افغان‌ها و تاجیک‌ها تشنه شنیدن پیام امام (ره)

حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری، کارشناس فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی با اشاره به اینکه مهمترین نکته در انتقال اندیشه‌های امام(ره) و آرمان‌های انقلاب در بعد فراملی، شناسایی نیازهای مخاطب کشور مقصد است، گفت: یکی از مشکلاتی که ما در انجام فعالیت‌های فرهنگی این‌چنینی داریم این است که بدون لحاظ مخاطب و نیاز او اقدام به فعالیت‌های این‌چنینی می‌کنیم. عرضه مطالب و ارزش‌های انقلاب نیازمند شناسایی نیازهای مخاطب است تا بتواند تأثیرگذار باشد.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین اشکالات ما در طی سال‌های اخیر این بوده است که مخاطب کشور مقصد را نشناختیم و این به کشورهای همسایه هم قابل تسری است، یادآور شد: در نظر نگرفتن همین امر سبب شد که ما در برخی از مواقع موفق عمل نکنیم. در حال حاضر منطقه و به ویژه کشورهایی که با ما اشتراکات زبانی و مذهبی دارند، مانند افغانستان و تاجیکستان، تشنه این هستند که اندیشه‌های امام(ره) را بشنوند، اما تأثیرگذاری و پایداری انتقال این پیام نیازمند این است که مخاطبان را بشناسیم.

کارشناس فرهنگی با اشاره به نیاز و قابلیت کشورهایی مانند افغانستان گفت: فعالیت‌هایی در طی این سال‌ها انجام شده است که به نتیجه هم رسیده و باید پیگیری شود، اما یکی از مهمترین راهکارهای انتقال اندیشه‌های امام(ره) که در آثاری مانند صحیفه نور ایشان تدوین شده و برای مخاطبان ترسیم شده، این است که برنامه‌های این‌چنینی و اجرای آن را به دست کسانی بسپاریم که در همین مناطق زندگی می‌کنند. ما در طی این سال‌ها تجربه‌های این‌چنینی داشتیم که نتایج خوبی را هم به همراه داشته است، به عنوان نمونه تأسیس شبکه المنار در لبنان که توسط خود لبنانی‌ها راه‌اندازی شد، تأثیرات مثبتی در منطقه داشت و توانست مخاطبان زیادی از کشورهای عرب‌زبان را به سمت خود جلب کند، اما اگر راه اندازی همین شبکه تلویزیونی به دست نیروهای غیر بومی اتفاق می‌افتاد شاید این قدر تأثیرگذاری نداشت. می‌خواهم بگویم که اهالی هر منطقه جغرافیایی شرایط و مقتضیات مردم منطقه خود را بهتر از دیگران می‌شناسند، پس بهتر است از این طریق اقدام کنیم و به آنها اعتماد داشته باشیم.

زائری ابزار هنر را بهترین راهکار برای انتقال اندیشه‌های امام(ره) دانست و یادآور شد: گاه زبان هنر که  زبان غیرمستقیم بیان ایده‌ها و اندیشه‌ها است، بهتر از نشست‌ها و سمینارها عمل می‌کند. برای اینکه اثر هنری ما هم از این قاعده مستثنی نباشد، باید تولید و ایده‌پردازی آن را نیز به اهالی همان مناطق بسپاریم. گاه با نبود نیروی متخصص به ویژه در کشورهای همسایه مواجه هستیم که بهتر است در این شرایط زمینه را برای تربیت این نیروها ایجاد کنیم و بعد منتظر به بار نشستن این فعالیت‌ها باشیم. قرآن کریم نیز بارها در آیات مختلف به این نکته اشاره دارد که بهترین وسیله برای تبلیغ دین، استفاده از کسانی است که در آن مناطق زندگی می‌کنند.

وی افزود: مرحله بعدی طراحی ایده‌هایی است که باید در قالب آن اندیشه‌های حضرت امام(ره) و آرمان‌های انقلاب را به مخاطب جهانی معرفی کرد. مهمترین مسئله در این راستا این است که به وجوه مشترک دو ملت بپردازیم و تا می‌توانیم از وجوه تفارق فاصله بگیریم. ما وجوه مشترک مختلفی با کشورهای اسلامی داریم، علاوه بر اشتراکات دینی با برخی از آن‌ها از منظر زبانی و فرهنگی هم مشترک هستیم، باید این مسائل را مورد تأکید قرار دهیم. اگرچه فعالیت‌های فرهنگی میان ما با کشورهای اسلامی انجام شده است، اما برخی از سازمان‌ها و افراد با در نظر نگرفتن مقتضیات مخاطب و بعد از آن کمرنگ نشان دادن وجوه مشترک سبب شدند که نفوذ ما در این کشورها کمتر شود. به عنوان نمونه می‌توان به افغانستان اشاره کرد که وجوه فرهنگی و دینی مشترکی میان ما با آنها وجود دارد، اما انجام اقدامات متعدد بدون در نظر گرفتن این مؤلفه‌ها سبب شد نفوذ کشورهای غربی در این مناطق بیش از ما باشد. 

زائری که چندی است نگارش تحشیه بر صحیفه نور امام(ره) را آغاز و در قابل اثری با عنوان «انقلاب فصل بیداری» از سوی نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسانده است، ادامه داد: یکی از محورهایی که می‌تواند در این فعالیت‌های فرهنگی مورد توجه قرار گیرد، اندیشه‌های حضرت امام(ره) در صحیفه نور است. برای اینکه این اندیشه‌ها به درستی منتقل شود، باید بتوانیم فرمایشات ایشان را به زبان هنر ترجمه کنیم. لازم نیست عین عبارت ایشان انجام شود، بلکه کافی است که روح این کلمات را بشناسیم و منتقل کنیم. یکی از مهمترین نکاتی که باید از اندیشه‌‌های ایشان استخراج و به مخاطب مسلمان امروز در منطقه منتقل شود، خودباوری است.

این کارشناس فرهنگی در پایان تأکید کرد: روح این خودباوری و مؤلفه‌های آن را از کلام امام(ره) استخراج و به مخاطب منتقل کنیم. انتقالی که بر اساس شناخت مخاطب باید صورت گیرد. یکی از مهمترین رموز موفقیت در حوزه فرهنگ این است که به نیروهای مناطق مختلف اعتماد کنیم. باید این را در نظر داشته باشیم که تصمیم‌گیری در اتاق در بسته‌ای در تهران برای دیگر کشورها جواب نمی‌دهد و تأثیرگذار نخواهد بود، فقط با این روش انرژی و فرصت‌ها را از دست می دهیم.