ارثیه سرد دولت روحانی و اقدام دشوار دولت رئیسی برای جبران بی‌عملی دولت قبل/ توقف ذخیره سازی گاز توسط چه کسی صورت گرفت؟/ چرا "ترک فعل" زنگنه باید پیگرد قضایی شود؟

پرونده ویژه/به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، در حوزه تأمین انرژی و برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای آن اقدامی بلندمدت و نیازمند اهتمام مستمر همه دولت‌ها به این مهم است. ایجاد و حفظ زیرساخت‌های مورد نیاز برای لوله‌کشی و گازرسانی در ایران به دلیل شرایط خاص جوی، جغرافیایی و ژئوپولیتیک نیازمند برنامه‌ریزی بسیار دقیق است و این برنامه‌ریزی در روزهای سرد امسال اهمیت دو چندان می‌یابد.

در مروری بر آنچه باید انجام می‌گرفت و انجام نگرفته، گفتنی‌ها بسیار، و واقعیت آن است که دولت آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» میراث‌دار بسیاری از کاستی‌ها و غفلت‌های دولت‌های پیش از خود است، حتی اگر این کاستی‌ها و تبعات و اثرات آن را به دلیل مسائل و مصلحت کشور مسکوت نگه دارد.

در حوزه تأمین گاز و سوخت مورد نیاز برای زمستان سال جاری هم دولت میراث‌دار، کاستی‌ها و بی‌عملی‌هایی است که بخشی از شرایط امروز تأمین گاز و سوخت مورد نیاز در کشور را سبب شده است.

واقعیت آن است که پروسه تأمین گاز مورد نیاز کشور با ۸۵ میلیون جمعیت موضوعی کوتاه مدت و ۲ ساله نیست و برای این تأمین بهینه باید دست‌کم یک دهه قبل نیازهای کشور شناسایی و برای تأمین آن اقدامات بلندمدت صورت گیرد. در راستای این نیازسنجی در دولت نهم طرح استراتژیک ذخیره‌سازی گاز طبیعی در مخزن سراجه قم مورد بهره‌برداری قرار گرفت؛ طرحی که مطالعات آن در اسفند ۸۴ آغاز و در دی ۹۱ افتتاح شد و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، قرار بود این مخزن با ظرفیت ذخیره‌سازی ۱.۵ میلیارد متر مکعب گاز، ۱۰ میلیون مترمکعب از گاز کشور تأمین شود.

به زبان ساده قرار بود گاز تولید شده در میدان‌های گازی در جنوب کشور در ۶ ماهه نخست سال به این مخزن تزریق شده و برای ۶ ماهه دوم سال در خطوط سراسری مورد استفاده قرار گیرد. این طرح با توجه به محل استقرار مخزن در نزدیکی مناطق پرمصرف، می‌توانست الگوی خوبی برای تکرار در شهرها و مناطق سردسیر یا پرمصرف کشور باشد و با احداث چنین مخازنی در روزهای سرد سال، هموطنان به گاز طبیعی دسترسی داشته باشند.

این تدبیر که در دولت‌های پیشین به دلایل نامعلومی متوقف شد، این روزها در کشورهای اروپایی تا ۲۵ درصد گاز مورد نیاز آن‌ها را تأمین می‌کند.

بهره‌برداری از میادین گازی اکتشافی هم تدبیر بلندمدت دیگری بود که با اضافه شدن هریک از آنها به چرخه تأمین گاز مورد نیاز کشور، امکان خدمت‌رسانی بهتر برای مردم با شروع موج سرما فراهم شود. موضوعی که آمارها از غفلت یا دست‌کم عقب‌ماندن از برنامه‌ریزی‌ها سخن می‌گویند و این درحالی‌ است که به اعتقاد کارشناسان، وابسته‌سازی بسیاری از نیروگاه‌ها به گاز که یکی از اقدامات دولت قبل بود، در کنار عدم برنامه‌ریزی بلندمدت و کم‌کاری‌ها در تأمین و ذخیره‌سازی گاز یکی از مهم‌ترین دلایل دشواری این‌روزهای مردم است. اقداماتی مانند انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز در سال ۹۷ و توقف پروژه‌های آن هم شرایط را سخت‌تر کرد؛ به‌گونه‌ای که اگر این انحلال نبود، ظرفیت عرضه روزانه گاز ۱۰۰ میلیون متر معکب بیشتر می‌شد و کمبود گاز به‌شدت این روزها مردم را آزار نمی‌داد.

