نگهداري از حيوانات خانگي بلاي جان سلامت خانوادهاي ايراني

فردانيوز/ خيابان‌هاي کلان شهرهاي کشور و حتي شهرهاي کوچک‌تر اين روز‌ها شاهد خانواده‌هاي بسياري است که علاوه بر فرزندان با حيوانات خانگي خود در انظار ظاهر مي‌شوند. شايد بار‌ها و بار‌ها شده که ديده باشيد، پشت چراغ قرمز، پنجره خودرو تا نيمه پايين است و حيواني سرش را از پنجره بيرون آورده و به سرعت هرچه تمام‌تر بيرون را به نظاره نشسته است، حق هم دارد، اين فرصت ناياب و نادري برايش محسوب مي‌شود.

چشمان «صاحبش» نيز از پشت شيشه‌هاي تيره عينک، به عابراني دوخته شده است، که دوست دارند حيوان را به تماشا بنشينند؛ اما اين تنها چند دقيقه از زندگي حيوان است، چند دقيقه بعد چراغ سبز مي‌شود، نهايتا يک گردش ۲۰ دقيقه ايست، بعد از آن حيوان دوباره به سلول يک و نيم متري خود بازمي گردد و صداي مشاجره صاحب با پدر و مادر را مي‌شنود که: «نجس است»، «بيماري مي‌آورد» «يک بار ديگر بغلش کني و در راه پله‌ها آبروي ما را ببري، با خودش از خانه بايد بروي»، «ما جاي نگهداريش را نداريم»
سگ اما، اختياري ندارد، او را سوداگري از پدر و مادرش جدا کرده و به قيمت بالايي به اين صاحب فروخته. صاحبي که دوست دارد سگ را به همراه داشته باشد و حتي در فضاي خانه‌هاي کوچک و آپارتماني امروز اين حيوان را نگه دارد.
وضعيت در خصوص ساير حيوانات خانگي در کشور نيز به همين صورت است. اين روز‌ها خيابان‌هاي کلان شهرهايي چون تهران پر شده است از افرداي که با سنجاب يا گربه خود در خيابان‌ها قدم مي‌زنند و يا حتي اردک خانگي خود را لباس پوشانده و به پارک مي‌اورند تا در حوض پارک شنا کند!

در اين ميان هر روز بر تعداد کساني که از پرندگان مختلف چون انواع طوطي، کاسکو، فنچ، مرغ مينا و... نگه داري مي‌کنند بيشتر مي‌شود و بازار خريد و فروش همس‌تر و خوکچه هندي و خرگوش نيز داغ داغ است.

هر چند به تازگي قانون نگه داري از سگ و گربه را منع کرده اما اين مساله باعث نشده که از تعداد علاقمندان به نگهداري اين حيوانات کم شود و حتي فروش آن‌ها نيز غير قانوني محسوب نمي‌شود.
در اين ميان اما فارغ از آثار سوء فرهنگي که نگهداري حيوانات بر سبک زندگي خانوارهاي ايراني دارد و سبک زندگي غربي را ترويج مي‌کند، حيوانات خانگي از آزار و اذيت صاحبانشان هم در امان نيستند و در اين ميان سهم سگ‌ها بيشتر است.جراحي زيبايي حيوانات خانگي مد تازه اي است که ميان صاحبان اين حيوانات رواج يافته و باعث آزار و اذيت حيوان است.

هر چند سگ‌هاي خانگي درکشيدن بار هوس‌هاي زيبايي صاحبان پولدارشون تنها نيستند و متأسفانه ساير حيوانات خانگي هم در اين مصيبت شريک‌اند. از کوتاه کردن دندون و تزريق بوتاکس گرفته تا جراحي براي رفع چاقي و حتي تاتو...!
دکتر آل داوود، دامپزشک حيوانات در اين خصوص گفته: در قوانين سازمان دامپزشکي به دامپزشک اجازه جراحي داده مي‌شه و محدوديتي هم در نوع جراحي نيست بعضي از کشور‌ها بعضي از جراحي زيبايي را ممنوع کردند باوجوداينکه انجمن حمايت از حيوانات هم بسياري از اين روش‌هاي جراحي را که لازم نيست جنبه درماني نداره فقط جنبه زيبايي داره قبول نداره ونمي‌خواهد که انجام بشه ولي چون ازنظر قانوني توانايي برخورد با اين قضايا وجود نداره نه سازمان دامپزشکي و نه نهادهاي ديگه‌اي اينجوهاي ديگه‌اي هيچ‌کدام نمي‌تواند اعمال‌نظري روي اين روش‌ها انجام بدهند.
در اين ميان از عذابي که به حيوانات وارد مي‌شود که بگذريم، افرادي که به تقليد از ساير فرهنگ‌ها و به دليل مدگرايي، انواع حيوانات را در خانه نگهداري مي‌کنند، اغلب از خطرات ناشي از نگهداري اين حيوانات در خانه و تماس نزديک با ‌آن‌ها بي‌اطلاع‌اند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهاني (WHO)، از ميان حدود ۱۷۰۰ عامل بيماريزا، ‌۸۳۲ عامل از طريق حيوانات به انسان منتقل مي‌شود.
انواع عفونت‌هاي باکتريايي قارچي و انگلي، آلرژي‌ها و جراحات ناشي از اين حيوانات، بخصوص در افرادي که سيستم ايمني ضعيفي دارند، کودکان، زنان باردار و بيماراني با اندام‌هاي پيوندي، باعث بروز بيماري‌هاي خطرناک و حتي کشنده مي‌شود.

