پس از «آب خوردن» حالا «نفس کشیدن» هم بند تحریم شد/ دروغ جدید حامیان دولت: آلودگی هوا به خاطر تحریم‌هاست!/ با وجود تعطیلی مدارس، دانشگاهها، تالارها و ... کمبود گاز عجیب است

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، دولت و حامیان آن قبلا سعی در گره زدن مساله اقتصاد و معیشت به سرنوشت مذاکرات و فعالیت هسته‌ای ایران داشتند. این اتفاق پس از شکست برجام به پروژه‌ای نخ‌نما شده تبدیل شد. حالا همین افراد سعی دارند تا سلامت مردم را دست‌مایه‌ی سیاسی‌کاری خود قرار دهند. چندی پیش مساله خرید واکسن را به دروغ به FATF ربط دادند اما شکست زودهنگام این سناریو، باعث شده تا امروز مساله آلودگی هوا سوژه دست کاسبان سازش و عقب‌نشینی کشور شود. غافل از اینکه اگر قرار باشد کسی پاسخگوی استفاده از مازوت در صنایع و نیروگاه‌های کشور باشد این دولتی‌ها هستند که با عملکرد فاجعه‌بار خود در عدم توسعه میادین گازی و دل‌بستن به قراردادهای خیالی با کشورهای خارجی و همچنین عدم پیگیری مساله بهینه‌سازی مصرف انرژی و بی توجهی به نیروگاه‌های هسته‌ای امروز وضعیت را به جایی رسانده‌اند که دارنده عظیم ترین منابع گازی جهان با کمبود مواجه شده است!
 
افزایش مصرف انرژی در زمستان‌ها هر ساله کشور را با مساله تامین نیاز مردم روبه رو می‌کند. اما امسال به صورت کم سابقه ای این مشکل خود را بروز داده است.
 
سعید توکلی مدیرعامل شرکت ملی گاز استان تهران ابتدای دیماه گفت: «مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری نسبت به روز مشابه سال گذشته، با همین دمای هوا, ۲۵ درصد افزایش یافته است و در صورت تداوم این وضعیت، ناچار به قطع گاز رسانی به صنایع و نیروگاه‌ها هستیم.» این صحبت خیلی زود واقعیت پیدا کرد.
 
وزیر نفت یکی از علت‌های افزایش مصرف گاز خانگی را کرونا معرفی کرد. زنگنه می‌گوید: «یکی از علل افزایش   صورتی که باید مردم هم دما را پایین بیاورند و هم از اتلاف انرژی خودداری کنند.»
 
وی در خصوص مصرف سوخت جایگزین برای صنایع ونیروگاه‌ها خبر محدود بودن گازوئیل برای اینکار داد و گفت: «ما به هیچ وجه مایل نیستیم که مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم و گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل می‌شود و بیش از این امکان ندارد.»
 
در این خصوص رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم گفت: «اگر گاز از سوی خانواده‌ها بی‌رویه مصرف شود استفاده از مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها به عنوان سوخت اجتناب ناپذیر است. با سرد شدن هوا مصرف گاز در میان خانواده ها افزایش یافته که این مساله موجب شده تا گاز مورد نیاز صنایع و نیروگاه ها به عنوان سوخت کم شود.»
 
 عیسی کلانتری وابستگی تولید برق به مازوت رو اینگونه توضیح داد: «از سوی دیگر صنایع و نیروگاه ها هم که نمی توانند بدون سوخت بمانند چون باید برق مورد نیاز کشور تولید شود بنابراین ناچارند که از مازوت به عنوان سوخت استفاده کنند. برخی نیروگاه ها مشکل سوخت دارند بنابراین مجبورند برای تولید برق از مازوت استفاده کنند در غیر اینصورت مجبوریم قطعی برق را تحمل کنیم.»
 
با این وجود برخی رسانه‌ها مشکل را در تحریم دانسته و سعی دارند تا تحریم و موانع بر سر صادرات را علت استفاده از مازوت عنوان کنند.

حتی برخی اخبار به نقل از کلانتری در فضای مجازی نقل می‌شود که مصرف مازوت و آلوده شدن هوا به علت تحریم و عدم صادرات بوده است.
 
مصطفی تاجزاده از نیروهای رادیکال جریان اصلاحات نوشته است: «رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست: «سوزاندن این میزان مازوت آلاینده اولا ناشی از کهنگی فناوری پالایشگاه‌ها، و ثانیا ناشی از عدم امکان صادرات #مازوت تولیدی است.» هر دو ناشی از تحریم‌اند و پیامدهای جبران‌ناپذیر برای سلامت مردم دارند. #تحریم نعمت نیست. #هوای_پاک حق مردم است.»
 
