ضرورت کنترل گفتار و سوژه ندادن به دشمن

به گزارش سرویس دین واندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) در حقیقت تقوا پایه اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است، و گفتار حق یکی از عوامل مؤ ثر اصلاح اعمال، و اصلاح اعمال سبب آمرزش گناهان است.

سخن در بند توست تا آن را نگفته باشی... و چون گفتی، تو در بند آنی؛ پس زبانت را نگه دار چنان که طلا و نقره ات را نگه می‌داری، زیرا چه بسا سخنی که نعمتی را طرد یا نقمتی را جذب می‌کند.

سخن سنجیده بگوئید

بسیار دیده شده است که شخصی سخنی بگوید و بعد که نسنجیدگی کلام او آشکار گشت به عوض اصلاح و پذیرش مسئولیت کلام خود ،ناقلان را کاذب شمارد و از راویان شکایت کند که چرا سخن او را نقل کرده اند! ،در کلام قرآنی و احادیث به سخن سنجیده تاکید بسیار شده است.

خداوند متعال در سوره احزاب, آیه71 می فرمایند:"ای کسانی که ایمان آورده اید, تقوای الهی داشته باشید و سخن سنجیده و درست بگوئید تا خداوند اعمال شما را اصلاح کند و گناهانتان را بیامرزد و همانا کسی که خدا و رسولش را اطاعت کند, به رستگاری و فوز بزرگی نائل آمده است.

سدید: از واژه ((سد)) گرفته شده به معنای محکم و استوار است. پس سخن سدید سخن حقی است که در برابر باطل قرار دارد و هم چون سدی آن را از بین می برد.

درحدیثی از نبی مکرم اسلام آمده است که فرمودند:" از نشانه‌های خوبی ایمانِ شخص این است که ایمانش او را از کلامی که سودی برایش ندارد باز دارد". بحار / 28 / 136

بنابراین اگر انسان در تمام مراحل زندگی قول سدید داشته باشد و سخن به گزاف نگوید و در گفتارش پیوسته تقوای الهی را پیشه کند و بداند که هر سخن بر زبانش جاری شد, رقیب و عتیدی آماده ثبت و ضبط آن هستند اگر انسان چنین شد, و با پرهیزکاری و تقوا و خدا را مد نظر قرار دادن, سخن را سنجیده و درست بیان کرد, قطعا نتیجه اش این است که خداوند اعمالش را اصلاح کند و مشکلاتش را بزداید و گناهانش را ببخشد. و این وعده الهی است که هرگز تخلف در آن راه ندارد.

پس راه درست سخن گفتن, تقوا و پرهیزکاری است, و نتیجه درست سخن گفتن, اصلاح اعمال و آمرزش گناهان است و نتیجه آمرزش گناهان, دست یابی به فوز عظیم و رستگاری بزرگ در دنیا و آخرت است.

در هفتمین فراز از دعای امام عصر(عج) چنین می خوانیم: «و سدّد و السنتنا بالصّواب و الحکمة؛ خدایا! زبان های ما را به درست گویی و حکمت استوار فرما.»

مرحوم آیت اللّه شیخ محمد تقی ستوده (متوفی 1420 ه.ق) استاد عالیقدر حوزه علمیه قم می فرمود: «من وقتی که افراد اصرار می کنند و موعظه ای می خواهند، می گویم: زبان! زبان! باید مواظب زبانتان باشید، خیلی انسان باید سنجیده حرف بزند.

سوژه ندادن به دشمن در گفتار

از آن جائی که دشمن منتظر فرصت می باشد که به هر طریق ممکن به نفع خود استفاده کنند، خداوند به مومنان دستور می دهد که مراقب گفتار خویش باشید که تا دشمن، از گفتار شما سوء استفاده نکند.

در قرآن کریم آمده است : «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقُولُواْ رَاعِنَا وَقُولُواْ انظُرْنَا وَاسْمَعُوا ْوَلِلکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ» ای افراد با ایمان هنگامی که از پیامبر تقاضای مهلت برای درک آیات قرآن می کنید نگویید «راعنا» بلکه بگوئید (انظرنا) و آن چه به شما دستور داده می شود بشنوید و برای کافران عذاب دردناکی است.

در شأن نزول این آیه ابن عباس مفسر معروف نقل می کند: مسلمانان صدر اسلام هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم مشغول سخن گفتن بود و بیان آیات و احکام الهی می کرد، گاهی از او می خواستند کمی با تأنی سخن بگوید تا بتوانند مطالب را خوب درک کنند، و سوالات و خواسته های خود را نیز مطرح نمایند، برای این درخواست جمله (راعنا) را از ماده (الرعی) به معنی مهلت دادن است. به کار می بردند ولی یهود همین کلمه (راعنا) را از ماده (الرعونه) که به معنای کودنی و حماقت است، استعمال می کردند. در صورت اول مفهومش این است «به ما مهلت بده» ولی در صورت دوم این است که (ما را تحمیق کن). در این جا برای یهود دستاویزی پیدا شده بود که با استفاده از همان جمله ای که مسلمانان می گفتند، پیامبر یا مسلمانان را استهزاء کند، آیه فوق نازل شد و برای جلوگیری از این سوء استفاده به مومنان دستور داد به جای جمله (راعنا) جمله (انظرنا) را به کار برند که همان مفهوم را می رساند، و دستاویزی برای دشمن لجوج نیست.( تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج1، ص 382.)

همچنین در احادیثی از مولای متقیان ویژگی های بهترین سخن را مرور می کنیم:

الف- سخن راست؛ حضرت علی (ع) فرمودند: بهترین حرف، حرف راست است.خیرالکلام الصدق. غرر/4 99

ب- همراه با عمل؛ حضرت علی (ع) فرمودند: بهترین گفتار کلامی است که عمل و رفتار ثابتش کند. سفینة البحار /7/ 383

ج- ملال آور نباشد؛ حضرت علی (ع) فرمودند: بهترین کلام، گفتاری است که خسته کننده نباشد و از گوینده نکاهد. یعنی جایگاه گوینده‌اش را پایین نیاورد غرر الحکم / 4969

د- منظم و همه فهم؛ حضرت علی (ع) فرمودند: نیکوترین گفتار، کلامی است که منطق و نظم زیبایش کرده باشد و همه فهم باشد.غرر الحکم / 3304

ه-‍ متقن و استوار؛ حضرت علی (ع) فرمودند:نیکوترین کلام، کلام استوار و محکم است. غرر الحکم / 2865