حيواناتي مانند سگ، گربه، حيوانات کوچک (موسوم به جيبي) ‌ مانند موش و خرگوش، پرندگان و ماهي‌ها جزو حيوانات خانگي محسوب مي‌شوند.

بيماري‌هاي مرتبط با سگ‌ها
کمپيلوباک‌تر يکي از باکتري‌هايي است که از طريق مدفوع سگ‌ها انتقال مي‌يابد و مي‌تواند باعث عفونت دستگاه گوارش و عوارضي مانند اسهال، اسهال خوني، ‌ تب، دردهاي شکمي، تهوع، استفراغ و در موارد نادر نوعي بيماري در سيستم عصبي شود.
لپتوسپيرا نيز باکتري ديگري است که عامل بيماري لپتوسپيروز است و انتقال آن از سگ‌ها به انسان مي‌تواند علائمي شبيه به آنفلوآنزا ازجمله تب ناگهاني، سردرد شديد، قرمزي چشم‌ها، دردهاي عضلاني، خستگي، تهوع و گاهي لکه‌هاي قرمزرنگ روي پوست ايجاد کند که معمولا پس از ۱۳ تا ۱۴ روز دوره نهفته آشکار مي‌شوند. اين بيماري در موارد حاد مي‌تواند باعث نارسايي کبد و کليه و حتي مرگ شود. باکتري ديگري موسوم به کريپتو سپوريديوم ريديوزيس که اغلب از طريق بچه سگ‌ها منتقل مي‌شود، علائمي مانند کمپيلوباک‌تر ايجاد مي‌کند، درمان بيماري حاصل از آن دشوار است و داروهايي مانند پارومومايسين که عليه آن تجويز مي‌شود، داراي عوارض زيادي است.

همچنين ليشماني، نوعي بيماري انگلي است که مي‌تواند از برخي حيوانات، از جمله سگ‌ها به انسان منتقل شود و پوست يا اندام‌هاي داخلي را درگير کند.
عوارض نوع پوستي آن به صورت زخم‌هايي ظاهر مي‌شود که ممکن است دردناک يا بدون درد و همراه با غده‌هايي متورم باشند. چنانچه اين نوع از ليشماني درمان نشود، جاي زخم‌ها مي‌تواند براي هميشه روي پوست باقي بماند.
در نوع ديگر ليشماني، اندام‌هاي داخلي مانند طحال و کبد متورم مي‌شوند، چنانچه اين فرم از بيماري درمان نشود، مي‌تواند بسيار خطرناک باشد و منجر به مرگ شود. از ساير بيماري‌هاي منتقل‌شونده از طريق سگ‌ها (به طور غيرمستقيم با گزش کنه‌ها) ‌ مي‌توان به بيماري ليم که نوعي عفونت باکتريايي بوده و با زخم‌هاي بزرگ پوستي همراه است، اشاره کرد. عفونت ژيارديايي، ابتلا به ديپليديوم (نوعي کرم نواري) ‌، کرم قلابدار ـ که آلودگي آن مي‌تواند از طريق خوردن يا نفوذ از پوست (معمولا پا‌ها) ‌ اتفاق بيفتد و باعث التهاب، قرمزي و خارش پوست شود ـ همچنين کرم حلقوي، بيماري بروسلوز و بيماري کشنده هاري از بيماري‌هاي ديگري هستند که از سگ‌ها به انسان منتقل مي‌شوند.

بيماري‌هاي مرتبط با گربه
توکسوپلاسموز يکي از بيماري‌هاي منتقل‌شونده توسط گربه‌هاست که از انگلي موسوم به توکسوپلاسميلا و از طريق مدفوع حيوان انتقال مي‌يابد. بيماران تحت مداواي سرطان و افراد با سيستم ايمني ضعيف، مستعد ابتلا به اين بيماري هستند. توکسوپلاسموز در زنان باردار مي‌تواند منجر به سقط جنين شود. عفونت پليگ (پرسينياپستيس)، عفونت باکتريايي ديگري است که مي‌تواند از طريق گزيدن کک، از حيواناتي مانند گربه و جوندگان به انسان منتقل شود. علائمي مانند تب، لرز، ضعف، تورم و درد غدد لنفاوي و نيز عفونت ريه‌ها در اين بيماري آشکار مي‌شود. عفونت مي‌تواند به ساير بخش‌هاي بدن نيز برسد و چنانچه بيماري بلافاصله درمان نشود، ممکن است منجر به مرگ شود.
عامل بيماري ديگري که از طريق خراشيدگي‌ها و گازگرفتگي‌هاي گربه انتقال مي‌يابد، بروتونلاهنسلا ناميده مي‌شود که بيماري CSD را ايجاد مي‌کند که باعث تورم غدد لنفاوي، تب، سردرد، بي‌اشتهايي، بيماري‌هاي کبدي و زخم‌هاي پوستي مي‌شود.