ادعای عدم صادرات مازوت در حالی است که در حال حاضر میزان تولید مازوت در کشور حدود ۶۵ میلیون لیتر در روز است که از این میزان حدود ۱۵ میلیون لیتر در روز به مصرف داخل می‌رسد و ۵٠ میلیون لیتر آن نیز به مقاصد افغانستان، پاکستان، عراق و برخی دیگر از کشورهای همسایه صادر می‌شود.
 
آش آنقدر شور شد که زنگنه هم مجبور شد تا به این دست شایعات واکنش نشان دهد. وی گفت: «ما هیچ محدودیتی برای صادرات مازوت نداریم؛ همان‌طور که در تابستان هم که مازوت بیشتری داشتیم، تقریباً همه مازوت‌مان را صادر کردیم. اینکه در صادرات مازوت محدودیت داریم، ادعای بی‌پایه‌ای است.»
 
اما مشکل از کجاست؟
حالا که گفته می‌شود کشور برای جلوگیری از قطعی برق وگاز نیاز به استفاده از مازوت در شرایط اوج‌گیری مصرف گاز دارد این سوال پیش می‌آید که راه حل مشکل چیست؟ اگر کشور نخواهد از سوخت مازوت استفاده کند که آلایندگی بالایی دارد ممکن است با قطعی گاز و برق رو به رو شود و کسب و کار و معیشت و زندگی روزمره مردم هم به طور مستقیم بیش از پیش در این روزهای کرونایی آسیب ببیند.ریشه این مشکلات کجاست؟
 
بی‌توجهی دولت به بهینه سازی مصرف انرژی توسط وزارت نفت
ایران بیش از ۲.۵ برابر میانگین مصرف جهانی انرژی مصرف می‌کند. طبق آخرین آمار، ایران نهمین مصرف‌کننده انرژی در دنیا شناخته شده و این مصرف انرژی معادل ۳.۴ میلیون بشکه نفت خام است. در یک مقایسه ساده می‌توان دید ایران تقریبا دو برابر سرانه مصرف انرژی ترکیه و میانگین جهانی مصرف دارد و همین ضرورت اصلاح الگوی مصرف و بهینه سازی را دو چندان می‌کند.
 
در پاسخ به این سوال که چرا طرح‌های بهینه‌سازی انرژی توسط وزارت نفت اجرا نشده است رئیس هیات مدیره انجمن بهینه سازی مصرف انرژی می‌گوید: «شرکت بهینه‌سازی مصرف انرژی به یک دکور تبدیل شده است. متاسفانه وزارت نفت آیین‌نامه ماده 12 قانون رفع موانع تولید را به گونه‌ای تدوین کرد که طرح‌های بهینه‌سازی انجام نشود.»
برخی نداشتن منایع مالی را مانع اجرای این طرح توسط دولت می‌دانند اما نکته جالب توجه اینکه اجرای پروژه های بهینه سازی نیازی به جیب پُرپول ندارد، بلکه درآمد لازم برای اجرای آنها از طریق صرفه جویی در مصرف سوخت برمی گردد. برای مثال در طرح تدوین شده برای نوسازی 65 هزار کامیون فرسوده که تاکنون عملیاتی نشده است، میزان سرمایه موردنیاز برای اجرای طرح 2.7 میلیارد دلار است، ولی میزان بازگشت سرمایه در طول عمر مفید طرح 12.6 میلیارد دلار محاسبه شده است. یعنی در صورت اجرای طرح حدود 4.5 برابر سرمایه اولیه، سود نصیب دولت می شود.
 
چرا دولت تعرفه پلکانی بر مصرف انرژی را اجرا نمی‌کند؟
پایین بودن قیمت انرژی برای مصرف کنندگان یکی از دلایلی است که کارشناسان در خصوص مصرف عجیب انرژي در کشور از آن یاد می‌کنند. بدین صورت که پردآمدها و صاحبان ثروت و ملک‌های بزرگ به همان میزانی برای انرژی هزینه می‌کنند که دهک‌‎های پایین جامعه در این خصوص پرداخت می‌کنند. شیب بسیار آهسته قیمت‌های حامل انرژی همچون گاز نیز آنقدر آهسته است که اساسا دیده نمی‌شود و مصرف‌کنندگان را به کاهش مصرف تشویق نمی‌کنند.
 
این سیاست اشتباه که قرار بوده پس از هدفمندی یارانه ها اصلاح شود متاسفانه توسط دولت روحانی نادیده گرفته شد. با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ‌ها در سال ۱۳۸۹، رشد مصرف برق در سال ۱۳۹۰ متوقف شد. در این سال سرانه مصرف برق به ازای هر مشترک خانگی، نسبت به سال قبل ۷.۱۱ درصد کاهش یافت. بعد از اجرای گام اول هدفمندسازی یارانه‌ ها، گام‌های بعدی این طرح به طور صحیح اجرا نگردید و به جای مدیریت صحیح سالانه تعرفه ‌های برق و نحوه تخصیص یارانه، تقریبا هر سال بر قیمت برق بخش خانگی به طور یکسان برای همه مصرف ‌کنندگان افزوده شد.
 
