«هدیه غیرمنتظره» شرق به یانکی‌ها در سالروز استقلال آمریکا؛ ایران رسما عضو سازمان شانگهای می‌شود

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری 598، قرار است یک روز دیگر، در سالروز استقلال آمریکا، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، رسماً اعلام شود. اقدامی که به منزله «هدیه‌ای غیرمنتظره» از سوی روسیه و چین به رقیب راهبردیشان یعنی ایالات متحده آمریکا است.

«عبدالغنی محمد عظیموف» تحلیلگر سیاسی تاجیکستان، می‌گوید: ایران در چهارم جولای جاری که مصادف است با روز استقلال آمریکا، رسماً به عضویت سازمان شانگهای درخواهد آمد.

استقلال ایالات متحدهٔ آمریکا در روز ۴ ژوئیه ۱۷۷۶ میلادی اعلام شد و کنگره قاره‌ای در آن زمان رسماً اعلام کرد که ۱۳ مستعمره آمریکایی خود را به عنوان یک ملت واحد می‌داند و دیگر قسمتی از پادشاهی بریتانیای بزرگ محسوب نمی‌شود.

عبدالغنی محمد عظیموف می‌گوید: «انتخاب روز چهارم جولای برای اعلام رسمی عضویت ایران در سازمان شانگهای، تصادفی نیست؛ بلکه هدیه‌ای غیرمنتظره از سوی روسیه و چین به رقیب راهبردیشان یعنی ایالات متحده است».

وی افزود: «سفر نانسی پلوسی به تایوان یک اقدام تحریک‌آمیز برای چین بود و پکن نیز علناً به این سفر اعتراض کرد. واضح است که پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگهای در روز استقلال آمریکا برای پاسخ به این بی‌احترامی آمریکا به چین است».

با وجود هشدارهای شدیداللحن چین، ۱۱ مرداد سال گذشته، «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، در ادامه سفر خود به خاور دور، وارد تایوان شد. وی بلندپایه‌ترین مقام آمریکایی بود که طی ۲۵ سال گذشته به تایوان سفر کرده بود. چین تایوان را یک استان می‌داند و همواره با هرگونه تماس بین نمایندگان تایوانی و مقامات غربی به ویژه مسئولان عالی‌رتبه سیاسی یا نظامی از کشورهایی که پکن با آنها روابط دیپلماتیک دارد، مخالف است. پکن همواره با سفر مقامات خارجی به این جزیره مخالف بوده و می‌گوید این سفرها، اصل چین واحد را نقض می‌کند و سیگنال‌های نادرستی به نیروهای جدایی‌طلب تایوان ارسال می‌کند.

تحلیلگر تاجیکی در ادامه مصاحبه با خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» توضیح داد: «پیوستن ایران به سازمان شانگهای، نشانه آشکاری از تغییر موازنه ژئوپلیتیکی منطقه و جهان است و جایگاه روسیه و چین را در رقابت با آمریکا و ناتو تقویت خواهد کرد. پیش از این، روسیه و چین با احتیاط به موضوع پیوستن ایران به سازمان شانگهای می‌نگریستند، اما پس از تشدید اختلافات با واشنگتن و علنی شدن این اختلافات، این روند، شتاب بیشتری گرفت».

به گفته وی، پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای به این معناست که نوبت برخی کشورهای عربی که مایل به عضویت در این سازمان هستند، نیز رسیده است و این به نوبه خود به معنای گسترش جغرافیای این سازمان از شمال به جنوب اوراسیا است.

عظیموف توضیح داد: چین با یک گام موفق شد ایران و عربستان، دو رهبر جهان اسلام را که سال‌ها با هم اختلاف داشتند، آشتی دهد و راه را برای پیوستن آنها به سازمان همکاری شانگهای هموار کند. کویت، بحرین و امارات متحده عربی که مانند عربستان سعودی شرکای سنتی ایالات متحده بودند، درخواست‌هایی برای تبدیل شدن به شرکای گفت‌وگو در این سازمان ارائه کرده‌اند و حتی ترکیه، یکی از اعضای ناتو نیز به این جا رسیده و خواستار پیوستن به این سازمان است.

