بازارسازی نفت| ‌طلسم صادرات نفت ایران به هند چگونه شکسته می‌شود

به گزارش پایگاه خبری 598 به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، اقتصاد ایران به عنوان بزرگترین کشور دارنده منابع هیدروکربوری دنیا به صادرات نفت خام وابسته است، این موضوع موجب شده است آمریکا با اعمال تحریم‌های نفتی بر فروش نفت ایران به دنبال محدودیت در صادرات و آسیب رساندن به اقتصاد و معیشت مردم باشد.

‌به اعتقاد کارشناسان، بازارسازی نفت یکی از راهکارهای ایمن‌سازی فروش نفت ایران در شرایط تحریم و التهابات بازار است. بازارسازی برای فروش نفت ایران بدین معناست که موضوع تحریم از موضوع دوجانبه آمریکا و ایران، به موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران تبدیل شود، بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثر‌پذیری حداقلی از بازگشت تحریم‌ها داشته و تداوم می‌یابد.

در گزارش اول از پرونده «بازارسازی نفت» با عنوان «برنامه دولت برای سهامدار شدن در 4 پالایشگاه‌ فراسرزمینی» به بررسی سیاست Buy Demand یا خرید تقاضا و نقش آن در صادرات نفت ایران به ونزوئلا در دولت سیزدهم پرداخته شد.

در گزارش دوم از این پرونده با عنوان «صادرات نفت ایران به چین با امضای سند 25 ساله 8 برابر شد» نیز، سیاست strategic partnership یا شریک استراتژیک و نقش آن در افزایش 700 درصدی صادرات نفت ایران به چین بررسی شد. 

*چرا ایران بازار نفت هند را بعد از تحریم آمریکا از دست داد؟

یکی دیگر از سیاست‌های بازارسازی نفت، Total Trade است. محمدصادق جوکار رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در توضیح این سیاست بازارسازی نفت عنوان کرد: وقتی نفت در بازار زیاد است، مصرف‌کننده بین کشورهای عرضه‌کننده نفت انتخاب می‌کند که از چه کشوری نفت بخرد. کشور مصرف‌کننده طبیعتا تمایل دارد از کشوری نفت بخرد که در نهایت این خرید نفت منجر به توسعه همکاری‌های اقتصادی در دیگر بخش‌های اقتصاد آن کشور بشود.

وی گفت: در سال 2017 هندی‌ها از ایران 8.1 میلیارد یورو نفت خریدند. ولی ایران از هندی‌ها فقط 1.4 میلیارد یورو واردات داشته است. در شرایط مازاد عرضه در بازار نفت، طرف هندی از خود می‌پرسد چرا نفت موردنیاز خودم را از ایران بخرم؟ بدین صورت هند می‌رود و از اماراتی نفت می‌خرد که اگر مثلاً 10 میلیارد یورو از او نفت خرید، حدود 10 میلیارد یورو هم به او کالا صادر کند.

جوکار گفت: بعد جالب این است ایران بخش زیادی از کالای وارداتی خود را از امارات تامین می‌کند که امارات نیز آنها را از هند وارد کرده است. خب ایران چرا این کالاها را مستقیما از هند وارد نمی‌کند؟ و اجازه می‌دهد که اماراتی‌ها، کالاهای هندی را به ایران reexport کند؟ ایران باید خودش مستقیما وارد تعامل با هند شود.

رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی افزود: بدین صورت وقتی شما از هند واردات داشته باشید و ما به ازای آن نفت صادر کنید، حالا این تحریم نفت ایران دغدغه طرف هندی می‌شود. چرا این اتفاق می‌افتد؟ زیرا اگر هند از ایران نفت نخرد، تراز تعاملات اقتصادی دو کشور بهم می‌ریزد و ایران هم از هند دیگر کالا نمی‌خرد.

وی ادامه داد: در این حالت موضوع تحریم نفت ایران دیگر فقط به ایران و آمریکا مربوط نیست بلکه تبدیل به موضوع عرضه‌کنند‌گان کالای هندی به ایران می‌شود. در نتیجه همین عرضه‌کننده هندی به دولت هند فشار می‌آورند که از آمریکا برای خرید نفت از ایران معافیت بگیرد تا جریان صادرات هند به ایران نیز باز شود. این روش برای تمامی کشورهای اصلی صادرات ایران با توجه به حجم تجارت کلی دو کشور، قابل تعمیم است.

در مجموع ناهمترازی تجارت دو کشور ایران و هند باعث شد که با بازگشت تحریم نفتی، هند تمایلی به تداوم خرید نفت از ایران نداشته باشد و به دنبال اخذ معافیت از آمریکا نرود. بدین ترتیب ایران بازار هند را در دولت گذشته از دست داد.

هر چند دولت سیزدهم درباره روش‌های بازارسازی نفت مبتنی بر «خرید تقاضا» و «شریک استراتژیک» عملکرد خوبی داشته است اما درباره سیاست Total Trade هنوز عملکرد یا برنامه مشخصی عنوان نشده است.