نفت زیر منگنه زنگنه/ اهمال‌کاری‌های وزارت نفت در دوران تحریم

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، بعد از خروج غیرقانونی ترامپ از برجام، آمریکا در آبان‌ماه تحریم‌های نفتی و بانکی را علیه ایران اعمال کرد تا عملاً راه‌های مبادلات تجاری ایران با کشورهای خارجی را مسدود کند و اعلام کرد که می‌خواهد فروش نفت ایران را به صفر برساند، هرچند که حجت‌الاسلام روحانی، رییس‌جمهوری کشور، با موضع‌گیری قاطع اعلام کرد که اگر نفت جمهوری اسلامی به فروش نرود، هیچ نفتی از تنگه هرمز خارج نخواهد شد؛ اما این مهم فارغ از واکنش‌های سیاسی در عمل نیازمند پیگیری موضوعات استراتژیک و راهبردی است تا از طریق مذاکره، دیپلماسی نفتی و تصمیم‌گیری‌های درست بتوانیم نفت خود را به فروش رسانده و درآمدهای ناشی از آن را به کشور تزریق کنیم.

 همین موضوع از اهمیت وزارت نفت و نقش پررنگ این وزارتخانه در زمان تحریم‌ها حکایت دارد؛ اما نگاه به غرب ژنرال دولت دوازدهم که بر صدر وزارت نفت تکیه کرده، انتقادهای بسیاری را به دنبال داشته است، او در مدت صدارتش اروپایی‌ها را جایگزین سرمایه‌گذاران شرقی کرد و بعد از تکرار سریال بدعهدی‌های اروپاییان، حال ایران هر دو مشتری را از دست داده است.
 
سوژه اول بهارستان
حالا او این روزها به سوژه اول صحن و راهروهای مجلس مبدل شده و حتی بودجه‌۹۸ نتوانست توجهات و نگاه‌های بهارستان‌نشین‌ها به عملکرد وزیر نفت را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ وزیری که برخی نمایندگان مجلس اقداماتش را شایسته تقدیر می‌دانند و برایش نامه تشکر می‌نویسند و عده‌ای دیگر از نمایندگان انتقادات جدی را متوجه‌اش می‌کنند و خواستار رسیدگی سران قوا به عملکردش هستند.

ماجرا از نگارش نامه‌ای انتقادی در مجلس آغاز شد؛ نامه‌ای که در آن ۷۲نفر از نمایندگان مجلس از حجت‌الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهوری، علی لاریجانی، رییس‌ مجلس شورای اسلامی و آیت‌الله آملی لاریجانی، رییس قوه‌قضاییه و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام خواستند به عملکرد وزیر نفت رسیدگی کنند.

«زنگنه نه‌تنها اهتمام عملی برای مقابله با تحریم‌ها ازخود بروز نداده است، بلکه تقریباً همه روزنه‌های موجود جهت بی‌اثر کردن تحریم‌ها را خواسته یا ناخواسته مسدود کرده است.» این جمله مهم‌ترین بخش نامه‌ای بود که نمایندگان آن را در پنج صفحه تنظیم کرده بودند و انتهایش نیز به این درخواست ختم می‌شد که در این برهه تاریخی و حساس و با توجه به از دست دادن فرصت‌ها توسط وزیر نفت، با اصلاح مدیریت وزارت نفت تصمیمی عاجل جهت تأمین منافع ملت و افزایش توان مقابله با تحریم‌های آمریکا توسط سران قوا و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام اتخاذ شود.

آقای محمد دهقان، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی با اشاره به نامه ۷۲نفر از نمایندگان به سران قوا در انتقاد از عملکرد زنگنه، وزیر نفت، گفت که «این نامه بسیار شفاف است و در آن قراردادهای مختلفی که در ابتدای صدارت آقای زنگنه منعقد شده و یکی پس از دیگری لغو شدند، آورده شده است.»

قرارداد صادارات گاز ایران به پاکستان، قرارداد صادارات گاز ایران به هند، قرارداد سرمایه‌گذاری ۲۰‌میلیارد دلاری هند در چابهار، قراردادهای نفتی با چین و ... از جمله قراردادهای مهمی است که سودهای زیادی را برای ایران در برداشت؛ اما به‌دلیل نگاه به غرب زنگنه، لغو شد. به گزارش «فارس» و بنا بر گفته دهقان، قراردادهای موجود نفتی و گازی که ما با کشورهای مختلف داشتیم، هر کدام به دلیلی متوقف شد و ظرفیت‌های داخلی که می‌توانستند زمینه افزایش تولید را در کشور فراهم کند، متأسفانه دچار مشکل شدند و از کار برکنار شدند.
 
اعتراف زنگنه
البته زنگنه خود اخیراً بر بدعهدی‌های اروپایی‌ها اعتراف کرده و در نشست خبری صبح 16بهمن‌ماه اعلام کرد که «بعد از تحریم فقط کشور ترکیه است که از جمع کشورهای اروپایی از ما نفت می‌خرد و اروپایی‌ها به هیچ عنوان نفت از ایران برداشت نمی‌کنند، با اینکه دو کشور اروپایی عملاً مجوز خرید نفت از ایران را دارند و ما بارها با آن‌ها تماس گرفته‌ایم؛ اما جواب تماس ما را نمی‌دهند.»
 
