مسأله بی‌ادبی؛ از پاستور تا واشنگتن‌دی‌سی

در ادامه این مواضع، روز گذشته رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت با بیان اینکه درست نیست سردارانی در میدان جنگ در برابر دشمنان باشند و عده‌ای پشت دشمنان علیه این سرداران سنگر بگیرند، عنوان کرد: همه باید یاری کرده و ما را کمک کنند. ما روزهای سختی را پشت‌سر می‌گذاریم. ما داخل یک جنگ هستیم. اگر کسی باور نکرده، باید در افکار خود تجدیدنظر کند. مگر می‌شود جنگ و جنون ترامپ را انکار کرد؟ شکست ترامپ برخی را ناراحت کرده است. مگر می‌شود جنون و قانون‌شکنی ترامپ و جنگ تحمیلی را انکار کرد؟

وی با تاکید بر اینکه انکار دشمنان ننگ بوده و به ضرر کشور است، یادآور شد: مشکلات را می‌دانند که بخش اعظم آن به خاطر تحریم است ولی یک جمله هم نمی‌گویند. برخی از آنها فحش به آمریکا نمی‌دهند، تازه ادعای ضدآمریکایی بودن هم دارند. چون فکر می‌کنند اگر به آمریکا فحشی بدهند فحش خدشه‌دار می‌شود، گویا فحش برای دولت و مخصوص شخص رئیس‌جمهور است. آخر برای چه؟ ما یک دولت و ملت هستیم.

رئیس دولت دوازدهم با تاکید بر اینکه در این شرایط سخت تحریم باید از تحریم‌ها فرصت بسازیم، بیان کرد: اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان به ۵۷۰۰ شرکت رسیده‌اند در حالی که در آغاز دولت ۵۰ شرکت بودند، از فرصت تحریم ایجاد شدند. اگر این تحریم نبود، برخی از این عزیزان شاید انگیزه نداشتند. کرونا معضل بود اما امروز چقدر از افراد در ساخت واکسن، دارو و تجهیزات کمک می‌کنند؟ 

روحانی ادامه داد: در فرصت کرونا ایثار و فداکاری‌ای از این ملت دیدیم که شبانه‌روز با اصول بهداشتی کار کردند. راننده‌های عزیز ما شبانه‌روز کار کردند. از کشاورزان، صنعتگران و فعالان‌مان تشکر می‌کنیم، چرا که خدمات ما تعطیل نشد. رئیس‌جمهور درباره برجام گفت: باید خدمت جامعه جهانی و مخصوصا کشورهای برجام که حالا 1+4 هستند یا در آینده ممکن است 1+5 باشند به صراحت بگویم هیچ ‌بندی از برجام عوض نخواهد شد و هیچ فردی هم به برجام اضافه نخواهد شد؛ 2+5 یا 3+5 نمی‌شود و این حرف‌های ناروا نباید گفته شود. وی ادامه داد: سال‌ها فعالیت و مذاکره شده تا به این توافق رسیده‌اند، این توافق چیزی نیست که بسادگی به دست آمده باشد. اگر می‌خواهند به توافق بیایند اهلا و سهلا و اگر نمی‌خواهند هم اهلا و سهلا، بروند دنبال زندگی‌شان؛ به هر حال ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. احساس ما این است که افکار عمومی دنیا و سیاستمداران جهان و حتی سیاستمداران در خود آمریکا معتقدند برجام می‌تواند برای امنیت، صلح و پیوند جامعه و تعامل کشورها مفید باشد و ما هم بر این مبنا حرکت می‌کنیم و پیش می‌رویم. 

 

از پاستور تا واشنگتن‌دی‌سی

مواضع ماه‌های اخیر رئیس‌جمهور در دفاع از دولت در سایه تعریف تمام مشکلات ذیل کلیدواژه تحریم‌های ترامپ تا حدی قابل پیش‌بینی و درک است. روحانی در شرایطی آخرین ماه‌های سکونت خود در ساختمان ریاست‌جمهوری را تجربه می‌کند که از یک سو تقریبا هیچ‌کدام از وعده‌های انتخاباتی‌اش در سال‌های 92 و 96 محقق نشده و حتی تحریم‌های خارجی‌ای که او با وعده رفع آنها روی کار آمده بود نیز به اقرار روحانی بیشتر از سال‌های پیش از برجام شده است و از سوی دیگر کاهش محسوس ارزش پول ملی و سخت شدن زندگی عمده طبقات ایران باعث شده تا اعتبار سیاسی و اجتماعی او به کمترین سطح ممکن تنزل پیدا کند. در چنین موقعیتی نه کارنامه قابل دفاعی دارد و نه تمایلی برای اقرار به اشتباه بودن سیاست‌های دولتش در 7 سال گذشته، پس طبیعی به نظر می‌رسد که با نسبت دادن تمام مشکلات به کاخ سفید، از خود سلب مسؤولیت کند.

