بازار سیاه کلاهبرداران در نسخه ایرانی بلک فرایدی: از تخفیف‌های ساختگی تا فروشگاه‌های تقلبی

به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه خبری 598، همیشه اواخر آبان و اوایل آذر یکی از عبارت‌های پرتکرار در دنیای مجازی به کلیدواژه «بلک فرایدی» ختم می‌شود. واقعه‌ای که معنای تحت اللفظی آن به زبان خودمان «جمعه سیاه» است. یک اتفاق تاریخی که در همه دنیا سر و صدا می‌کند. برای همین اگر در گوگل دست به یک جست‌وجوی ساده بزنید به این مفهوم می‌رسید که این روز، به عنوان بزرگترین و گسترده‌ترین روز حراج در جهان شناخته می‌شود، طوری که همه مردم در این روز به واسطه تخفیف‌هایی که روی کالاهای مختلف خورده می‌توانند دست به خرید بشوند. روزی که تاریخ دقیق آن به اولین جمعه بعد از روز شکرگزاری در پایان سال میلادی برمی‌گردد. رویدادی که وقتی برای دانستن تاریخچه‌اش دست به کار شدیم به این توضیحات رسیدیم که می‌گفت: «سقوط بازار طلا در ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ در ایالات متحده که موجب هرج‌ومرج برای سرمایه داران وال‌استریت شد. ریشه کلمه سیاه هم به همین رسوایی برمی‌گردد و زندگی بسیاری که در این روز ویران شد. روزی که از آن به نام «جمعه سیاه» یا «بلک فرایدی» یاد می‌شود.

ماجرا گذشت تا اینکه چند سال بعد و در سال ۱۹۶۱، پلیس فیلادلفیا جمعه ۲۹ نوامبر را به دلیل ازدحام و ترافیک خیابان‌ها برای خرید در این شهر «جمعه سیاه» نامید؛ به مرور اما وضعیت تغییر کرد و جمعه سیاه یا بلک فرایدی مفهومی یکسان را در ذهن همه شکل داد. «فرصتی طلایی برای خرید» یا آغاز فصل خریدهای عید کریسمس و روزی شاد. روزی که فروشگاه‌ها شلوغ می‌شود و خیابان‌ها پرترافیک است. روزی که خرده‌فروشان آن را به‌عنوان بهترین روز سال می‌شناختند و می‌توانستند تمامی وسایل خود را به راحتی بفروشند.» اتفاقی که الان نه فقط توسط خرده فروشان که در اکثر فروشگاه‌های جهانی و آنلاین اتفاق می‌افتد. نکته اینجاست؛ این روز پر جنب و جوش که قرار است هم به کام فروشندگان باشد و هم به کام خریداران، اما گاهی به واسطه کلاهبرداری سودجویان شیرینی خرید کردن را برای بسیاری تلخ می‌کند. شگردهای عجیب و غریبی که با نزدیک شدن به این روز بد نیست چند مورد از آنها را بدانید.

چرا در جمعه سیاه آمار مالباختگان بیشتر می‌شود؟

تحلیلگران رفتار مصرف‌کننده معتقد هستند که بلک فرایدی به خاطر حجم زیاد تبلیغات در فضای رسانه‌ای کاری می‌کند که این روز به یک روز پرهیجان برای مردم تبدیل شود؛ تا جایی که در بخش‌های مختلف دنیا کاربران ساعت‌ها سایت‌ها را چک می‌کنند و فضای رقابتی ایجاد شده باعث می‌شود احساس کنند اگر سریع تصمیم نگیرند، فرصتشان از دست می‌رود. همین شتاب زدگی هم به این ختم می‌شود که شتاب زدگی، بستر را برای تصمیمات اشتباه و خرید از سایت‌های نامعتبر و کلاهبردار فراهم کند.

لبخند خریدار به تخفیف‌های ساختگی

همه گیری و استقبال از بلک فرایدی فقط مختص کشورهای امریکایی و اروپایی نیست و حالا چند سالی در ایران هم طرفداران خاص خودش را دارد. اتفاقی که رد پای آن را می‌توان در فروشگاه‌های بزرگ گرفته تا صفحات کوچک اینستاگرامی پیدا کرد. کسب و کارهایی که این روز را با شعارهای وسوسه انگیزی مثل «تخفیف‌های استثنایی» و «فرصت‌های طلایی» در چشممان پررنگ می‌کنند. اما چیزی که باعث می‌شود تا پلیس و کارشناسان حوزه امنیت سایبری نسبت به آن هشدار دهند تخلفاتی است که ممکن است هرکداممان با آنها رو به رو شویم. یکی از این شگردها برای فریب خریداران، ایجاد یک «تخفیف ساختگی» است. تخفیف ساختگی یعنی فروشنده قیمت کالا را چند روز یا چند هفته پیش از جمعه سیاه افزایش می‌دهد و در روز بلک فرایدی همان قیمت قبلی را به عنوان تخفیف ۳۰ یا ۵۰ درصدی ارائه می‌کند. همین باعث می‌شود تا خریداری که تحت تأثیر تبلیغات بوده بدون بررسی دقیق خیال کند که با یک پیشنهاد استثنایی رو به رو شده است و به استقبال یک کلاهبرداری واضح برود.

مواظب لینک‌های بلک فرایدی باشید

نه فقط برای جمعه سیاه، بلکه پلیس فتا حالا چند سالی است که مدت‌ها درباره نزدن روی لینک‌های تبلیغاتی که به گوشی‌های اکثرمان فرستاده می‌شود؛ هشدار می‌دهد. هشداری که در ایام بلک فرایدی رنگ و بوی جدی‌تری به خودش می‌گیرد برای اینکه کارشناسان این حوزه می‌گویند بخش زیادی از کلاهبرداری‌ها از طریق همین لینک‌ها اتفاق می‌افتد. پیام‌هایی که یا از طریق پیامک یا از طریق دایرکت اینستاگرام و پیامرسان‌هایی مثل واتساپ سر از تلفن‌های همراه در می‌آورند. این لینک‌ها منجر به فیشینگ و یا درگاه‌های پرداختی جعلی می‌شود که تمام اطلاعات بانکی شما را سرقت می‌کنند.

سرقت با سایت‌های پر زرق و برق تقلبی

یکی دیگر از روش‌های دیگری که کلاهبرداران به خاطر جو هیجانی مردم در این ایام با آن ممکن است جیب مردم را خالی کنند؛ طراحی فروشگاه‌های آنلاین جعلی است. این صفحات معمولاً با طراحی حرفه‌ای و خوش آب و رنگ، قیمت‌های پایین‌تر از حد معمول و وعده ارسال فوری مشتریان را جذب می‌کنند؛ اما آنچه پشت این ظاهر جذاب پنهان است اغلب یک درگاه پرداخت تقلبی است این افراد نه تنها کالایی دریافت نمی‌کنند، بلکه اطلاعات بانکی خودشان را دو دستی تقدیم کلاهبرداران می‌کنند. این در حالی است که شما وجه را هم پرداخت کرده‌اید، اما کالایی در سبد خریدتان اضافه نکرده‌اید. برای همین هم پلیس فتا می‌گوید پیش از هرگونه خرید اینترنتی بهتر است که کاربران چک کنند سایتی که از آن خرید می‌کنند نماد اعتماد الکترونیکی (این ماد) دارد یا نه!

چند راهکار برای خرید ایمن در جمعه سیاه

به دنبال تمام هشدارهایی که بالا درباره آن حرف زدیم، پلیس فتا حالا چند سالی است که برای داشتن یک خرید ایمن در این روز توصیه‌های مختلفی را ارائه می‌دهد؛ توصیه‌هایی مثل خرید از وبسایت‌ها و فروشگاه‌های معتبر و دارای اعتماد و بررسی دامنه سایت برای اطمینان از اصالت آن و نیز پرهیز از لینک‌هایی که از پیامک یا دایرکت ارسال می‌شوند. همچنین بر وارد نکردن اطلاعات بانکی در صفحات مشکوک یا لینک‌های کوتاه تأکید می‌کند؛ نکاتی که در ظاهر ساده‌اند، اما در عمل می‌توانند مرز میان یک خرید امن و گرفتار شدن در دام مجرمان سایبری باشند و همین مجموع هشدارهاست که ضرورت توجه کاربران به پروتکل‌های امنیتی را بار دیگر یادآوری می‌کند.