفتن سیف و آمدن رئیس جدید بانک مرکزی، دلار به پنج هزار تومان باز خواهد گشت!
شاکله اصلی دولت لیبرال است و مطمئنا با آمدن همتی تیم اقتصادی دولت لیبرال‌تر از گذشته خواهد شد.
4- اشتباه نکنیم؛ تصمیم‌گیران اصلی در حوزه اقتصاد مسعود نیلی و محمد نهاوندیان هستند. حالا یار غار آنها ولی‌ا... سیف به اجبار از کابینه خارج شده است و آنها از این به بعد در تلاش خواهند بود تا تئوری‌های اقتصادی خود را از راه‌های دیگری در دولت اجرایی کنند. چه کسی می‌تواند باور کند مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد، فرمانده اقتصاد ایران است؟ او که تاکنون حتی نتوانسته بعد از یک‌سال به ترکیب معاونان خود دست بزند، آیا می‌تواند فرمانده اقتصاد ایران باشد؟ او فقط یک مجری است، آن هم مجری سیاست‌های گردانندگان موسسه نیاوران. آنها طراحی می‌کنند و کرباسیان اجرا، دقیقا مانند سیف.
اگرچه نیلی بارها اذعان کرده که در دولت هیچ‌کاره است، اما چه کسی این ادعا را باور می‌کند؟ بسته‌های خروج از رکود 1 و 2 را چه کسی نوشته است؟ چه کسی بر این نسخه که «تا برجام حل نشود نمی‌توان به اقتصاد دست زد» اصرار می‌کرد؟
مغز متفکر دولت‌های یازدهم و دوازدهم موسسه نیاوران است. فراموش نکنیم تا تغییرات اساسی در موسسه نیاوران رخ ندهد، تغییر خاصی در کلیت کار رخ نخواهد داد و اگر وزیری هم از کابینه خارج شد، کارساز نخواهد بود.
* نود اقتصادی/ مهدی مهرپور