یقینا نقش تحریم‌های خارجی و سیاست فشار حداکثری آمریکا در حادث شدن شرایط فعلی انکارناپذیر است اما دولت روحانی نمی‌تواند با استناد به این تحریم‌ها از مقام پاسخگویی فاصله بگیرد، چرا که این دولت پیش از هر چیز محصول شرایط تحریمی کشور در آغاز دهه90 بوده و وعده رفع همین تحریم‌ها روحانی را راهی پاستور کرد؛ تحریم‌هایی که نه‌تنها لغو یا بی‌تاثیر نشدند، که ضریب اثربخشی آنها در 7سال ریاست‌جمهوری روحانی بیشتر نیز شد، تا جایی که خاطرات تحریم‌های پیشابرجامی تبدیل به آرزوهای روزگار پسابرجامی دولتمردان شد. اما نکته‌ای که در این میان جالب توجه است موضع اخیر روحانی و تعریف خود در جایگاه خط مقدم مبارزه با آمریکا و متهم کردن منتقدان به عدم مخالفت با آمریکاست(!) روحانی در حالی این ادعاها را مطرح می‌کند که از نخستین روز روی کارآمدن دولتش منتقدان دولت با شناخت کامل از ماهیت آمریکا و عواقب خوشبینی‌های دولتمردان به وعده‌های واشنگتن، این روزها را پیش‌بینی می‌کردند و دقیقا در همان ایام رئیس‌جمهور و باقی مقامات دولتی منتقدان خود را به عدم فهم مناسبات جهانی متهم کردند. روحانی در شرایطی می‌گوید «برخی از منتقدان فحش به آمریکا نمی‌دهند، تازه ادعای ضدآمریکایی بودن هم دارند» که روزگاری منتقدان ضدآمریکایی خود را به آب و صابون دعوت می‌کرد. در همین زمینه شاید ضروری باشد دولتمردان در ماه‌های پایانی حکمرانی‌شان به این سوال پاسخ دهند که چگونه با مذاکرات و سیاست‌هایی که بر مبنای پیشفرض رفع تحریم‌ها بنا شده بود باعث تقویت بیش از پیش نظام تحریمی علیه کشورمان شدند. 

 

دومینوی فحاشی

اما نکته‌ای که با مواضع اخیر رئیس‌جمهور بیش از پیش به اذهان عمومی متبادر شد کارنامه سیاه و غیرقابل دفاع دولت یازدهم و دوازدهم در فحاشی به منتقدان خود است. روحانی در حالی منتقدان خود را با ادعای عدم فحاشی به آمریکا در جایگاه متهم می‌نشاند که ادبیات و مواضع دولت در مواجهه با دشمن خارجی و منتقد داخلی کاملا موید این است که اساسا دولتمردان و در رأس آنها رئیس‌جمهور از نسبت دادن هیچ‌گونه صفت مذموم و توهین‌آمیزی به منتقدان دولت با نیت بستن دهان‌شان ابایی نداشته‌اند. سیاهه توهین‌های رئیس دولت تدبیر و امید به منتقدان و کارشناسانی که نظری متفاوت با سیاست و منش دولت داشته‌اند با هیچ رئیس دولت دیگری در ایران قابل مقایسه نیست. بی‌سواد، بی‌شناسنامه، تازه به دوران رسیده، هوچی‌باز، متوهم، عصرحجری، بزدل، ترسو، بی‌عقل، کاسب تحریم و افراطی تنها بخشی از القابی است که روحانی در ایام مذاکرات هسته‌ای خطاب به منتقدانی که این روزها را پیش‌بینی می‌کردند به زبان آورده بود؛ اکنون در شرایطی که صحت پیش‌بینی‌‌ها و نقد دلسوزانه منتقدان دولت تبدیل به یک تجربه تاریخی در اواخر عمر دولت دوازدهم شده است، رئیس‌جمهور این منتقدان را به عدم فحاشی علیه آمریکا محکوم می‌کند. شاید بهتر باشد روحانی پیش از انتساب این ادعا به منتقدان، به بررسی لحن و ادبیات خود در مقابل دشمنان خارجی و دوستان داخلی بپردازد تا به خاطر بیاورد زمانی که رئیس‌جمهور اسبق آمریکا که بنیان‌گذار نظام جدید تحریمی علیه ایران بود را «مودب» و «باهوش» خطاب می‌کرد در حال انتساب چه صفات ناپسندی به دوستان داخلی‌اش بود.

فحاشی به نیروهای انقلابی و منتقدان دولت در سال‌های آغاز به کار روحانی تا جایی دومینووار امتداد یافت که در نهایت رهبر حکیم انقلاب نیز در موضعی حمایتی در جریان جلسه با اعضای خبرگان رهبری در اسفند 92 اظهار داشتند: «واقعا باید قدر جوانان مؤمن و انقلابی را همه بدانند، همه؛ این جوانان مؤمن و انقلابی‌اند که روز خطر سینه سپر می‌کنند، 8 سال جنگ تحمیلی می‌روند توی میدان؛ اینها هستند. افرادی که نسبت به این جوان‌ها با چشم بدبینی نگاه می‌کنند یا مردم را بدبین می‌کنند، خدمت نمی‌کنند به کشور؛ به استقلال کشور، به پیشرفت کشور، به انقلاب اسلامی خدمت نمی‌کنند. این جوان‌ها را باید حفظ کرد، باید از اینها قدردانی کرد، امروز هم بحمدالله کم نیستند و زیادند. [نباید] با عناوین گوناگونی بخواهیم این جوان‌های مؤمن را طَرد کنیم و منزوی کنیم؛ که البته منزوی هم نمی‌شوند؛ آن جوان‌های مؤمن پرانگیزه، با این حرف‌ها منزوی نمی‌شوند اینها؛ لکن خب، ما باید قدر اینها را بدانیم».