حذف کارت سوخت، اشتباه بزرگ وزارت نفت

به گزارش پایگاه 598 به نقل از جوان آنلاین: افزایش سرسام‌آور مصرف بنزین که میزان آن را به بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر در روز رسانده، زنگ خطر را برای اقتصاد کشور به صدا درآورده است و روندی سیری‌ناپذیر مصرف از یکسو و بی‌توجهی دولت به کنترل مصرف سوخت از سوی دیگر، بستر را برای هرج و مرج بنزینی فراهم کرده است. این در حالیست که در دولت گذشته برای مدیریت مصرف، کارت سوخت به کار گرفته شد و نه‌تن‌ها توانست مانع از صعودی شدن مصرف شود، بلکه با کاهش چشمگیر سوخت‌گیری خودروها، میزان مصرف بنزین را به زیر ۶۵ میلیون لیتر در روز رساند.

وزیر نفت، اما به تنهایی تشخیص داد که کارت سوخت کارآیی ندارد و مدام می‌گفت: نباید مردم را با این ابزار آزار داد. به کنار راندن کارت سوخت و تضعیف شدید زیرساخت‌های مدیریت مصرف موجب شد تا افسار بنزین رها شده و مصرف افزایش شدیدی یابد تا سرانجام مقام معظم رهبری نسبت به بی‌توجهی دولت و وزارت نفت به این پدیده هشدار داده و خواستار ارائه برنامه‌ای برای کنترل مصرف شوند. محمد‌رضا محمدخانی، معاون سابق امور زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از افرادی است که نسبت به حذف کارت سوخت انتقادات جدی وارد کرده است. او به فارس گفته است همیشه گفته‌ام که یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات وزارت نفت، حذف کارت سوخت بود و در شرایطی زنگنه کارت سوخت را کنار گذاشته بود که استفاده از آن تبدیل به یک فرهنگ شده بود. کارت سوخت در ادامه‌اش طرح تکمیلی هم داشت، قرار بود در گام نخست میزان مصرف سوخت هر خودرو مشخص شود و در گام‌های بعدی بر‌اساس الگو‌های تدوین شده، ابزار‌های مدیریت مصرف به آن اضافه شود که در درازمدت براساس الگو‌های رفتاری موجود در مصرف سوخت راهکار‌های متناسب با آن در کارت سوخت تعبیه و به اجرا در‌می‌آمد که متأسفانه گام‌های بعدی آن با وجود اینکه طراحی شده بود، ولی عملیاتی نشد.

وی گفت: عواملی وجود دارد که از بالابودن مصرف حکایت می‌کند؛ برای مثال یکی از این موارد قاچاق سوخت است و بدیهی است قاچاق سوخت را باید از حساب مصرف مردم کم کرد، یا شغل مسافرکشی یا جابه‌جایی بار با موتور این‌ها مربوط به حوزه‌های دیگری غیر از مصرف واقعی سوخت است. محمدخانی با اشاره به سیاست قیمتی برای کنترل مصرف سوخت گفت: افزایش قیمت هم تأثیری ندارد، چون از اول انقلاب تا امروز قیمت بنزین را مرحله به مرحله زیاد کرده‌ایم که اگر به دقت به آن توجه کنیم، خواهیم دید قیمت بنزین تا امروز هزار برابر شده، ولی چه نتیجه‌ای عاید شده است؟ اول یک تومان بود، الان هزار تومان است و از طرفی ارزش پول ملی را هم ۱۷۰۰ برابر کم شده و باید دید من پول بنزین می‌دهم یا پول سقوط ارزش پول ملی را می‌دهم. وی ادامه داد: هزینه استقرار کارت سوخت در کشور در گام نخست بالا بود، ولی حتی در همان اول کار، کاهش ظاهری مصرف بنزین ۹ میلیون لیتر بود و سال‌های بعد تا ۲۰ میلیون لیتر هم رسید، یعنی هم کاهش مصرف سوخت هم استفاده از زیرساخت‌های ملی و هم فروش هوشمند و یکپارچه بنزین بود، بنابراین کارت سوخت همچنان بهترین گزینه مدیریت مصرف سوخت است.

محمدخانی اظهار داشت: فقط گام نخست کارت سوخت در کشور اجرا شد، اگر گام‌های بعدی آن هم اجرا می‌شد، شکل کار کاملاً فرق می‌کرد، برای مثال بخش بعدی آن به این روش بود که وقتی ماشینی به جایگاه می‌رفت، سامانه جایگاه قادر به تشخیص خودرو بود و اگر از کارت غیر استفاده می‌کرد، توسط جایگاه مشخص می‌شد و در آن صورت با کارت جایگاه سوخت تحویل داده می‌شد و این به معنی اعمال تعرفه‌های جریمه‌ای برای مشترکان پرمصرف و نه‌تن‌ها یک عامل بازدارنده بود، بلکه یک مشوق هم بود. وی ادامه داد: باید به یک چیز توجه کرد، موضوع سوخت فقط در مصرف آن خلاصه نمی‌شود، زیرا محدود کردن آن موجب تغییر در سایر حوزه‌های اقتصادی کشور خواهد شد، برای نمونه کسادی بازار گردشگری را به همراه خواهد داشت و خیلی از پارامتر‌های دیگر اقتصادی را نیز جابه‌جا می‌کند؛ برای مثال ۴۴ درصد سوخت مربوط به وانت‌بار و حدود ۹ درصد مربوط به موتورسیکلت‌هاست و بقیه توسط ماشین‌های شخصی و دستگاه‌های اجرایی کشور است که همه با اعمال سهمیه‌بندی کارشناسی نشده در انجام مأموریت‌هایشان دچار مشکل می‌شوند و در این میان مرفه بی‌درد همچنان بنزین زیاد مصرف می‌کند و خوشحال خواهد شد که جاده‌ها خلوت است. به گفته محمد‌خانی، بخشی از این پر‌مصرفی مربوط به من مصرف‌کننده نیست، بلکه مربوط به تولید خودرو‌های پرمصرف غیراستاندارد خودروسازان داخلی است که مصرف‌کنندگان باید تاوانش را بدهند. وی ادامه داد: مقام معظم رهبری اخیراً به نکته بسیار مهمی اشاره کردند، ایشان فرمودند: با پخش پول نمی‌توان مملکت را اداره کرد، نباید از این نکته کلیدی سرسری گذاشت؛ این همان ایده اصلی برای مدیریت بهینه منابع و مصارف کشور است و تزریق پول در نهایت موجب حل مشکل نخواهد شد.