موضوعی که این روزها در هیاهوی اکانت های سایبری و رسانه های حامی دولت قبل گم شده است، موضوع انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز در سال ۹۷ می باشد. موضوعی که به سادگی نمیتوان ار کنار آن گذشت.

آیا می‌دانید دولت روحانی در سال ۹۷ شرکت ذخیره‌سازی گاز را منحل کرده بود؟

حامد طالبی نوشت: وزارت نفت دولت روحانی با انحلال شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کمال خونسردی و سکوت خبری، باعث شد که ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور به معنی واقعی از دستور کار خارج شود!

دولت دوم روحانی، ذخیره سازی گاز را منوط به حضور سرمایه‌گذار خارجی کرده بود که در شرایط تحریم، تصمیمی عاقلانه نبود.

مدیران وزارت نفت روحانی، ذخیره‌سازی گاز برای فصل سرد را اقدامی غیراقتصادی می‌دانستند و به همین علت، زیرساخت های ذخیره‌سازی گاز را فراهم نکردند در حالی که ظرفیت ذخیره‌سازی از گاز مصرفی در اروپا ۲۲ درصد، روسیه ۱۹ درصد، آمریکا ۱۶ درصد، ترکیه ۷ درصد و ایران ۱،۷ درصد بود!

و همین ترک فعل دولت روحانی است که در ماه های سرد سالهای اخیر، کشور را با کمبود ذخیره برای جبران اوج مصرف گاز مواجه کرده است.

اقدام دشوار دولت رئیسی برای جبران بی‌عملی دولت روحانی

رفع مشکل تامین گاز در زمان اوج مصرف، نیازمند حدود ۵،۵ میلیارد دلار برای ۱۴ پروژه عقب مانده در زیرساخت‌های ذخیره سازی گاز است که از این طریق بتوان ۲۰ درصد گاز مصرفی را ذخیره کرد.

ذخیره کردن گاز مساله ای چند ماهه یا یکساله نیست چرا که نیاز به ساخت محل های ذخیره سازی دارد که طبیعتا حتی در صورت تامین کامل منابع مالی، سالها زمان می برد.

از ابتدای دولت سیزدهم (یکسال اخیر) برنامه ذخیره‌سازی گاز به صورت جدی دنبال می‌ شود به نحوی که تا سال ۱۴۰۵ و در صورت تأمین کامل منابع، میزان ذخیره‌سازی از ۱،۷ به ۱۰ درصد تولید خواهد رسید.

وزارت نفت دولت روحانی با پشت کردن به اولویت مهمی چون ذخیره‌سازی گاز طبیعی، ضربه سنگینی به صنعت نفت و گاز کشور وارد کرد؛ ضربه‌ای که تا سال‌ها تبعات آن بر پیکره صنعت نفت کشور باقی خواهد ماند.

مالک شریعتی سخنگوی کمیسیون انرژی در صفحه توئیتر خود نوشت:
روحانی که پس از اغتشاشات فعال شده، بهتر است از نقش زنگنه ژنرال نفتی خود در خسارات ده‌ها میلیارد دلاری حوزه انرژی کشور هم بگوید یا کلا سکوت پیشه کند. وی ادامه داد: فقط یک قلم آن، ترک فعل در توسعه ‎ذخیره‌سازی گاز طبیعی است که سال ۹۹ در مجلس هشدار دادیم که ناترازی گاز در ماه‌های سرد را تشدید می‌کند.

پ.ن: تصویری که مشاهده می کنید مربوط به تذکر نماینده تهران به زنگنه در سال 99 در مورد عدم ذخیره سازی گاز می باشد.