همچنین در مساله گاز نیزهمه بخش ‌های مصرف ‌کننده گاز طبیعی از سوی دولت یارانه پنهان دریافت می ‌کنند. در این میان بیشترین یارانه به ترتیب به نیروگاه‌ ها، صنعت و بخش خانگی تعلق می ‌گیرد. تا قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه ‌ها در سال ۱۳۸۹ و پلکانی شدن تعرفه گاز خانگی، قیمت گاز به صورت تک نرخی با یارانه زیادی برای مشتری خانگی محاسبه می ‌شد. بعد از هدفمندی یارانه‌ ها تا کنون اگرچه تعرفه به صورت پلکانی معین گردیده است، اما به صورتی برنامه‌ریزی نشده که بتواند اثر عینی داشته باشد.
 
کم‌کاری سازمان حفاظت از محیط زیست
کلانتری درسازمان حفاظت از محیط زیست نیز باید این روزها جواب دهد که در خصوص جلوگیری از آلودگی هوا و الزام صنایع و نیروگاه‌ها به فیلترهای مناسب چه اقدامی انجام داده است. چرا که  ذرات معلق را می‌توان با استفاده از طیف گوناگونی از فرآیندهای فیزیکی از جریان هوای آلوده خارج کرد. از جمله فناوری‌های مرسومی که در دنیا برای جمع آوری این ذرات ریز مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان به سیکلون‌ها، اسکرابرها، رسوب دهنده های الکترواستاتیکی و فیلترهای کیسه‌ای اشاره کرد. پس از جمع آوری، این ذرات به یکدیگر چسبیده و توده‌هایی را تشکیل می‌دهند که به راحتی می توان آن را از دستگاه مربوطه جدا و معمولاً در محل‌های دفن زباله دفع کرد.
 
عملکرد فاجعه‌بار دولت در توسعه میادین گازی کشور
کمبودهای این روزها ریشه در عمکلرد دولتمردان دارد. نگاهی به میزان اندک فعالیت دولت در توسعه پارس جنوبی خود گویای این واقعیت است. بسیاری از میادین با پیشرفت بالای نود درصد در سال 92 به حسن روحانی تحویل داده شد اما او برای تکمیل آن سال‌ها تعلل و وقت کشی کرد.
 
تمام قراردادهای توسعه فازهای 12، 15 و 16، 17 و 18، 19، 20 و 21 پارس جنوبی در دولت گذشته بسته شده و وزارت نفت زنگنه در این خصوص کارنامه قابل دفاعی ندارد.
 
فاز 11 پارس جنوبی:
زنگنه قرارداد فاز 11 پارس جنوبی که در اواخر دولت دهم به شرکت پتروپارس واگذار شده بود را ملغی کرده و با شرکت توتال شروع به مذاکره کرد. مذاکره‌ای که متاسفانه پس از گذشت سال‌ها بی‌نتیجه بوده و این پروژه حیاتی کشور بدون هیچ پیشرفت فیزیکی روی زمین ماند. بعدا نیز شرکت توتال حضور خود در بازار ایران را منوط به تصمیم دولت آمریکا کرد و از کشور بیرون رفت!
 
فاز 12 پارس جنوبی:
طبق آمارهای منتشر شده از سوی مسئولان وزارت نفت، پیشرفت فیزیکی فاز 12 تا انتهای سال 92، حدود 95% بوده است و تنها 5 درصد این پروژه در دولت یازدهم تکمیل شده است. از آنجا که پیشرفت 95 درصدی طی 4 سال رخ داده است، می توان سرعت پیشرفت سالانه ی پروژه را به طور متوسط 23.5 درصد در دولت قبلی دانست. از آنجا که تکمیل 5 درصد باقیمانده ی این پروژه تا اسفند ماه 93 به طول انجامیده است، می توان سرعت پیشرفت کار در دولت روحانی را نزدیک 5 درصد در سال تخمین زد.
 
فاز 15 و 16 پارس جنوبی:
هدف از توسعه ی این فاز، تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 80 هزار بشکه میعانات گازی، 1 میلیون تن گاز LPG، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد بوده است. عملیات اجرایی این فازها تیرماه 1386 به شرکت آریا نفت شهاب به عنوان مسئول کنسرسیوم واگذار شد. از آغاز واگذاری این پروژه تا انتهای سالی 1392، پیشرفت فیزیکی معادل 92.3% داشته است. تکمیل این پروژه که معادل 7.7% می‌باشد در زمان دولت روحانی صورت گرفت و در دی ماه 1394 به افتتاح رسید. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 15.3 درصد در سال، و در دولت روحانی معادل 3.8% در سال می باشد.
 
فاز 17 و 18 پارس جنوبی:
پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 81 درصد بوده است. باقیمانده ی این پروژه در دولت یازدهم طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 13.5 درصد در سال، و در دولت فعلی معادل 5.6% در سال می باشد.
 
فاز 19 پارس جنوبی:
پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 74.1 درصد بوده است. باقیمانده این پروژه در دولت یازدهم طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 28.5 درصد در سال، و در دولت فعلی معادل 7.4% در سال می باشد.
 
فاز 20 و 21 پارس جنوبی:
پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 59.4 درصد بوده است. باقیمانده این پروژه در دولت فعلی طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 13.2 درصد در سال، و در دولت یازدهم معادل 11.8% در سال می باشد.
 
بی‌توجهی به تولید برق هسته‌ای
از جمله دلایل آلودگی هوا استفاده از مازوت برای تولید برق در نیروگاه‌هاست. مساله ای که میتواند با تولید برق هسته‌ای بسیاری از این مشکلات را حل کند.کشورهای مختلف در تولید برق هسته‌ای روند گوناگونی داشته‌اند. کشور آمریکا که تا اواخر دهه 1960 تنها 17 نیروگاه اتمی داشت، در طول دهه های 1970و 1980 بیش از 90 نیروگاه اتمی دیگر ساخت. این مسئله نشان دهنده افزایش شدید تقاضای انرژی در آمریکاست. هزینه تولید برق هسته‌ای در مقایسه با تولید برق از منابع دیگر انرژی در آمریکا کاملا قابل رقابت می‌باشد.
 
هم اکنون فرانسه با داشتن سهم 75 درصدی برق هسته‌ای از کل تولید برق خود در صدر کشورهای جهان قرار دارد. پس از آن به ترتیب لیتوانی (73 درصد) ، بلژیک (57 درصد) ، بلغارستان و اسلواکی (47 درصد) و سوئد (48.6 درصد) می‌باشند. آمریکا نیز حدود 20 درصد از تولید برق خود را به برق هسته‌ای اختصاص داده است. گرچه ساخت نیروگاههای هسته‌ای و تولید برق هسته‌ای در جهان از رشد انفجاری اواخر دهه 1960 تا اواسط 1980 برخوردار نیست، اما کشورهای مختلف همچنان درصدد تأمین انرژی مورد نیاز خود از طریق انرژی هسته‌ای می‌باشند.
 
طبق پیش بینی‌های به عمل آمده روند استفاده از برق هسته‌ای تا دهه‌های آینده همچنان روند صعودی خواهد داشت. در این زمینه ، منطقه آسیا و اروپای شرقی به ترتیب مناطق اصلی جهان در ساخت نیروگاه هسته‌ای خواهند بود. در این راستا ژاپن با ساخت نیروگاه‌های اتمی با ظرفیت بیش از 25000 مگا وات در صدر کشورها قرار دارد. پس از آن چین، کره جنوبی، قزاقستان، رومانی، هند و روسیه جای دارند. استفاده از انرژی هسته‌ای در کشورهای کاندا، آرژانتین، فرانسه، آلمان، آفریقای جنوبی، سوئیس و آمریکا تقریبا روند ثابتی را طی دو دهه آینده طی خواهد کرد.
 
اما در خصوص ایران و بی توجهی دولت به قدرت هسته ای سهم اندکی به این مساله اختصاص دارد. وزیر نیرو درخصوص میزان سهم تولید برق هسته ای در کشور می‌گوید: نیروگاه اتمی بوشهر در زمانی که کاملا آماده است توانی که وارد شبکه می کند ۱۰۰۰ مگاوات بوده، و باید گفت که در حال حاضر سهم تولید برق هسته ای در کشور کمتر از دو درصد است.
 
رضا اردکانیان در گفت و گویی رادیویی با بیان اینکه مجموع ظرفیت منصوبه نیروگاهی در کشور ۸۳ هزار مگاوات است و به زبان ساده تر هم اکنون ایران ۸۳ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق منصوبه دارد، اظهار می‌کند: دو نیروگاه اتمی دیگر یعنی واحد دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر را در برنامه داریم که سازمان انرژی اتمی ایران فعالانه موضوع را در دست پیگیری و اجرا دارد.
 
مطالب فوق نشان می‌دهد، افزایش مصرف انرژی در شرایط کرونایی باعث مشکلات اخیر و اجبار دولت به استفاده از مازوت شده است. در صورتی که دولت در سایر موارد عمکلرد درستی از خود نشان می‌داد می‌توانست در زمان اوج گیری مصرف انرژی با مشکلات کنونی درگیر نباشد.