تشکیل سرمایه انسانی و تربیت کارگر دانش مدار در دانشگاه فنی حرفه ای

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، آموزشهای فنی وحرفه ای به دلیل توام نمودن آموزشهای نظری و عملی از توانایی زیادی در تشکیل سرمایه انسانی و تربیت کارگر دانش مدار برخوردار می باشند.

اقتصاد دانش‌‏بنیان، اقتصادی است که در آن دانش منبع اصلی توسعه اقتصادی به شمار آمده و سایر عوامل سنتی تولید مانند زمین، نیروی کار و سرمایه در مرتبه بعدی اهمیت قرار دارند.

به گفته بانک جهانی دانش عنصری است که کشورها را به دو دسته پیشرفته و در حال توسعه تقسیم می‏کند. انگلیسی‏ها اینطور تعریف می‏کنند که اقتصاد دانش‏بنیان "جایی است که دانش و تجربه در ارائه خدمات یا محصولات رقابتی از اهمیت حیاتی برخوردار است". طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که بر اساس تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه‌گذاری در دانش و صنایع دانش‌پایه مورد توجه خاص قرار می‌گیرند.

بنابراین آن روزی که ما بتوانیم درآمد کشور را از راه دانش بدست بیاوریم و چاه‏ های نفت را پلمپ کنیم آن روز، روز خوبی است یا به تعبیر دیگر، آن روزی که بتوانیم دادوستد دانش را در کشور راه بیاندازیم و نسبت صادرات کالاها و خدمات دانش‏بنیان به کل صادرات را افزایش دهیم آن روز، روز خوبی خواهد بود.  این یعنی پیشتازی اقتصاد دانش‏بنیان که در بند 2 سیاست‏های اقتصاد مقاومتی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.


ظهور اقتصاد دانش محور  در کشورهای صنعتی در دهه های آخر قرن گذشته و به دنبال آن در برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین نشان داد که سرمایه انسانی  نقشی محوری در توفیق این کشورها برای ورود به اقتصاد جدیدایفاء نموده است(بانک جهانی:2002). به علاوه می توان گفت که آموزشهای فنی وحرفه ای  به دلیل توام نمودن آموزشهای نظری و عملی از توانایی زیادی در تشکیل سرمایه انسانی و تربیت کارگردانش مدار  برخوردار می باشند.

آموزشهاي فني و حرفه اي نقش مهمي در تشکیل سرمایه انسانی از طریق تربيت نيروهاي ماهر مورد نياز بازار كاردر كشورهاي مختلف جهان ايفا مي كنند. اين آموزشها در كشورهاي در حال توسعه نه تنها عهده دار تربيت نيروي كار مورد نياز بخشهاي مختلف اقتصاداين كشورها مي باشند، بلكه ازطریق بستر سازی خود اشتغالی، به حل مشكل بيكاري نيز كمك مي نمايند.

به علاوه، اين آموزشها راه ميان بري در مسير تربيت نيروي انساني نیزبه شمار مي روند، چرا كه از يك سوبا توجه به بهره مندي اين آموزشها از مباني علمي و استفاده از روشهاي پذيرفته شده آموزشهاي كلاسيك راه خود را از يادگيري بر مبناي تجربه عملي صرف جدا كرده وازاين طريق راه درازمدت و غير علمي اين نوع فراگيري را كوتاه نموده و اين توانايي را در آموزش ديده فراهم مي کنند تا به تواند خود را در مقابل تغييرات تكنولوژيكي به آساني هماهنگ نمايد.

از سوي ديگر اين آموزشها با توام نمودن آموزشهاي نظري و عملي اين امكان را براي آموزش ديده فراهم مي نمايند كه همسويي بيشتري با نيازهاي بازار كار داشته و از اين طريق امكان بيشتري براي جذب آنها در فعاليتهاي اقتصادي- اجتماعي فراهم گردد.