با اعلام چنین واقعیاتی افکار عمومی منصفانه به این نتیجه خواهند رسید که گازرسانی به جغرافیای ایران در زمستان ۱۴۰۱ نیازمند برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات مستمر در بهاران سال‌های پیش است. برخی اظهارات درباره اقدامات پیشین هم دامنه این بی‌توجهی‌ها را بهتر نشان می‌دهد.

مدیرعامل پیشین شرکت انتقال گاز ایران معتقد است که بخش مهمی از چالش فعلی گاز کشور و خراب شدن رابطه ایران با ترکمنستان در مورد گاز ناشی از نگاه غیرراهبردی در وزارت نفت دولت گذشته بود.

«رضا الماسی» با روایت غفلت دولت گذشته در تامین نیاز گازی کشور، تعلل در توسعه و تحکیم روابط با ترکمنستان را خطایی راهبردی دانسته و گفته است: زیرساخت‌های بسیاری با هزینه‌های گزاف برای واردات گاز از ترکمنستان ایجاد شد که در ۸ سال گذشته به دلیل فرصت‌سوزی دولت بلا استفاده ماند؛ در حالی‌ که ترکمنستان محتاج معامله با ایران بود.

مدیرعامل پیشین شرکت انتقال گاز همچنین گفته در سایه انفعال دولت موسوم به تدبیر و امید، ایران فرصت تبدیل شدن کُریدور واسطه‌ای گازی بین ایران و ترکمنستان را هم از دست داد؛ زیرا این امکان وجود داشت که گاز ترکمنستان از ایران به کشورهای دیگر صادر شود اما معاون برنامه ریزی بیژن زنگنه در مورد سوآپ گازی به او گفته بود که هر کاری می‌خواهید بکنید اما اسم گاز ترکمنستان را نیاورید! زنگنه در مورد واردات گاز از ترکمنستان منافع ملی را در نظر نگرفت.

این اما همه ماجرا نیست و به گفته الماسی ایران فرصت نقش‌آفرینی در بازار گاز ترکیه را از دست داده و پیشنهاد ایجاد خط انتقال گاز ایران به ترکیه و بعد اروپا را که شرکت مجوز دولت متبوعش را هم گرفته بود، از سوی فردی که رئیس دولت او را ژنرال نفتی می‌دانست رد شده و به این ترتیب سرمایه‌گذاری و فاینانس ۴ میلیارد دلاری این کشور هم از دست رفته است.

دولت به فکر زمستان مردم است

با این همه، دولت سیزدهم تحت هیچ شرایطی از زیر بار مسئولیت خود در تأمین نیازهای انرژی و گرمایشی مردم شانه خالی نکرده و در میدان کاستن از رنج مردم است. در کنار طرح‌های بلندمدت و پیشران، دولت به منظور تأمین نیازهای کوتاه‌مدت مردم هم در میدان عمل فعال است. پیگیری حضوری سرزده، به‌منظور رصد اقدامات انجام شده در بخش‌های مختلف چرخه تأمین انرژی موردنیاز برای گرمایش کشور، در دستور کار مردان کابینه، به ویژه معاون اول و وزیر نفت قرار دارد.

رئیس‌جمهور صبح یکشنبه درحالی شخصاً‌ و به‌صورت سرزده به شرکت ملی گاز رفت که تمام معاونان و وزرایش از جمعه به‌ صورت ۲۴ ساعته در هر گوشه‌ای از ایران درپی بهبود شرایط و به حداقل رساندن آسیب‌های بحران سرما در کشور هستند.

شاید بتوان گفت آنچه در این روزهای سرد می‌تواند مایه‌ دلگرمی مردم و امیدواری آنها به حل مشکلات گازی باشد، عزم و اراده‌ مدیران عالی دولت و اتکا به توان داخلی در حل مسائل است که بیش از هر عنصر دیگری راهگشا و گره‌گشای مسائل خواهد بود؛ حلقه‌ مفقوده‌ دولت گذشته.