عفونت ناشي از کوکسيلا برنتي (تب کيو) ‌ نيز بيماري باکتريايي ديگري است که از طريق گربه‌ها انتقال مي‌يابد. همانند سگ‌ها، بيماري‌هاي باکتريايي از قبيل عفونت ناشي از کمپيلوباک‌تر، کريپتوسپوريديوم ريديوزيس، ديپليديوم، لپتوسپيروزيس، بيماري ويروسي هاري و بيماري انگلي ناشي از کرم‌هاي قلابدار و کرم‌هاي حلقوي نيز مي‌تواند از طريق گربه‌ها به انسان منتقل شود.

بيماري‌هاي مرتبط با پرندگان
اگرچه بيماري‌هايي که با لمس يا نگهداري پرندگان به وجود مي‌آيند نادرند، اما انواع پرندگان نيز مي‌توانند ميکروب‌هايي را به انسان انتقال دهند. به عنوان مثال، جوجه‌ها و اردک‌ها مي‌توانند باکتري سالمونلا را انتقال دهند. همچنين انواع طوطي‌ها، باکتري کلاميدياسي‌تاچي را انتقال مي‌دهند که عامل ايجاد بيماري سيتاکوزيس است.

همچنين نوعي بيماري انگلي موسوم به کريپتوکوکوزيس مي‌تواند از طريق فضولات کبوتر‌ها انتقال يابد که باعث عفونت‌هاي ريوي و زخم‌هاي پوستي مي‌شود.

بيماري‌هاي ناشي از حيوانات خانگي کوچک
اين حيوانات شامل جوندگاني هستند که به دليل کوچکي مي‌توانند در جيب جاي بگيرند. ازجمله اين حيوانات که معمولا در قفس‌ها نگهداري مي‌شوند، مي‌توان به انواع موش‌ها، خرگوش، همس‌تر (جانوري شبيه موش) ‌ و راسو اشاره کرد.

بيماري سالمونلا و ويروس لنفوسيتيک کريومننژيتيس مي‌‌تواند از جوندگان خانگي منتقل شود. اين بيماري مي‌تواند باعث سردرد، تب، استفراغ و گلودرد شود. همچنين تورم اعصاب در اين بيماري منجر به کرختي و بي‌حسي در بازو‌ها يا پا‌ها شده و تورم مغز (آنسفاليت) ‌ نيز موجب مشکلات يادگيري، گيجي و زوال عقل مي‌شود. در زنان باردار نيز مي‌تواند منجر به سقط جنين يا آسيب به آن شود.

ماهي‌ها و بيماري‌هاي مرتبط با آن‌ها: ماهي‌ها و دوزيستاني مانند قورباغه و وزغ که در آب زندگي مي‌کنند، مي‌توانند باکتري‌هايي را که باعث بيماري در افراد مي‌شوند، منتقل کنند، از جمله عفونت سالمونلايي مي‌‌تواند از آب آکواريوم‌ها انتقال پيدا کند.

آلرژي نسبت به حيوانات خانگي
۱۵ تا ۳۰ درصد افراد بخصوص افرادي که سيستم ايمني ضعيفي دارند، نسبت به پروتئين‌هاي آلرژن موجود در پوست، بزاق يا ادرار حيوانات خانگي واکنش نشان مي‌دهند.
مايعاتي که از بدن سگ‌ها و گربه‌ها ترشح مي‌شوند و نيز پوست‌هاي مرده آن‌ها (هنگام پوست‌ريزي) ‌، حاوي مواد آلرژي‌زاي چسبناکي است که مي‌تواند به ديوار‌ها، لباس‌ها و سطوح ديگر بچسبد و وقتي به غشاهاي روي چشم‌ها و بيني مي‌رسد، باعث تورم و خارش اين غشاء‌ها و گرفتگي بيني مي‌شود. همچنين بسياري از ذرات ريز آلرژن مي‌توانند وارد ريه‌ها شوند و باعث سرفه، خس‌خس سينه و تنگي نفس شوند. در ضمن افراد بسيار حساس، دچار بثورات جلدي شديدي روي صورت، گردن و بالاي سينه مي‌شوند. تماس افراد مبتلا به آسم با گربه نيز مي‌تواند خطرناک باشد.

با اين تفاسير مي‌توان گفت، نگهداري از حيوانات در خانه نه نفع حيوان است و نه خانواده‌ها.