اين آموزشها همچنين از مزيت بازدهي در كوتاه مدت ویا ميان مدت برخوردار است. در حاليكه آموزشهاي كلاسيك به دليل هزينه بالا، طولاني بودن دوره آموزش، سهم زياد آموزشهاي نظري در آنها و درنتیجه بهره مندي اندك از عملیات كارگاهي، از جهت هماهنگي با نيازهاي بازار كارو لذا جذب در آن دچار مشكل مي باشند. به همين دليل كشورهاي جهان توجه روزافزوني را به آموزشهاي فني وحرفه اي  مبذول داشته اند، به طوريكه اين آموزشها حتي به درون سيستم آموزشهاي آكادميك اين كشورها نيزنفوذ كرده است(پراوین ویزاریا: 2003) .

در ایران وظیفه آموزشهای فنی و حرفه ای به عهده دانشگاه فنی و حرفه ای است.

دانشگاه فنی و حرفه‌ای نوعی دانشگاه در سیستم آموزش عالی کشورها است که مدرک عالیه اعطا می‌کند. در ایران نیز دانشگاه فنی و حرفه‌ای ایران همین وظیفه را به عهده دارد که تعداد زیادی از آموزشکده‌ها و دانشکده‌های فنی و حرفه‌ای را زیرپوشش قرار می‌دهد.

تا سال ۱۳۹۰ نام دانشگاه فنی و حرفه‌ای در ایران، مجتمع آموزش عالی پیامبراعظم و زیرنظر وزارتخانه آموزش و پرورش بود که در همان سال با کلیه امکانات، توسط مجلس شورای اسلامی به وزارت علوم واگذار و نامش به دانشگاه فنی و حرفه‌ای تغییر کرد.

عمده فعالیت آموزشی این دانشگاه در حال حاضر در سطح کاردانی است و هدف، تربیت کاردان (تکنسین) است. البته در تعدادي از مراكز این دانشگاه، دوره‌هاي كارشناسي ناپيوسته و پيوسته نيز فعالند به نحوی كه سطح كارداني پيوسته با 54 رشته و كارشناسي ناپيوسته با 26 رشته ودر قالب دو نوبت آموزشي خدمات خود را به بيش از 200 هزار دانشجو ارائه مي نمايند.

ترکیب گروه های آموزشی این دانشگاه به قرار زیر است: فني و مهندسي در حدود (58%)، كشاورزي و دامپزشكي در حدود (21%)، علوم انساني در حدود (7%)، علوم پزشكي در حدود (2%) و هنردر حدود(12%). (فهرست کامل رشته های دانشگاه فنی و حرفه ای همراه با سرفصل دروس آنها را می توانید در بخش آموزش و دانشگاه مسیر ایرانی مشاهده کنید.)

از آنجا که 70 درصد از آموزش های این دانشگاه كارگاهي و 30 درصد ديگر نظري مي باشد (آموزش هاي عملي در تعداد 1300 كارگاه و آزمايشگاه انجام مي گيرد)، لذا دانش آموختگان علاوه بر داشتن توانايي علمي، از مهارت هاي عملي و كاربردي لازم نیز برخوردارند و اكثراً در زمينه هاي مربوط به رشته تحصيلي خود جذب بازار كار مي شوند.

مدارك تحصيلي دانش آموختگان اين دانشگاه مورد تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بوده و براي ادامه تحصيل در داخل و خارج از كشور معتبر مي باشد.

بر پایه مقاله منتشر شده در مجله دانش و توسعه شماره 17 تحت عنوان سرمایه انسانی و کارافرینی در رویکر فنی و حرفه ای، مزيت هايي كه براي آموزشهاي فني وحرفه اي مورد اشاره قرار گرفت منوط به وجود برخي شرايط درارائه اين آموزشها مي باشد كه از آن جمله مي توان به ضرورت برنامه ريزي مدون براي اين آموزشها، برخورداري از امكانات و تجهيزات كارگاهي مناسب، انتخاب كارآموزان بر اساس تواناييهاي عمومي و انگيزه هاي قوي، استفاده از مربيان مجرب و علا قه مند، سهم مناسب آموزشهاي عملي و نظري در اين دوره ها و طراحي زمان مناسب براي هر يك از دوره ها اشاره نمود.