سوره‌ اندیشه 58.59 منتشر شد

مجله‌ خبری که شاید بتوان گفت متنوع‌ترین و به‌روزترین قسمت سوره است، بخش‌های مختلفی را در دل خود جای داده است که از جمله‌ آن‌ها می‌توان به پرونده‌های ذیل اشاره کرد: تأملاتی درباره‌ سینمای ایران؛ نقد و بررسی افکار و آراء حسین کچویان با قلم اساتیدی چون دکتر ابراهیم فیاض، شهریار زرشناس، منوچهر آشتیانی؛ نقد و بررسی عملکرد سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) با حضور حجت‌الاسلام احمد احمدی، محمد رجبی، علی‌اصغر پورعزت و دکتر حسن ملانظر؛ و بررسی چرایی ظهور توریست و تفاوت‌های آن با زائر.

بخش «سبک زندگی» که در شماره‌های قبل به موضوعات مختلفی چون درآمد، خانواده، مدرسه، عشق و ... می‌پرداخت، این شماره‌ خود را تماما به موضوع «حجاب» اختصاص داده است. بررسی سیر تحولات حجاب و عفاف در ایران، تأمل پیرامون رابطه‌ ساختارها و سیاست‌گذاری‌ها با وضع پوشش، رابطه‌ خانواده و تغییر الگوی پوشش و حتی تبیین رابطه‌ مترو و پوشش از جمله مطالبی است که می‌توانید درباره‌ حجاب بخوانید.

اگرچه سوره اندیشه فروردین‌ماه امسال، ضمیمه‌ آزاد (اسماء) خود را به موضوع بحران سرمایه‌داری اختصاص داده بود، ولی گویا هنوز هم حرف‌هایی برای گفتن مانده است که می‌توان در بخش نظام اجتماعی مورد مطالعه قرار داد. «آیا سرمایه‌داری اسلامی امکان‌پذیر است؟»، «رویکرد عملیاتی در تحلیل تحول نظام‌های اقتصادی»، «یک تصور واهی، یک بحران جهانی»، میزگرد بحران سرمایه‌داری با حضور درخشان، مالجو و غنی‌نژاد، و شرحی بر ویژگی‌های سرمایه‌داری ایرانی از مهم‌ترین مطالب این شماره‌ نظام اجتماعی به نظر می‌رسد.

نظریه‌ اجتماعی مطالب این شماره‌ خود را درباره‌ روش، گرد آورده است. اگرچه دبیر این بخش عزم آن داشته تا با اشاره به نظرات مختلف درباره‌ روش، خود را بی‌طرف نشان دهد، اما رایحه‌ نگاه انتقادی به روش از مجموع مطالب به خوبی به مشام می‌رسد. این رایحه را می‌توانید از تیتر مقالات این بخش استشمام کنید: تحشیه‌ای بر منازعه‌ی گادامر-هابرماس؛ روش یا ضد روش، مسئله این نیست!؛ روش و بسترهای اجتماعی طرح آن؛ روش‌شناسی و مکاتب آن؛ مناظره لاکاتوش و فایرابند؛ تنزیه، طریق تفکر و سلوک یا متد؟.

بخش تفکر که تلاش کرده است جایگاه «کلام» را (آنچه هست و آنچه باید) در وضعیت فکری امروز ما نشان دهد، در این شماره‌ خود مدعی است حرف‌هایی درباره‌ کلام و الهیات زده که کمتر به آن توجه شده است. این ادعا از همان ابتدای ورود به این بخش خودنمایی می‌کند، جایی‌که دبیر آن در تلاش است «کلام» را در مرتبه‌ انواع دیگر تفکر یعنی فلسفه و عرفان بنشاند. کلام و برزخ ایمان؛ چرایی کثرت الهیات در غرب؛ الهیات یهودی و روح تجدد؛ پروتستانیسم و تمدن غربی؛ هر فلسفه‌ای علم کلامی پنهان است؛ کلام، روح انسجام‌بخش تمدن اسلامی؛ و کلام در دوره‌ی غرب‌زدگی معاصر، تیتر نیمی از مطالب بخش تفکر است.

هنر و ادب هم که این شماره‌ی خود را مفصل‌تر از شماره‌های گذشته بسته است، گویا دل پر دردی از تلویزیون دارد! البته نه از تلویزیون، بلکه از فرار از تأمل درباره‌ی تلویزیون. دبیر هنر و ادب که در سخن ابتدایی آورده است: «دیگر بس است هر چه از "چه گفتن" گفتیم، باید کمی هم به فکر "چگونه گفتن" بود» تلاش کرده است خود اولین عامل به این توصیه باشد. گزیده‌ای از تیترهای مطالب این بخش از این قرار است: تلویزیون ما را محو می‌کند؛ عالم رسانه‌ای و معنای جدید زن؛ طغیان کپی بر اصل؛ رسانه‌ها، ابزاری برای تولید حقیقت یا مرگ معنا؛ اخبار یا فیلم شاد تلویزیونی؟؛ و تصرف زیبایی‌شناختی.

«انسان، جامعه و تاریخ» موضوع کلی این شماره‌ بخش تاریخ است. گوساله‌ سامری تاریخ و قدرت فائقه‌ زندگی؛ فراز و فرودهای فلسفه‌ تاریخ؛ نگاهی کوتاه به انسان، تاریخ و جامعه از منظر مارکس؛ تاریخ در افق وجود؛ نسبت جامعه، تاریخ و فلسفه در اندیشه‌ ابن خلدون و استاد مطهری؛ نسبت آزادی، جامعه و تاریخ در اندیشه‌ هگل مطالب این شماره‌ تاریخ را تشکیل می‌دهد.

در نهایت، وقتی ضمیمه اسفار را ورق می‌زنیم، بعد از گفت‌وگوی سوره با نصرالله حکمت و معرفی کتاب‌های وی و گذر از معرفی تفصیلی چند کتاب، به میزگرد کتاب بینامتنیت می‌رسیم و تا آخر اوراق نخودی‌رنگ اسفار، مطالبی را درباره‌ نقد ادبی می‌بینیم؛ از کتاب‌شناسی نقد ادبی گرفته تا جریان‌شناسی آن. از خواندنی‌ترین مطالب این شماره‌ سوره‌ی اندیشه، آخرین مطلب آن است، یعنی مقدمه‌ دکتر داوری اردکانی بر چاپ جدید کتاب «فلسفه، سیاست، خشونت».