طرح اخضر ابراهیمی؛ ابتکار عمل یا اقتباس؟

به گزارش 598 به نقل از  خبرگزاری فارس، در حالی که سایه شکست ماموریت کوفی عنان بر تحولات سوریه سنگینی می‌کرد، دبیرکل سازمان ملل و اتحادیه عرب، «اخضر ابراهیمی الجزایری» را به عنوان نماینده بین‌المللی رسیدگی به بحران سوریه به جانشینی کوفی عنان انتخاب کردند.

استدلال این دو نهاد برای گزینش فردی چون ابراهیمی، فعالیت‌های موفقیت‌ آمیز وی به عنوان نماینده سازمان ملل در بحران‌های مختلف جهانی از جمله بحران داخلی لبنان در سال 1989، بحران جنوب آفریقا در سال 1994 و بحران افغانستان و عراق در سال‌های 1997 و 2004 بود.

علاوه بر این گفته می‌شد با توجه به اینکه اخضر ابراهیمی، عرب زبان است و با خصوصیات اعراب آشنایی لازم را دارد و بعضا به پیچیدگی‌های عاطفی و قومیتی طرف‌های عربی آشناست، بر کوفی عنان برتری دارد. به این ترتیب بود که اواخر مرداد ماه سال جاری او نمایندگی سازمان ملل برای حل بحران سوریه را برعهده گرفت.

ابراهیمی 20 شهریور با سفر به قاهره، ماموریت خود را رسما آغاز کرد. در همان سفر بود که «نبیل العربی»، دبیرکل اتحادیه عرب پس از دیدار با ابراهیمی، به «طرح‌های تازه» نماینده سازمان ملل درمورد نحوه مقابله با درگیری‌های‌ سوریه اشاره کرد و گفت:‌ «ابراهیمی رویکرد جدیدی در این مورد خواهد داشت».

اما حدود دو هفته بعد از این اظهارنظر، اخضر ابراهیمی در نخستین گزارش خود درباره بحران سوریه به نکته‌ای اشاره کرد که تا اندازه‌ای امیدها را درباره توانمندی او برای مدیریت این مشکل، ناامید کرد. او در این گزارش اعلام کرد، نمی‌تواند امروز یا فردا راه‌حلی برای بحران سوریه بیابد اما قول داد در آینده‌ای نه چندان دور راهی برای برون رفت از این بحران بیابد.

وی سپس سفر به کشورهای موثر در حل بحران سوریه از جمله ایران و روسیه را در دستورکار خود قرار داد. اما ماحصل حدود سه ماه سفر و دیدارهای او «طرحی شبیه به طرح کوفی عنان» بود! در واقع، طرح ابراهیمی به طرح عنان استناد دارد و موارد اصلی توافقنامه ژنو را بدون حل مسائل مورد اختلاف اخذ کرده است.

ابراهیمی در طرح خود تشکیل یک دولت ترکیبی متشکل از نمایندگان نظام سوریه و معارضین برای اداره مرحله انتقالی تا بهار سال 2014 را پیشنهاد کرده است که این دولت انتقالی از اختیارات اجرایی گسترده‌ای برخوردار خواهد بود. در عین حال، طبق این طرح بشار اسد تا سال 2014 یعنی پایان دوران قانونی ریاستش بدون اختیارات در قدرت باقی خواهد ماند اما نباید نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود.

این طرح همچنین بر انتخابات پارلمانی و محلی پس از سپری شدن دوره تعیین شدن تحت نظارت سازمان ملل متحد تاکید دارد. نکته اینکه در این طرح به هیچ مذاکره مستقیمی بین نظام سوریه و معارضین اشاره نشده و دولت انتقالی به منزله میز مذاکرات و گفت‌وگو به منظور اجرای اصلاحات قانون اساسی عنوان شده است.

با توجه به طرح اخضر ابراهیمی،‌ دو نکته قابل یاد آوری است؛ نخست اینکه، او وعده داده بود طرح‌های تازه‌ای برای برون رفت از این بحران ارائه کند، اما در واقع، نکات محوری و اصلی این طرح از طرح کوفی عنان اقتباس شده است. علاوه بر این، طبق اخبار منتشر شده، این، یک طرح آمریکایی – روسی است و ابتکار عمل خود ابراهیمی در آن به چشم نمی‌خورد.

دیگر اینکه طرح کنونی همان نکات مورد اختلاف طرح عنان را در خود دارد به این معنا که بر خلاف نظر معارضان سوری، ابراهیمی خواهان باقی ماندن اسد در قدرت تا سال 2014 شده و از سوی دیگر، بر خلاف نظر دولت سوریه، او خواستار خودداری بشار اسد از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری بعدی شده است.   

هر دو این موارد نشان می‌دهد ابراهیمی آن طوری که در ابتدای راه متعهد شده بود، هیچ ایده نو و تازه‌ای برای حل بحران سوریه در سر ندارد و صرفا به کلی‌گویی و هشدارهای همیشگی درباره ناآرامی‌های این کشور رو آورده است.

شاعد این مدعا سخنان او در کنفرانس خبری برگزار شده در قاهره بود. او پس از سفر به مسکو و دیدار با «سرگی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه عازم قاهره شد و در این کنفرانس خبری با اشاره به اوضاع بسیار بد و پیچیده سوریه، اظهار داشت:‌ »به دلیل کشتارها و درگیری‌های ماه‌های گذشته در سوریه چهار میلیون سوری مجبور به ترک منازل خود در شده و میلیون‌ها تن دیگر نیز آواره شده‌اند».

وی پس از بیان این مطالب افزود: «ما در سوریه دو گزینه بیشتر نداریم؛ یا رسیدن به راهکاری سیاسی که پاسخگوی خواسته‌های ملت سوریه باشد و یا تبدیل سوریه به جهنم».

ابراهیمی همچنین نسبت به تبدیل شدن سوریه به «سومالی جدید» هشدار داد و اعلام کرد، مردم سوریه باید بین راهکار سیاسی و یا تبدیل شدن این کشور به جهنم، تصمیم‌گیری کنند».

نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه در ادامه تاکید کرد: «هیچ گاه از کناره‌گیری بشار اسد از قدرت سخن نگفته‌ام و نیز نگفته‌ام که او باید در قدرت بماند. اما تاکید دارم، دولت انتقالی باید قبل از پایان سال 2013 در سوریه تشکیل شود چراکه محقق نشدن این امر مشکلات را بسیار بسیار بیشتر خواهد کرد».

جالب اینکه هر چند قرار است او به عنوان فردی بی‌طرف در بحران سوریه به ایفای نقش بپردازد، در بخشی از سخنان خود گفته:‌ «مخالفان حق دارند که بخواهند بشار اسد از قدرت کناره‌گیری کند اما این مسئله با مذاکره سیاسی ممکن است».

به این ترتیب مشاهده می‌شود که تحرکات اخضر ابراهیمی تاکنون نتیجه مثبتی در بر نداشته و اغلب اقدامات وی برای حل بحران سوریه، مبهم بوده است، مهمتر از همه اینکه او تاکنون هیچ طرح مستقل و جدیدی برای حل ناآرامی‌های این کشور ارائه نکرده و صرفا، کلامی و نه عملی، در این باره به اظهارنظر پرداخته است.