دورنمای رابطه با آمریکا

گفتگو با دکتر جواد منصوری

دور نمای رابطه با آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟

موقعیت ایران در خاور میانه و جهان اسلام همچنین با توجه به نفوذ روز افزون ایران در جهان به تدریج اروپا و آمریکا رو به اهمیت نقش ایران بیشتر واقف کرده است.به این دلیل به نوعی برای تعامل با ایران تشویق شدند.لذا از چند سال پیش دنبال راهی بودند تا اینکه بتوانند با ایران به گونه ای باب گفتگو را باز کنند تا اینکه در شرایط فعلی که مشکلات اجتماعی و اقتصادی داخلی آمریکا و اروپا رو به افزایش رفت و نقش بین المللی آنها کاهش پیدا کرده است و از طرف دیگر برای حضورشان در خاورمیانه نسبت به گذشته مشکلات بیشتری و حتی احساس می کنند که در آینده ممکن است بخشی از منافع ملی و بین المللی آنها از بین برود تصورشان این است که بتوانند با یک تغییر رفتار با ایران تا حدودی موقعیت خودشان را حفظ کنند.

از طرفی دیگر در داخل ایران هم ما به دلیل مشکلات روز افزون ناشی از بعضی از سیاست های اشتباه و رفتار های غیر واقع بینانه به ویژه بی توجهی به تحریم ها تبعا تمایل به نوعی انعطاف را در اخل ایران شاهد هستیم به ویژه بعد از انتخابات 24 خرداد و انتخاب آقای روحانی این زمینه تبعا برجسته تر شد نکته مهم قضیه این است که باید ببنیم که در ادامه مسیر گفتگو های انجام شده در نیویورک طرفین چقدر واقع بینی و آینده نگری از خودشان نشان می دهند وتا چه اندازه حاضرند اشتباهات گذشته خودشان را دقیقا شناسایی بکنند و حاضر باشند که این اشتباهات را کنار بگذارند.

موضع ایران را در این مذاکرات چگونه ارزیابی می کنید؟

واقعیت این است که در روابط بین الملل اساسا باید نوعی تعامل و داد و ستد منطقی وجود داشته باشد تا روابط هم سازنده باشد هم پایدار باشد. و اگر روابطی یک طرفه یا تحمیلی باشد به هر شکلی که باشد قطعا دوام نخواهد آورد و به این دلیل جمهوری اسلامی باید نسبت با روابطش با همه کشورها اعم از کشورهای کوچک یا بزرگ واقع بینی را حتما دخیل کند و همچنین نسبت به توان خودش بسنجد.بنابر این دولت ایران اگر چنانچه واقع بینی در مسائل داخل داشته باشد می تواند از شرایط بین المللی به خوبی استفاده کند و اگر واقع بینی نداشته باشد ممکن است به اشتباه بیفتد و با مشکل مواجه شود.

به نظر می رسد ما در دو دهه گذشته یک مقدار تعادل و توازن در سیاست های داخلی و خارجی واقع بینی لازم را نداشتیم و به این دلیل به نظر می رسد که در حال حاضر در شرایطی هستیم که مقدار زیادی یک بازنگری در شرایط خود و دیگران می تواند کمک بزرگی به ما بکند به علاوه اینکه در عین حال ما نقطه قوت های بسیار زیادی را داریم که این نقطه قوت ها می تواند به ما کمک کند انسجام نسبی پیدا کنیم مردم، رهبری قدرتمند، فرهنگ و انقلاب ما و همچنین نفوذ و اعتبار ما سرمایه اجتماعی بزرگی است برای جمهوری اسلامی که می تواند در رابطه با اروپا و آمریکا از آن استفاده کند.

قطعا آمریکایی ها هم این نکته را متوجه شده اند و لذا ما به هیچ عنوان نباید رابطه با آمریکا ضعف تلقی کنیم و یا عدم رابطه را علامت قوت بلکه ما باید به سمت حرکت کنیم که منافع ما تامین شود و آن مسیر را پیدا کنیم.

ممکن است این شرایط در رابطه عادی با آمریکا تحقق پیدا کند.ممکن است در قطع رابطه باشد بنابراین هیچ یک از دو طرف داشتن یا نداشتن رابطه بصورت مطلق به نفع ما نیست بلکه ما باید راهی که منافع مان را تامین می کند پیدا کنیم و حفظ کنیم.

حضرت امام یک بار فرمودند که ما می خواهیم با همه رابطه داشته باشیم حتی با آمریکا اگر آدم بشود به این معنا که آمریکا حقوق و حیثیت و احترام ما را داشته باشد و به اعتقادات ما نخواهد که تعرضی داشته باشد.البته نکته مهم این موضوع است که ما هم باید در شرایطی باشیم که کشور را در شرایط مناسبت اداره کنیم.

شما به چه میزان نسبت به ادامه این روند در مذاکرات خوشبین هستید؟

ما در روابط مان با کشورهای دیگر بحث خوشبینی و بد بینی را نباید مطرح کنیم بیش از هرچیز باید به واقع بینی باید فکر کنیم ثانیا باید توجه داشته باشیم این ما هستیم که می توانیم به گونه ای رفتار کنیم که حقوق و منافع و امنتیت مان حفظ شود به عبارت دیگر ما نباید انتظار داشته باشیم که دیگران یک طرفه منافع ما را ملاحظه کنند بنا بر این اگر ما در داخل کشور وضعیت مطلوبی داشته باشیم قطعا اونها نستب به ما محاسبه این خواهند داشت که این محاسبه روابط عادی و تعامل مثتب رو به دنبال خواهد داشت .

این رابطه چه تاثیری بر تحولات منطقه خواهد داشت؟

قطعا رابطه ایران و آمریکا می تواند برای کل منطقه مهم باشد به دلیل اینکه کشورهای منطقه تا کنون در این تصور بودند که می توانند با اتکا به آمریکا هرگونه رفتاری با ایران داشته باشند اما الان قضیه فرق می کند و به علاوه اینکه ایران به لحاظ ژئوپولوتیک در وضعیت بهتری از بسیاری از کشورهای منطقه دارد و لذا می تواند شرایط بهتری در منطقه داشته باشد و از طرف دیگراینکه ما بارها به کشورهای منطقه اعلام کردیم ما علاقه داریم که در یک شرایط برابر و دوستانه زندگی کنیم ولی متاسفانه بسیاری از آنها ترجیح دادند که درمقابل ما قرار بگیرند اما در شرایط فعلی مجبورند دوستی با ما را ادامه دهند.

منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی