روزه گرفتن در ميان اديان الهي، تاريخي بس طولاني دارد و از جمله عبادات ديريني است كه پيدايش آن را مي‌توان با رانده شدن حضرت آدم و حوا از بهشت مقارن دانست، با اين وجود در تمام اديان الهي روزه به روش‌هاي مختلف وجود دارد.
به گزارش پایگاه 598 به نقل از مجله پگاه حوزه، روزه از جمله اعمال عبادي است كه خداوند به آن امر فرموده است كه در آن،
انسان در طول مدت معين و ساعات خاصي از شبانه‌روز، از خوردن و آشاميدن و
در برخي موارد، حتي صحبت كردن دست مي‌كشد، روزه در گام اول عبارت است از
حفظ شكم و شهوت از خوردن و آشاميدن و بهره‌گيري از غريزه جنسي و رعايت آداب
ظاهري كه در توضيح المسائل‌ها بيان شده است، در گام بعد حفظ زبان، گوش،
چشم، دست و پا و ساير اعضا و جوارح از گناهان را در بر مي‌گيرد كه در صورت
عدم رعايت آن‌ها، روزه باطل مي‌شود، اما همه اين‌ها بهانه‌اي است تا انسان
بيشتر به نفس خود توجه پيدا كند، هدف نهايي روزه بدن، رسيدن به روزه قلب
است كه انسان را از هموم دنيوي، افكار پست و آنچه او را از خداوند باز
مي‌دارد، دور كند، با اين وجود روزه را مي‌توان يكي از اركان اصلي اديان به
شمار آورد، در تمام اديان الهي و بشري روزه به روش‌هاي مختلف وجود دارد،
خداوند متعال در قرآن مجيد مي‌فرمايد: «كتب عليكم الصيام كما كتب علي الذين
من قبلكم»، آنچه در ادامه مي‌آيد بيان شيوه روزه‌داري در اديان الهي است:
*آيين يهود
در آيين يهود روزه جزئي از مجموعه اعمالي است كه يك يهودي براي ذليل ساختن تن و رنجور ساختن آن انجام مي‌دهد، قوم يهود براي اظهار عجز و تواضع در حضور خدا، روزه مي‌گرفتند تا بدين وسيله به گناهان خود اعتراف كنند و با توبه رضاي حضرت اقدس الهي را تحصيل كنند.
در كتاب‌هاي عهد قديم، از روزه داشتن انفرادي افرادي هم چون داوود، عزرا، الياس، دانيال و ديگران سخن گفته كه بيانگر يك ارب ديني، براي نيل به هدف مورد نظر در ميان يهوديان بوده است. در كتاب عهد قديم آمده است كه موسي(ع) پيش از دريافت الواح عهد از يهوه، 40 شبانه‌روز در كوه سينا روزه گرفت و از خوردن و آشاميدن پرهيز كرد. داوود در هنگام بيماري پسرش از بت شابع زن اوريا، روزه گرفت. يهوشافط پس از پيروزي يهوديه بر موآبي‌ها و عمونيان چهل روز روزه گرفت. يوئيل و يونس نيز براي دور كردن خشم خدا، به مردم دستور به روزه گرفتن دادند. مردخاي و استر نيز كه از ديگر شخصيت‌هاي عهد عتيق هستند، پس از فرمان هامان، وزير اخشورش براي قتل عام يهوديان چندين شبانه‌روز روزه گرفتند.
براساس يك طبقه‌بندي روزه‌هاي مرسوم در آيين يهود را مي‌توان به سه طبقه اصلي تقسيم كرد:
1. روزه‌هاي حكم شده در كتاب مقدس يا روزه‌هاي ايجاد شده به مناسبت يادآوري وقايع مطرح شده در كتاب مقدس. مانند روزه يوم كيپور، روزه نهم آو، روزه 17 تموز و ... .
2. روزه‌هاي تعيين شده از سوي ربي‌ها، مانند روزه اولين دوشنبه پس از عيد فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به يوم كيپور كوچك و ... .
3. روزه‌هاي شخصي كه اشخاص در مناسبت‌هاي مختلف خصوصي به آن مبادرت مي‌كنند. اين روزه‌ها وقت مشخصي ندارد و در زماني كه رخدادي براي كسي پيش مي‌آيد روزه مي‌گيرد. مانند روزه براي فوت والدين يا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و ... .
روزه يهوديان در بعضي روزها مثل كيپور، از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است، ولي مدت روزه در روزهاي ديگر از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است، همچنين اگر يكي از روزه‌ها به استثناي روزه يوم كيپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به يكشنبه موكول مي‌شود.
روزه‌هاي واجب
بر اساس يك طبقه‌بندي ديگر، روزه‌هاي آيين يهود به واجب و مستحب تقسيم مي‌شود، روزه‌هاي واجب اين دين عبارت است از:
1. روزه يوم كيپور: اين روزه كه مهم‌ترين و معروف‌ترين روزه‌ها است، در روزهاي نهم و دهم ماه تشرين(نخستين ماه يهودي از سال يهودي) به مدت 25 ساعت است. هدف از اين روزه بخشش گناهان است كه دستور مستقيم خداوند در تورات درباره آن صادر شده است.
براي شما قانون ابدي باشد كه در دهمين روز از ماه هفتم(عبري) جان‌هاي خود را رنج دهيد(روزه بگيريد) ... زيرا در اين روز براي شما طلب عفو مي‌شود .... (و در صورت توبه) از تمام خطاهايي كه نسبت به خداوند مرتكب شده‌ايد، مبرا مي‌شويد.
ريشه اين روزه، به عفو بني اسرائيل از جانب خداوند در صحراي سينا باز مي‌گردد، حضرت موسي(ع) پس از ميقات چهل روزه در كوه سينا وقتي از تمرد گروهي از بني اسرائيل آگاه شد، چهل روز ديگر در بالاي كوه براي قوم خود طلب عفو كرد. وقتي موسي در دهم ماه هفتم از كوه پايين آمد، اين روز به عنوان روز كيپور يعني روز بخشش گناهان تعيين شد.
2. روزه سوگواري: اين روزه در 4 نوبت است كه پس از ويراني معبد بيت‌المقدس از طرف انبيا و علماي بني اسرائيل به نشانه سوگواري براي يهود واجب شد.
3. روزه استر: استر نوعي روزه است كه به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت مي‌گيرد. ريشه اين روزه به 2300 سال پيش در زماني كه يهوديان در ايران ساكن شده بودند، بر مي‌گردد. در آن دوران يكي از وزراي خشايار شاه نقشه قتل عام يهوديان را طرح كرد كه با هوشياري استر و يكي از انبياي يهود به نام مُردخاي اين نقشه باطل شد، استر براي موفقيت در ابطال اين توطئه، از يهوديان ايران خواست كه سه روز روزه بگيرند و از خداوند طلب بخشش و كمك كنند، پس از آن، روزه استر به يادبود اين واقعه بر يهوديان واجب گشت.
4. روزه پوريم: اين روزه به شكرانه نجات از قتل‌عام گرفته مي‌شود.
5. روزه كدليا: روز سوم ماه تشرين، روزي است كه كدليا حاكم بيت‌المقدس با 82 تن از يهوديان در آتش سوخت.
6. روزه عقيبيا: در روز پنجم ماه تشرين كه به پاس گراميداشت خاطره خاخام عقيبا است، روزه واجب است. خاخام عقيبا كسي است كه او را مجبور به پرستش بت كردند و او زير بار نرفت و آن قدر مقاومت كرد تا از گرسنگي درگذشت.
7. روزه عذاب: در زمان داوود پيامبر، خداوند بر بني اسرائيل غضب كرد، ايشان را به مرگ و قحطي تهديد كرد، يهوديان از ترس، آن روز را روزه مي‌گيرند.
8. روزه صدقيا: روز ششم از ماه حسوان، پس از آنكه بخت النّصر اورشليم را تصرف كرد، فرزندان صدقيا را كشت و او صبر و تحمل كرد، يهوديان به پاس همدردي با صدقيا (پادشاه يهود) روزه مي‌گيرند.
9. روزه يهوياقيم: در بيستم ماه كليو ارمياي نبي پيشگويي اسارت يهود و ويراني بيت‌المقدس را كرد و توسط يهوياقيم پادشاه يهود به زندان افتاد.
روزه‌هاي مستحب
1. روزه آدينه پسح: اين روزه مختص پسران و مردان اول زاد خانواده است كه به يادبود ضربت خداوند به اول زادهاي مصريان، در آستانه خروج بني اسرائيل از مصر و مصونيت عبرانيان از اين ضربت صورت مي‌گيرد.
2. در ايام خاص از سال به ويژه ماه الول، روزهاي دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته مي‌شود.
3. روزهاي آدينه ماه نو عبري(روز قبل از حلول ماه قمري).
4. عروس و داماد در روز عروسي يا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگي جديد و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امكان روزه مي‌گيرند.
5. كسي كه خواب آشفته‌اي ديده است و آن را نشان بدي مي‌داند، روز بعد به خاطر كفاره گناهان و رفع مصيبت روزه مي‌گيرد.
6. برخي رسم دارند كه در سال روز درگذشت والدين خود يا سال روز درگذشت علماي عالي رتبه ديني روزه بگيرند.
7. در مواقع خاصي مانند احتمال وقوع بلاياي طبيعي يا بروز خشكسالي و نظاير آن، بنا به حكم مرجع ديني، روزه جماعتي، بر يهوديان منطقه اي خاص مقرر مي‌شود.
آداب و شرايط روزه
در شريعت يهود، كليه واجبات ديني براي دختران از سن 12 سالگي و براي پسران از 13 سالگي شروع گشته و اجباري است. بنابراين شرط سني در روزه نيز همين است، كليه روزه‌هاي واجب و مستحب يهود از سپيده صبح تا تاريكي كامل هوا انجام مي‌شود به غير از روزهاي يُوم كيپور و روزه نهم آو كه 25 ساعت است و از غروب تا غروب است. اين 2 روزه استثناء هستند. در روزه‌ها غير از خوردن و آشاميدن، هيچ‌گونه محدوديت ديگري اعمال نمي‌شود.
غير از روزه بزرگ يوم كيپور كه تأكيد ويژه‌اي بر انجام آن صورت مي‌گيرد، در همه روزه‌ها بيماران، افراد ضعيف، زنان باردار يا شيرده از روزه‌ها معاف هستند، در ايام عيد و روزهاي شنبه و روزهاي اول ماه نو عبري، گرفتن روزه ممنوع است، از ديگر آداب روزه در يهوديت مي‌توان به بيرون آوردن تورات از جايگاه بدون پوشش اصلي، قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه، زيارت قبور، نواختن شوفار، خوابيدن روي زمين، خودداري از صحبت كردن و خودداري از شنيدن موسيقي اشاره كرد.
*آيين صابئين
صابئين يا مندائيان (پيروان حضرت يحيي(ع)) در روزهاي ويژه‌اي از سال كه آن‌ها را مبطل مي‌نامند از خوردن گوشت، ماهي و تخم مرغ خودداري مي‌كنند. از جمله اين روزها 26، 27، 28، 29 و 30 ماه سمبلتا، روزهاي ششم و هفتم ماه دولا و روز دوم ماه هطيا است.
آن‌ها روزه واقعي را روزه‌دار بودن اعضا و جوارح آدمي مي‌دانند كه در كتاب كنزاربا يا صحف آدم، مقدس‌ترين كتاب مندائي‌ها آمده است: اي مومنان، برايتان گفتم كه روزه بزرگ فقط نهي از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه ديدگانتان را از نگاه‌هاي هيز و شيطاني و گوش‌هايتان را از شنيدن حرف‌هايي كه مردم در خانه خود مي‌زنند برحذر داريد و زبان‌هايتان را به گفتارهاي دروغ و ناپسند نيالاييد.