کاسه داغ‌تر از آش
با این‌حال تعدادی از نمایندگان مجلس در شرایطی که زنگنه به نامه انتقادی ۷۲نماینده پاسخ نداده، نامه‌ای در حمایت از وزیر نفت نوشتند و علت نگارش نامه را تقدیر از زحمات زنگنه عنوان کردند؛ هرچند برخی نمایندگان نگارش نامه حمایتی را گامی برای بی‌اثر کردن انتقاد از وزیر نفت خواندند.
نامه‌ای که توسط نماینده‌ای شاغل در وزارتخانه زنگنه تنظیم شده و در آن از زحمات وزارت نفتی‌ها قدردانی به عمل آمده است؛ البته نامه مذکور این سؤال را برای برخی نمایندگان پدید آورده که چرا این روزها و حدود یک هفته بعد از نامه انتقادی، حمایت از وزارت نفت و زنگنه، آن‌هم توسط فردی که در وزارت نفت استخدام شده و فرد دیگری که قرار است استخدام شود در دستورکار قرار گرفته است. البته حسین هاشمی‌تختی، نماینده مردم بندرعباس به «مهر»، از بداخلاقی سیاسی در مجلس برای جلب حمایت وزیر نفت خبر داد و گفت: برخی به اسم تقدیر از کارکنان وزارت نفت برای قدردانی از زنگنه امضا جمع کرده‌اند.
 
اهمال‌کاری‌های وزارت نفت در دوران تحریم
اما در این مدت زنگنه چه کارنامه‌ای از خود باقی گذاشته که صدای نمایندگان را بلند کرده است. یکی از اهمال‌کاری‌های وزارت نفت در دوران تحریم عدم پیگیری تفاهم با عراق برای توسعه مشترک میادین است، با توجه به اینکه ایران تحریم است گسترش میادین مشترک موجب می‌شد نفت یا گاز ایران توسط آن کشور به فروش برسد و از این طریق می‌توان تحریم‌ها را دور زد.

از دیگر پروژه‌های معطل مانده که موجب سود سرشار برای ایران می‌شود، پروژه خط لوله گاز به پاکستان است که با روی کار آمدن عمران‌خان به نظر می‌رسد فضا برای پیشبرد این پروژه فراهم است. این پروژه در ابتدا قرار بود با مشارکت هند اجرا شود، در آن زمان، قرار بود خط لوله صلح روزانه 60میلیون متر مکعب گاز را از ایران به پاکستان و هند انتقال دهد، اما پس از خروج هند از این پروژه،
این رقم به نصف کاهش یافت.

در مقابل این پروژه خط لوله ترکمنستان- افغانستان- پاکستان-هند (تاپی) قرار دارد که مورد تشویق آمریکاست و قرار است و می‌تواند روزانه 90میلیون متر مکعب گاز را به این کشورها انتقال دهد. بنابراین تعلل در اجرای این پروژه به ضرر ایران است. هرچند که وزارت نفت بهانه عدم صادرات گاز به پاکستان را، عدم توانایی این کشور در پرداخت پول گاز عنوان کرده؛ اما همین امروز پاکستان سوخت مایع را با قیمت بیشتر وارد می‌کند. همچنین در اوایل سال‌79 از توافق ایران و هند جهت توسعه میدان گازی فرزاد Bکه بین ایران و عربستان مشترک است خبر داده شده بود؛ اما امروز که ماه‌های پایانی سال‌97 را طی می‌کنیم از توسعه این میدان و آخرین وضعیت آن اطلاعاتی در دست نیست. میدان گازی فرزاد A و B واقع در بلوک فارسی در نوار مرزی ایران و عربستان و در ۱۵کیلومتری جزیره فارسی واقع شده و در منطقه پارس شمالی قرار دارد. این پروژه‌ها شامل تکمیل عملیات اکتشافی شامل برداشت، پردازش و تفسیر اطلاعات لرزه‌نگاری سه‌بعدی، تهیه برنامه جامع برای توسعه این میادین و ارسال محصول به پالایشگاه خشکی و نهایتاً خط لوله سراسری گاز است.

در صورت عملیاتی شدن قرارداد میدان گازی فرزاد که ایران با عربستان مالکیت مشترک دارد، ایران علاوه‌بر استحصال گاز از این میدان و راه‌اندازی صنایع پتروشیمی در آن منطقه، می‌تواند همانند عربستان با استفاده از گاز این میدان، نسبت به شیرین‌سازی آب اقدام و استان‌های جنوبی کشور را از مشکل کمبود آب نجات دهد. در حال حاضر، با تعلل بی‌مورد و سوء مدیریت مقامات وزارت نفت، عربستان سعودی در حال استفاده یک‌جانبه از منابع گازی این میدان به مبلغ 10میلیارد دلار است که پنج میلیارد دلار آن متعلق به ایران است.و حال عدم اتخاذ دیپلماسی انرژی فعال از سوی وزارت نفت، باعث شده که رقبای منطقه‌ای ما همچون قطر، عربستان، امارات و ترکمنستان بخش اعظمی از بازارهای بالقوه ایران را اشغال کنند. حال با دست دادن فرصت‌ها توسط وزارت نفت، در دوران تحریم این انتظار و مطالبه وجود دارد که دولت با اصلاح مدیریت وزارت نفت تصمیمی عاجل جهت تأمین منافع ملت و افزایش توان مقابله با تحریم‌های آمریکا اتخاذ کند.

* صبح نو