قرار است چهارم ژوئیه (۱۳ تیر ماه)، نشست مجازی سازمان همکاری شانگهای به ریاست هند برگزار شود. در بیست و دومین نشست سران این سازمان عضویت کامل ایران رسماً اعلام خواهد شد و آنگونه که «ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان همکاری شانگهای روز جمعه نهم تیر ماه در گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان اعلام کرد از تاریخ چهارم جولای (۱۳ تیرماه) جمهوری اسلامی ایران از همه حقوق مربوط به کشورهای عضو سازمان برخوردار خواهد بود.

سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه قدرت در برابر نفوذ آمریکا و ناتو به نام شانگهای پنج پایه‌گذاری شد و بعد از پیوستن ازبکستان به آن، سازمان همکاری شانگهای نام گرفت. سازمان همکاری شانگهای رسماً در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ میلادی تأسیس و دفتر مرکزی آن در چین ایجاد شد. زبان رسمی این سازمان روسی و چینی است. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ و چهار سال بعد از تشکیل رسمی این سازمان به همراه هند و پاکستان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای شد و یک سال بعد (۲۰۰۶ میلادی) درخواست عضویت دائم در این سازمان را مطرح کرد. هند و پاکستان در تابستان سال ۲۰۱۶ میلادی به عضویت دائم این سازمان درآمدند و در حال حاضر این سازمان دارای هشت عضو اصلی است و آنگونه که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرده ایران و بلاروس قرار است در نشست آتی این سازمان به عضویت دائم دربیایند.

عضویت دائم ایران در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ با حضور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در دوشنبه پایتخت تاجیکستان مورد پذیرش اعضای این سازمان قرار گرفت و یادداشت تعهدات عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای هم ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ توسط حسین امیرعبداللهیان در نشست سران شانگهای در سمرقند امضا شد. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۱ طی نامه‌ای به رئیس جمهور، قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای را ابلاغ کرد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی ششم آذر با کلیات و جزئیات طرح الحاق ایران به سازمان شانگهای موافقت کردند. هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان نیز هشتم بهمن از تأیید اصلاحات طرح فوق، توسط شورای نگهبان خبر داد.

حسین امیرعبداللهیان ۱۱ خرداد ماه سالجاری در گفت‌وگویی، خاطرنشان کرد: ما در ائتلاف‌های منطقه‌ای از جمله شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا عضویت خود را پیگیری کردیم و عضویت ما در شانگهای در تیرماه نهایی می‌شود. آخرین مصوبه پارلمان کشورهای اصلی تشکیل دهنده شانگهای مربوط به قرقیزستان بود که هفته گذشته در پارلمان این کشور تصویب شد و در تیر ماه با حضور آقای رئیسی اعلام عضویت دائم و قطعی ایران در شانگهای را داریم. در حال حاضر کشورهای چین، روسیه، هند، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، پاکستان و ازبکستان اعضای سازمان همکاری شانگهای هستند. امارات عربی متحده نیز اردیبهشت سالجاری توانست شریک گفت‌وگو در سازمان همکاری شانگهای شود. جمهوری اسلامی ایران بعد از عضویت دائم در همه تصمیم گیری‌های سازمان حضور خواهد داشت، از جمله هر عضو جدید اعم از عضو دائم، ناظر و شریک گفت‌وگو برای پیوستن به این سازمان باید موافقت همه اعضا را به دست بیاورد. این سازمان بر پایه همکاری‌های امنیتی و سیاسی شکل گرفت و در طول سال‌های عمرش نیز تلاش کرد این موضوع را دنبال کند، ولی در سال‌های اخیر و به خصوص بعد از تحریم روسیه و چین گرایش این سازمان به سمت همکاری‌های اقتصادی بیشتر شده است. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نهم تیر ماه در تماس تلفنی با «ژانگ مینگ»، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای ضمن قدردانی از تلاش‌ها و همکاری دبیرکل سازمان همکاری شانگهای برای تکمیل فرآیند عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران، از آمادگی ایران برای حضور در نشست آتی این سازمان که به صورت مجازی برگزار خواهد شد، خبر داد.