*آيين مسيحيت
در كتاب مقدس مسيحي بارها به روزه و روزه‌داري اشاره شده، به عنوان نمونه موسي(ع) چهل روز روزه گرفت(سفر تثنيه 9 :21-7) و يا داوود(ع) براي شفاي پسرش روزه گرفت(2 سموئيل 12 :25-15) و يا يهوشافاط براي پيروزي بر دشمن در تمامي يهودا اعلام روزه‌داري كرد(2 تواريخ 20 :3) و يا مردم نينوا براي جلوگيري از عذاب سه روز روزه گرفتند(يونس 3 :7) و يهوديان ايراني به شكرانه پيروزي بر هامان و كشته شدن هامان روزه گرفتند(استر 4) و عيسي مسيح(ع) بعد از نزول روح‌القدس بر وي در سي سالگي 40 روز روزه گرفت(متي 4 :2 ، لوقا 4 :2) و يا در انجيل لوقا داستان زني به نام حنا را نقل مي‌كند 84 سال در معبد شبانه‌روز به عبادت و روزه‌داري مشغول بوده است.(لوقا 2: 37)
مسيحيان مانند پيروان ديگر اديان، به روزه معتقد هستند، اما روزه اين فرقه داراي قوانين و شرايط خاص و ثابت نيست. آن‌ها آزادند در هر زمان و به هر اندازه به صورت فردي و جمعي روزه بگيرند. تنها نكته قابل توجه در انجيل اين است كه روزه رياكارانه، قابل قبول نيست، در انجيل متي آمده است كه عيسي روزه رياكاران را تقبيح مي‌كرده است:
و چون روزه مي‌گيريد، چون رياكاران كشيده رو نباشيد كه چهره خويش را درهم مي‌كشند تا در نظر مردم روزه‌دار نمايند، به درستي به شما مي‌گويم كه ايشان اجر خود را گرفته‌اند. ليكن تو هرگاه روزه مي‌گيري، سر خود را چرب كن و روي خويش را بشوي تا در نظر مردم روزه‌دار ننمايي. بلكه در نظر پدر خود كه پدر تو نهان را مي‌داند و آشكارا تو را جزا خواهد داد.
اگرچه آيين روزه در فرقه‌هاي مختلف مسيحيت متفاوت است، اما به طور كلي مي‌توان روزه‌هاي مهم مسيحيان را اين گونه فهرست كرد:
1. روزه روز جمعه قبل از عيد پاك كه در قرن دوم متداول بود.
2. روزه غيركامل دوشنبه تا پنجشنبه هفته مقدس
3. روزه چهل روز قبل از عيد پاك
4. روزه چهل روز قبل از هفته مقدس
5. روزه چهارشنبه و جمعه هر هفته؛ به مناسبت روز توطئه يهوديان براي دستگيري عيسي و روز جمعه به دليل به صليب كشيدن عيسي(ع).
6. روزه‌هاي فصلي.
7. روزه، به عنوان كفاره گناهان.
همان طور كه اشاره شد، روزه در مسيحيت تابع قانون خاصي نيست و هر كس هر طور كه مي‌تواند و براي مدت زماني حتي چند ساعت مي‌تواند روزه بگيرد. همين طور روزه در فرقه‌هاي مختلف مسيحيت هم متفات است كه به تفكيك بيان مي‌شود.
روزه‌هاي مرسوم كاتوليك‌ها
كاتوليك‌ها در روز چهارشنبه خاكستر و نيز روز جمعة الصليب روزه مي‌گيرند، همچنين در تمامي روزهاي جمعه ماه انابت نيز كه دوران توبه و تعمق كاتوليك‌هاست، از خوردن گوشت پرهيز مي كنند. كاتوليك‌ها تا قرن‌ها اجازه نداشتند در هيچ يك از روزهاي جمعه سال به گوشت لب بزنند، اما از بعد از مدتي پرهيز از گوشت در روزهاي جمعه غير از دوران لنت (انابت) اختياري اعلام شد.
نحوه روزه گرفتن در ميان كاتوليك‌ها به اين صورت است كه در دو روز چهارشنبه خاكستر و جمعه الصليب، خوردن دو نوع غذاي ساده و يك غذاي معمولي مجاز است، اما مصرف گوشت ممنوع است، روزه گرفتن در ساير روزهاي جمعه اختياري است و برخي كاتوليك‌ها به جاي روزه، به توبه يا برگزاري دعاهايي ويژه مي‌پردازند، در اين روزها بايد از خوردن گوشت و هر گونه لبني‌جات پرهيز كنند و البته به غير از ماهي و همچنين از خوردن روغن و شراب نيز بپرهيزند.
