وجود مسجد در پارک، مزیت ویژه‌ای برای خانواده‌ها دارد/ مجموعه پارک قیطریه به عنوان یک کاربری مستقل نیاز به کاربری مذهبی دارد

سرویس فرهنگی پایگاه خبری 598-علی حجازیان/ حکومت‌های دینی بر اساس دیدگاه‌های ایدئولوژیک پی ریزی شده اند و مذهب در کنار مباحث دیگر ازجمله اقتصاد نقشی بسیار پررنگ دارد. برای تجلی نقش واهمیت مذهب باید تاثیر آموزه‌های دینی را درچهره شهر مشاهده کرد.

انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک جنبش اجتماعی، با استفاده از مساجد، فراگیر شد. هویت بخشی به مساجد درکشور از اثرات انقلاب اسلامی بوده است. ازنماد‌ها ونشانه‌های شهر اسلامی مسجد است. مسجد اولین فضای معماری بود که در صدر اسلام و به هنگام مهاجرت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله به مدینه ساخته شد و به سبب نقش آفرینی اش در تمامی عرصه‌ها و شئون جامعه‌ی اسلامی، گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی را در پی داشت. مسجد قلب تپندۀ جامعۀ اسلامی است. مسجد به عنوان با اهمیت‌ترین فضای شهری همواره نقش موثری در شکل گیری و روند توسعه‌ی شهر‌ها بر عهده داشته و درکنار نماد ونشانه شهراسلامی بودن، جایگاه بالایی در حوزه فرهنگی و اجتماعی داشته تاجایی که  کاربری‌های شهر درنسبت با مرکزیت مسجد مکان یابی می‌شدند. امروز باید به مساجد یک نگاه عمیق‌تری بشود. در واقع مساجد، همانند مساجد صدر اسلام که به عنوان پایگاه مرکزی برای تعلیم معارف اسلامی، ارزش‌های دینی و ارتباط بین مؤمنین قرار داشت، باید شأن محوری خودشان را برای حل و فصل تمامی گرفتاری‌های یک جامعه دینی به کار گیرند. محور بودن مسجد، به این معنا نیست که فقط جمعیت مساجد زیاد باشد یا اینکه صرفاً اقامه نماز جماعت با شکوه در این مساجد اتفاق افتد، بلکه این حداقل کاری است که باید در این مساجد انجام شود. مساجد باید مرکز اسلام، تبیین معارف اسلامی و ملجاء و پناه مردم باشند.

باتوجه به نوع توسعه شهر‌ها درچند قرن اخیر پدیده‌ای به نام پارک در فضای شهری ایجاد و گسترش پیدا کرده که نگهداری و مدیریت آن بر عهده شهرداری است. پارک‌ها ازجمله فضا‌هایی هستند که درساعاتی از شبانه روز پذیرای حضور قابل تاملی از شهروندان هستند. باتوجه به این که کاربری‌های متعدد و مختلف در پارک برای پاسخ به نیاز‌های شهروندان دیده شده، احداث مسجد به عنوان پایگاه دینی و مذهبی نیز در کنار دیگر کاربری‌های خدماتی-رفاهی باید لحاظ بشود. درک «مسجد» به مثابه جغرافیایی چندکارکردی که حضور در آن متضمن بهره‌مندی از انواع خدمات معنوی، اجتماعی، سیاسی، آموزشی، اقتصادی و حتی تفرجی و تفریحی باشد. نوعی تلقی نسبتاً جدید است که همگام با پیروزی انقلاب اسلامی متبلور گردید و به موازات تعالی و رشد آن شناخته شده‌تر و جاافتاده‌تر شد. وقتی اسلام، خود دینی چند بُعدی است، چگونه عبادتگاه برآمده از آن ممکن است صرفاً در حد «نمازخانه» باقی بماند. پیوند بوستان‌های شهری با مساجد شهری، علاوه بر اینکه تقویت گفتمان فرهنگی مساجد را در پی دارد، زمینه‌ی مناسبی برای ساماندهی فرهنگی و ارتقای اخلاقی تفرجگاه‌های شهری محسوب می‌شود. تبدیل شدن پارک به گذرگاه مومنین، در ارتقای استاندارد‌های اجتماعی و اخلاقی آن بسیار مؤثر است؛ در عین حال باعث ارتباطات مثبت بین اهل مسجد و شهروندان حاضر در بوستان  می‌شود. نظام شهرسازی  غربی و مدرن، فضای اصلی اغلب شهر‌های مهم کشور را شکل داده، سنت سکولار شهرسازی قریب به اتفاق پارک‌های شهری ایران را در انقطاع غلیظی از مسجد شکل داد و جالب‌تر اینکه اغلب مساجد شهری نیز در انقطاع کاملی از فضا‌های تفرجی و بوستانی قرار گرفته‌اند. این جریان شهرسازانه، به رغم پیروزی انقلاب اسلامی و تقویت نگرش‌های چند بُعدی به مسجد همچنان در نظام برنامه ریزی  کشور باقی مانده است؛ چنان که اغلب پارک‌های بزرگ و کوچک احداث شده پس از انقلاب هم فواصل دوری از مساجد به وجود آمده است. دربرخی پارک‌ها نیز مسجد به یک نمازخانه تقلیل پیدا کرده است. وجود مسجد درپارک، مزیت ویژه‌ای برای خانواده‌ها دارد، نشاط و تفریح همراه با عبادت، فرصت ویژه‌ای برای شهروندان مخصوصا خانواده‌ها ایجاد می‌کند. مسجد به عنوان کالبد مسلط در شهر اسلامی بر تمامی ابعاد شهر تآثیر گذار است و با حذف آن و یا کاستن از نقش آن مانند آنچه در دنیای مدرن رخ داده است، جریانات اجتماعی، فرهنگی و... دچار اختلال می‌گردند و حتی زمینه جرم خیزی و گسست اجتماعی و فرهنگی در فضا‌های شهری مانند پارک‌ها  به وجود می‌آید.

