نقش اتحادیه اروپا در روابط میان ایران و آمریکا چیست؟

به گزارش 598 به نقل از گروه بین الملل ندای انقلاب، اندیشکده «کارنگی» در یادداشتی به قلم «ریچارد یانگز» نوشت: آب شدن یخ روابط ایران و آمریکا، به شکل قابل درکی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اکنون «اتحادیه اروپا» در موقعیت خوبی قرار دارد تا مرزهای ایجاد روابط حسنه نوپا با تهران را گسترش دهد. بی شک اولویت اول در کوتاه مدت توافق اتمی است. لیکن انتظار می‌رود این تعامل در نهایت به شکل تدریجی از مرز مذاکرات دولتی با دولت دیگر در زمینه مسئله اتمی فراتر برود.

پس از وقایع یازده سپتامبر گفتگوهایی در زمینه مقابله با تروریسم و امنیت و همچنین مذاکرات رسمی در حوزه حقوق بشر میان ایران و «اتحادیه اروپا» به راه افتاد. برخی از دولت‌های عضو «اتحادیه اروپا» خود مذاکرات دو طرفه‌ای در زمینه حقوق بشر انجام دادند؛ که از این میان اقدام دانمارک قابل توجه است. بسیاری از کشورهای دیگر عضو نیز ابتکار عمل‌های اجرای قانون را به دست گرفتند، خصوصاً آلمان و انگلیس. دولت فرانسه ابتکار عمل‌های مدنی در زمینه تحمل [عقاید] را از نظر مالی حمایت کرد. موسسه «اروپایی دموکراسی و حقوق بشر» پروژه‌های جدیدی در رابطه با ایران، خصوصاً آزادی رسانه‌ها، تعریف کرد. لیکن با انتخاب «محمود احمدی نژاد» به ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۵ تمامی این حوزه‌های همکاری رو به کاهش نهاد.

«اتحادیه اروپا» باید نسبت به سرمایه گذاری بیش از حد در فرد واحد یک رئیس جمهور ظاهراً اصلاح طلب هوشیار باشد.تعامل کشورهای اروپایی با ایران در زمان «خاتمی» از حرکت باز ایستاد، نه فقط به این دلیل که نیروهای محافظه کار داخل ایران پا پس کشیدند بلکه به این دلیل که «اتحادیه اروپا» در مواجهه با طیف گسترده‌تر اصلاح طلبان اعتبار خود را از دست داد. با وجود طیف گسترده موضوعات مورد تعامل اصلاح طلبان مشاهده کردند که «اتحادیه اروپا» تمام تخم مرغ‌هایش را در سبد رئیس جمهوری قرار داده که در نهایت در زمینه اجرای حرکات اصلاح طلبانه بسیار محتاطانه عمل می‌کند.

درسی که از این موضوع حاصل می‌شود این است که روابط آتی نه تنها به رئیس جمهور ایران، «حسن روحانی» بستگی دارد بلکه به تقویت ارتباط میان عوامل اجتماعی و اقتصادی نیز وابسته است. این موضوع از آن حیث اهمیت دو چندان دارد که رئیس جمهور وفادار به حکومت ایران به احتمال زیاد به زودی کسانی که امیدوار بودند او بتواند اصلاحات سیاسی گسترده‌ای به انجام برساند را ناامید خواهد کرد.

کشورهای غربی همچنین باید به بستری که روابط حسنه جاری در متن آن شکل گرفته است توجه بیشتری نشان دهند. «اتحادیه اروپا» می‌تواند آشتی میان آمریکا و ایران را با تلاش برای اثبات این موضوع که گفتگوهای شفاف تر می‌توانند نگرانی‌های قابل لمس دیگر قدرت‌ها، خصوصاً کشورهای حوزه خلیج فارس، را در سطح منطقه‌ای التیام بخشد، تکمیل کند.

ناظران بر این اعتقادند که بر خلاف دیگر دولت‌های خاورمیانه، منافع غرب و ارزش‌های حقوق بشری در ایران در یک راستا قرار دارند. این عقیده بسیار ساده‌انگارانه است: تغییرات سیاسی صحنه داخل لزوماً به نتایجی که خوشایند غرب باشد نخواهند انجامید. بدون شک اگر مذاکرات اتمی به ثمره قابل لمسی نرسد غرب به مسیرهای دیگری جهت از دست ندادن فرصت تعامل موجود نیاز خواهد داشت.

نقش مشخص «اتحادیه اروپا» این است که خود را در موقعیت تسهیل کننده روابط میان آمریکا و ایران قرار بدهد. با این که این موضوع بی شک حیاتی است «اتحادیه اروپا» همچنین باید به شکل جاه طلبانه تری تلاش کند به مسیری که قبل از دوره «احمدی نژاد» با ایران طی می‌کرد بازگردد. اما «اتحادیه اروپا» باید چنین تعاملاتی را به نحوی در پیش بگیرد که در طولانی مدت ماندگار تر و مشروع باقی بماند.

می توانید متن کامل این گزارش را در اینجا بخوانید.