روزه در ميان ارتدكس‌ها
پيروان كليساي ارتدوكس شرق، دوره‌هاي مختلفي براي روزه دارند؛ از جمله ماه لِنت (دوران توبه و تعمق)، روزه رسولان، روزه معراج مريم مقدس به آسمان، روزه ويژه ميلاد مسيح و نيز چند روزه يك روزه. تمام روزهاي چهارشنبه و جمعه، روز روزه محسوب مي‌شود، مگر در هفته‌هايي كه در آن‌ها روزه نگرفتن بلامانع است، نحوه روزه‌داري در ميان ارتدكس‌ها اين گونه است كه معمولاً از خوردن گوشت، لبنيات و تخم مرغ پرهيز مي‌شود، خوردن ماهي در برخي ايام روزه مجاز و در برخي ديگر غيرمجاز است.
روزه در ميان پروتستان‌ها
در ميان پروتستان‌ها زمان روزه به خود افراد، كليساها، سازمان‌ها يا جوامع مسيحي بستگي دارد. برخي به طور كامل از لب زدن به آب و غذا خودداري مي‌كنند، اما برخي ديگر تنها به نوشيدن مايعات اكتفا مي‌كنند و غذاهاي خاصي مي‌خورند، آن‌ها از خوردن يك يا چند وعده غذا صرف نظر مي‌كنند و از تن دادن به وسوسه‌هاي خوردني و غيرخوردني اجتناب مي‌كنند.
روزه در ميان مومون‌ها
آيين مومن آييني نو ظهور در ميان مسيحيان است. در آيين مومون اولين يكشنبه هر ماه، زمان روزه است. افراد و خانواده‌ها در صورت تمايل ممكن است روزهاي ديگري نيز روزه بگيرند، خودداري از خوردن و آشاميدن براي دو وعده متوالي و نيز بخشيدن غذا يا پول به نيازمندان، روزه‌داري اين فرقه است، بعد از روزه، اعضاي كليسا در جلسه روزه و شهادت دادن شركت مي‌كنند.
*آيين اسلام
در اسلام تاريخ روزه به سال 6 هجري قمري مي‌رسد، زماني كه پيامبر اسلام(ص) پس از صلح حديبيه، راهي مدينه شد. ايشان در مدينه، اعمال ماه رمضان و سپس شوال را به جا آورد، اسلام جايگاه خاصي براي روزه قائل است تا آنجا كه در حديثي از پيامبر(ص) يكي از ستون‌هاي محكمي كه اسلام بر آن استوار شده، روزه‌داري در ماه رمضان است و در جايي ديگر يكي از سه ساحت بهره‌برداري از اسلام را روزه مي‌دانند.
زمان روزه
در اسلام براي روزه وقت معين مشخص شده است، مسلمانان بايد از اذان صبح تا اذان مغرب از چيزهايي كه روزه را باطل مي كند خودداري كنند، در اسلام روزه در ماه مبارك رمضان(ماه نهم قمري) بر مسلمانان واجب شده است.
حكم روزه در سوره بقره آمده است: اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، روزه بر شما واجب شده همان طور كه بر اقوام قبل از شما واجب شده بود تا پرهيزكار شويد، چند روز معدودي را (بايد روزه بگيريد) و هر كس از شما بيمار يا مسافر باشد تعدادي از روزهاي ديگر را (روزه بدارد) و بر كساني كه روزه براي آن‌ها طاقت‌فرسا است(همچون بيماران، پيرمردان و پيرزنان) لازم است كفاره بدهند، مسكيني را اطعام كنند و كسي كه كار خيري انجام دهد، براي او بهتر است و روزه داشتن براي شما بهتر است اگر بدانيد،(روزه در چند روز معدود) ماه رمضان است، ماهي كه قرآن، براي راهنمايي مردم و نشانه‌هاي هدايت و فرق ميان حق و باطل در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در وطن باشد، روزه بدارد و آن كس كه بيمار يا در سفر است، روزهاي ديگر را به جاي آن روزه بگيرد، خداوند راحتي شما را مي‌خواهد، نه زحمت شما را، هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد و خدا را بر اينكه شما را هدايت كرده، بزرگ شمريد، باشد كه شكرگزاري كنيد ... . نزديكي با همسرانتان در شب روزهايي كه روزه مي‌گيريد، حلال است ... و بخوريد و بياشاميد تا رشته سپيد صبح از رشته سياه(شب) براي شما آشكار شد، سپس روزه را تا شب تكميل كنيد... .
اخبار ویژه
رئیسی در قم:
زلفیگل در همایش مقام استاد در دانشگاه قم:
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
پر طرفدار ترین ها