امیرعبداللهیان با اشاره به تلاش‌های گسترده دولت، مجلس و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تهیه و تصویب اسناد مربوط به عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای، اظهار داشت: اطمینان دارم که عضویت نهایی ایران یک ظرفیت جدید و فزاینده در اختیار سازمان همکاری شانگهای قرار خواهد داد. وزیر امور خارجه همچنین از معرفی رسمی هماهنگ کننده ملی ایران به دبیرخانه سازمان در هفته آتی خبر داد. ژانگ مینگ نیز نقش ایران در پیشبرد اهداف سازمان همکاری شانگهای را مهم خواند و اظهار داشت: این باعث افتخار من است که فرآیند عضویت دائم ایران، در زمان مدیرکلی اینجانب بر این سازمان صورت گرفته است. حسن بختیار سفیر ایران در پکن نیز شنبه دهم تیر ماه در توئیتر در این باره نوشت: دیروز در اولین ملاقات رسمی و در آستانه برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و اعلام رسمی عضویت کامل ایران، با آقای «ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان ملاقات کردم. در این دیدار مشارکت فعال ⁧ایران⁩ در سازمان و تقویت همکاری‌های اقتصادی با هشت کشور عضو از جمله ⁧چین⁩ مورد تبادل نظر قرار گرفت.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه اخیراً در مقاله‌ای در روزنامه تهران تایمز نوشت: عضویت اخیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای- که بزودی مرحله نهایی عضویت دائم تکمیل می‌شود - یک دستاورد مهم دیگر در این عرصه است. سازمان همکاری شانگهای قطعاً با عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران تقویت خواهد شد، کما اینکه جمهوری اسلامی ایران نیز با عضویت در این سازمان، بیش از پیش از مزایای چندجانبه گرایی بهره‌مند خواهد شد. «ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان شانگهای اسفند ماه سال گذشته به تهران سفر و ۱۵ اسفند ماه با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. وی در این دیدار گفت: حضور ایران در سازمان شانگهای به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند و تأثیرگذار در منطقه و جهان می‌تواند گام مهمی در تحقق اهداف سازمان و توسعه روابط ایران با کشورهای عضو باشد.

مینگ افزود: امیدواریم با آخرین گام عضویت نهایی ایران در اجلاس آینده شورای سران کشورهای عضو سازمان در اجلاس هند بتوانیم بیش از پیش شاهد نقش آفرینی ایران در سازمان و توسعه فعالیت‌ها و روابط فیمابین خصوصاً در موضوعات اقتصادی، فنی، صنعتی، مواصلاتی و انرژی باشیم. ژانگ مینگ همان روز هم با مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه دیدار و در خصوص چشم اندازهای همکاری‌های اقتصادی فیمابین بحث و تبادل نظر کرد. دبیرکل سازمان شانگهای در این دیدار گفت که ورود ایران به این سازمان، قطعاً باعث تعمیق و گسترش همکاری‌های فیمابین خواهد شد. معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز گفت: نیمی از اعضای سازمان محصور در خشکی هستند و نیم دیگر نیز همانند ایران در مسیر ترانزیت قرار دارند. لذا ایران آماده است تا در ترتیبات همکاری‌های حمل و نقل شانگهای نقش برجسته‌ای ایفا کند. صفری با اشاره به اینکه بزرگترین اقتصادهای مصرف کننده انرژی و بزرگترین دارندگان ذخایر انرژی نیز در سازمان شانگهای حضور دارند، پیشنهاد کرد که گفت‌وگو و مشارکت تولیدکنندگان و صادرکنندگان انرژی در سازمان شانگهای با هدف تأمین امنیت انرژی پایه ریزی شود.

دبیرکل سازمان همکاری شانگهای همچنین با آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور دیدار کرد و رئیس جمهور در این دیدار با بیان اینکه ایران برای همکاری و تعامل با کشورهای عضو سازمان شانگهای اهمیت زیادی قائل است، گفت: عضویت ایران در سازمان شانگهای علاوه بر تحرک بیشتر در همکاری‌های منطقه‌ای روابط تجاری با کشورهای عضو را نیز تقویت خواهد کرد.

* عصر ایرانیان - حسام‌الدین حیدری