یکی از مباحث چالشی درچند وقت اخیر ساخت مسجد درپارک قیطریه بوده، ساخت مسجد در بوستان‌های فرامنطقه‌ای (پارک‌های بزرگ غیر محله‌ای) مصوبه شورای عالی مساجد تهران را دارد. در ٣دهه گذشته ۴٣مسجد در آن‌ها ساخته شده و برای ٣۴ بوستان فرامنطقه‌ای دیگر از جمله پارک قیطریه مصوبه وجود دارد. همچنین، از سال‌ها پیش مطالبه مردمی نیز برای احداث مسجد در این پارک وجود داشته است. ‏بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرانه احداث مسجد در تهران در مقایسه با دیگر شهر‌های ایران و همچنین  پایتخت‌های کشور‌های اسلامی بسیار پایین است. دربرنامه ششم  شهرداری‌ها موظف شدند نسبت به احداث یا اختصاص فضای کافی و مناسب برای مسجد در بوستان‌های ملی و بوستان‌های شهری اقدام کنند. باتوجه به مساحت پارک قیطریه که حدود ۱۲ هکتار هست ظاهرا حتی نمازخانه جزو کابری‌های مجاز به استقرار دراین پهنه نبوده است. مساله اصلی اینجاست که چرا در طراحی پارک با این وسعت حتی نمازخانه در طرح ظرح تفصیلی لحاظ نشده است. مساحت در نظر گرفته شده برای ساخت مسجد چیزی حدود ٨٢٠ متر مربع یعنی چیزی کمتر از ٧ دهم درصد از کل  مساحت پارک را شامل می‌شود. فضای درنظر گرفته شده در بخش شمال شرقی پارک در آستانه خیابان و در کم‌تراکم‌ترین بخش پارک به لحاظ فضای سبز واقع شده است (طبق گفته مدیران شهری). برخی ادله مخالفین ساخت مسجد ازجمله وجود حسینیه و مسجد در معابر نزدیک به مسجد و یا نوع مداخله شهرداری درساخت مسجد، بیش ازآن که علمی باشد، به نظر می‌رسد ازحیث عقیدتی –سیاسی باشد. وجود مساجد دیگر در اطراف بافت دلیلی برعدم نیاز به مسجد نیست چراکه کاربری فضای سبز وپارک قیطریه متجانس و همپیوندی با بافت منطقه ندارد وخود مجموعه پارک قیطریه به عنوان یک کاربری مستقل نیاز به کاربری مذهبی دارد.

ساخت مسجد در پارک قیطریه می‌تواند تبدیل به مکانی برای قرارگاه اجتماعی بشود.  

 از جمله ترفند‌های استعمار و دشمنان داخلی و خارجی برای محو اسلام، خاموش کردن چراغ و رونق مساجد بوده است که این حیله خائنانه در رژیم گذشته تا حد زیادی مؤثر افتاد، و الان نیز تمام سعی و تلاش دشمنان در خلوت کردن مساجد به عنوان پایگاه ضداستکباری است. ازآنجایی که دشمن برای کمرنگ کردن دین درفضای جامعه در تلاش هست و ازترفند‌هایی همچون خاموش کردن چراغ مساجد و ازرونق افتادن این نهاد مقدس استفاده می‌کند باید دربرابرهیاهوی رسانه‌ای و واکنش‌های همسو با دشمن ایستاد.

امام خمینی (ره) با تأکید بر نقش محوری مسجد در خنثی کردن نقشه‌های دشمنان اسلام می‌فرماید: «این‌ها از مسجد می‌ترسند، من تکلیفم را باید ادا کنم به شما بگویم، شما دانشگاهی‌ها شما دانشجوها، همه تان مساجد را بروید پر کنید، سنگر هست اینجا، سنگر‌ها را باید پر کرد» و در جایی دیگر می‌فرمایند: «مساجد و محافل دینیه را که سنگر‌های اسلام در مقابل شیاطین است، هرچه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید» و در بیانی دیگر می‌فرماید: «ای ملت! مسجد‌های خودتان را حفظ کنید، روشنفکر غربی نباشید،‌ای حقوقدانها! مسجد‌ها را حفظ کنید؛ بروید به مسجد... تا این نهضت به ثمر برسد، مملکت شما نجات پیدا کند.»