راهكارهاي مؤثر براي ارتقاي كيفيت نان

 رجا- حسن حیدری (کارشناس ارشد مرکز تحقیقات راهبردی غذا و کشاورزی دانشگاه تهران): عباس قبادي مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها در مورد راهبرد ارتقاي كيفيت نان، ابتدا سخن از "آزادسازي قيمت نان " و سپس با ادبياتي ديگر "واگذاري قيمت‌گذاري نان به اتحاديه نانوايان " را مطرح كرده است.

آزادسازي قيمت نان پيش‎تر صرفاً بر سر زبان صنف نانوايان كشور بود و در آن زمان دولت به جهت تأمين امنيت غذايي قشرهاي مختلف جامعه و اثرات اجتماعي و احتمالي آن، از اجراي اين سياست خودداري مي‌كرد. گويا مديرعامل جديد شركت بازرگاني دولتي ايران به پشتوانه اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها فرصت را براي اجراي اين سياست مهيا ديده است، در حالي كه راهكارهاي اجراي اين سياست و ارتقاي كيفيت نان بايد با دقت بيشتري بررسي شود.

1. اتخاذ سياست سطح‌بندي آرد لازمه سطح‌بندي نانوايي‌ها

سياست تك‌نرخي ‌بودن قيمت آرد، كارخانه‌داران آرد را در خريد گندم با كيفيت بي‌انگيزه كرده، در نتيجه فقط دغدغه‌‌اشان خريد گندم ارزان است. بنابراين انگيزه توليد گندم كيفي از سوي بهره‌برداران كشاورزي كاهش يافته و درنهايت به جهت كاهش كيفيت مواد اوليه، سياست كلان توليد كيفي نان دچار خدشه مي‌شود. لذا ضروري است در راستاي راهبرد ارتقاي كيفيت نان، سياست سطح‌بندي کیفیت آرد توليدي كارخانه‌هاي آردسازي در سه سطح به جاي سياست تك‌نرخي بودن آرد در دستور كار دولت قرار گيرد.

2. اتخاذ سياست سطح‌بندي نانوايي‌ها به جاي آزادسازي قيمت

از آنجايي كه نزديك به 95 درصد نياز نان مردم از نانوايي‌هاي غیر صنعتی تأمين مي‌شود و عملاً نانوايي‌ها به تناسب جمعيت محله‌ها و فقط براي رفع نياز آن محله شكل گرفته، طبیعی است، شرط اوليه ايجاد محيط رقابتي شكل نگيرد. سياست‌گذاران از آزادسازي قيمت نان به دنبال ايجاد فضاي رقابتي ميان نانوايان و در نتيجه افزايش كيفيت توليد هستند، حال اينكه در هر محله تعداد نانوايي‌‌‌ها محدود بوده و به واقع مردم براي دريافت نان خود به زحمت از محله‌اي به محله ديگر مي‌روند. بنابراين با اتخاذ سياست ‌آزادسازي قيمت نان، افزايش قيمت رخ مي‌دهد بي آنكه فضاي رقابتي شكل بگيرد.

در شرايط فعلي ضروري است سياست سطح‌بندي نانوايي‌ها بر اساس كيفيت پخت نان در دستور كار قرار گيرد. به عنوان مثال مي‌توان با سطح‌بندي كيفيت نان، نانوايان را در سطوح ضعيف، متوسط و خوب قرار داده و سه قيمت ترجيحي را براي آن‌ها انتخاب كرد.

ارتقاي كيفيت نان جداي از لزوم تأمين گندم با كيفيت و سطح بندی آرد، در گروي ارتقاي مهارت نانوا و سطح فناوری پخت نان نيز است. بنابراين با اجراي سياست سطح‌بندي كيفي، نانوايان به منظور كسب منفعت بيشتر، انگيزه لازم را جهت اصلاح ساختار و بهبود كيفيت نان بدست خواهند آورد.

اما نكته اساسي كه ضروری است مورد توجه قرار گیرد این است كه اصلاح قيمت به تنهايي و بدون توجه به اصلاح ساختار موجب ارتقاي كيفيت توليد نمي‌شود. با وضعيتي كه اغلب نانوايي‌هاي غیر صنعتی كشور از لحاظ سطح فناوري و تخصص نيروي‌كار دارند، آزادسازي قيمت نان تغيير محسوسي در ارتقاي كيفيت نان ايجاد نخواهد كرد و تنها فشاري مضاعف را بر مصرف‌كنندگان نان غیر صنعتی كه عموماً از اقشار متوسط و ضعيف جامعه هستند، وارد مي‌آورد.