نفاق از صدر اسلام تا مرصاد؛ بررسی نقش منافقین در تاریخ و انقلاب اسلامی

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری 598، به مناسبت سالروز عملیات غرورانگیز مرصاد، که یکی از نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی در مقابله با نفاق و خیانت بود، در این مصاحبه با دکتر سید جواد هاشمی فشارکی به بررسی ریشه‌ها، ویژگی‌ها و نقش منافقین در تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی پرداخته‌ایم. این گفت‌وگو به تحلیل آیات قرآن درباره منافقین، نقش آن‌ها در صدر اسلام، واقعه کربلا، اوایل انقلاب و عملیات مرصاد، و همچنین تجلی امروزی نفاق می‌پردازد.

ریشه‌شناسی نفاق و ویژگی‌های منافقین در قرآن
واژه نفاق از ریشه «نفق» به معنای تونل و سوراخ است و به افرادی اطلاق می‌شود که ظاهری متفاوت از باطن خود دارند. در قرآن کریم، منافقین به کسانی گفته می‌شود که ظاهراً ایمان آورده‌اند، اما در دل کافرند. رهبر انقلاب نیز منافق را فردی توصیف کرده‌اند که زبانش به خیر و اسلام می‌چرخد، اما قلبش جای دیگری است. آیاتی مانند آیه 67 سوره توبه («الْمُنافِقُونَ وَالْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ... إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ»)، آیه 11 سوره بقره («وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ») و آیه 4 سوره منافقون («وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ») به ویژگی‌هایی چون فسادگریزی ظاهری، امر به منکر و تظاهر به اصلاح اشاره دارند.

نقش منافقین در صدر اسلام
با گسترش اسلام، برخی افراد به ظاهر ایمان آوردند، اما در باطن با آن دشمنی داشتند. این گروه‌ها در زمان امام علی (ع) سه جنگ علیه ایشان به راه انداختند و صلح با معاویه را به امام حسن (ع) تحمیل کردند.

منافقین در واقعه کربلا
در دوران امام حسین (ع)، منافقین با سلطه خود، امام را برای بیعت با یزید تحت فشار قرار دادند. در کربلا، فرماندهانی مانند شمر بن ذی‌الجوشن، شبث بن ربعی و عمر بن سعد، که از منافقین بودند، نقش کلیدی در شهادت امام حسین (ع) ایفا کردند.

منافقین در ابتدای انقلاب اسلامی
در سال‌های ابتدایی انقلاب، منافقین ابتدا خود را همراه انقلاب نشان دادند، اما به‌زودی چهره واقعی خود را آشکار کردند. برخی به‌صورت فردی مانند صادق قطب‌زاده (وزیر خارجه وقت که اعدام شد) و برخی به‌صورت سازمان‌یافته مانند گروه فرقان و سازمان مجاهدین خلق عمل کردند.

سازمان مجاهدین خلق
سازمان مجاهدین خلق در سه سال اول انقلاب آشوب‌های بسیاری به راه انداخت. در 30 خرداد 1360، این سازمان جنگ مسلحانه علیه انقلاب اعلام کرد و حدود 17 هزار نفر را ترور و به شهادت رساند. پس از فرار بنی‌صدر، به عراق پناه بردند و با رژیم بعث صدام علیه ایران همکاری کردند.

عملیات مرصاد
پس از پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران، منافقین با حمایت رژیم بعث، عملیات فروغ جاویدان را با هدف تصرف تهران آغاز کردند. اما رزمندگان اسلام در عملیات مرصاد، آن‌ها را غافلگیر کرده و با وارد آوردن تلفات سنگین، شکست سختی به آن‌ها تحمیل کردند.

نفاق در زمان حال
امروزه منافقین در قالب‌های مختلفی ظاهر می‌شوند. این نسل جدید نفاق، با تشکیل احزاب و گروه‌هایی با عناوین فریبنده، در فتنه‌هایی همچون 1388 و پس از آن نیز نقش داشته وهمچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند.  

امروز نیز مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرد که بهروز احسانی اسلاملو، با نام مستعار بهزاد، یکی از اعضای قدیمی سازمان مجاهدین خلق، در 5 مرداد 1404 به اتهام «بغی»، «محاربه» و «عضویت در گروهک تروریستی منافقین» اعدام شد. احسانی که از دهه 60 عضو این گروهک بود، پس از آزادی از زندان در همان دهه، بار دیگر به منافقین پیوست. او در یک خانه تیمی در تهران، اقدام به ساخت خمپاره‌اندازهای دستی و پرتابه‌های بی‌دقت برای حمله به شهروندان، منازل و اماکن عمومی می‌کرد. این اقدامات، که با هدف برهم زدن امنیت و نظم اجتماعی انجام می‌شد، نمونه‌ای از تداوم فعالیت‌های تروریستی منافقین در سال‌های اخیر است. احسانی هنگام خروج از مرز زمینی به ترکیه دستگیر شد و از او سلاح گرم، فشنگ و تجهیزات تغییر چهره کشف شد. این مورد نشان‌دهنده ادامه تهدید نفاق در عصر حاضر است.

منافقین در طول تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی همواره با ظاهری فریبنده، اما باطنی خائنانه، در پی ضربه زدن به نظام اسلامی بوده‌اند. عملیات مرصاد نمونه‌ای درخشان از مقاومت ملت ایران در برابر این جریان بود که درس عبرتی برای دشمنان باقی گذاشت.