«موچال» تقویم منحصر به‌ فرد قرقیزها +عکس

این تقویم که اطلاعات اولیه در مورد فضا- زمان را ارائه می‌کرده است با توجه به پیچیدگی آن، در قرن بیستم تنها افراد مسن این تقویم باستانی را به یاد داشتند و از آن استفاده می‌کردند.

این تقویم دارای ویژگی‌های زیر است:

1)در علم مدرن آن را با نام «تقویم عشایر آسیای مرکزی» می‌شناسند.

2) این تقویم چرخشی 12 ساله با نام حیوانات نامگذاری شده است.

3) با نام تقویم شمسی و قمری جنوب شرق آسیا نیز معروف است.

4) این تقویم براساس گردش معکوس 12 ساله سیاره مشتری کار می‌کرده است.

در تقویم قرقیزی دوره‌های مربوط به شکار، دام و کشاورزی تقسیم‌بندی شده است.

در این تقویم 5 ماه از سال با نام حیوانات نامگذاری شده است: «جلگانکوران» و «چونکوران» یعنی 2 نوع از گوزن نر، «بوگو» یعنی آهو، «کولجا» یعنی قوچ کوهی و «تکه» یعنی بز کوهی است.

نام این ماه‌ها با شکار (یکی از قدیمی‌ترین مشاغل مردمان قرقیز) ارتباط دارد.

براساس این تقویم، هر سال به چرخه 12 ماه اصلی تقسیم شده است که عبارتند از: «جالگانکوران» (فوریه)، «چونکوران» (مارس)، «بوگ» (آوریل)، «کولجا» (می)، «تکه» (ژوئن)، «باش انا» (ژولای)، «آیک‌آنا» (آگوست)، «تاگوزدون‌آی» (سپتامبر)، «جتینین‌ای» (اکتبر)، «بشتین‌آی» (نوامبر)، «اوچتون‌آی» (دسامبر) و «بیردین‌آی» (ژانویه).

در حال حاضر این تقویم یک از پیچیده‌ترین تقویم‌ها در جهان است که علاوه بر حرکت خورشید و ماه، براساس چرخه 12 ساله سیاره مشتری به دور خورشید و چرخه 30 ساله سیاره زحل محاسبه می‌شد.

در چرخه 60 ساله این تقویم، 2 دوره گردش زحل، پنج دوره چرخش مشتری و 6 دوره چرخش 10 ساله موجود است.

تقویم قمری 11 روز کوتاه‌تر از تقویم عادی خورشیدی است که برای دقت بیشتر مطابقت زمان با این منطقه بوده ضمن آنکه کشاورزان و دامداران قرقیز به آن متکی بودند و بسیاری از جشن‌ها را نیز با تقویم قمری جشن می‌گرفتند.

از 3 ماه زمستان سخت‌ترین دوره مربوط به 41 روز زمستان موسوم به «چیلده» بود که شامل آخرین روز‌های دسامبر تا اوایل ماه فوریه است و این زمان براساس میزان سردی، به دوره‌های جداگانه‌ای با نام «ایاز» تقسیم می‌شود.

به نظر قرقیزها، هرکدام از ایازها 15-10 روز به طول می‌انجامد به عنوان مثال، «تمیر ایاز» موسوم به «سرمای آهنین» سخت‌ترین و شدیدترین دوره سرما در سال را شامل می‌شود که در ماه ژانویه قرار دارد.

«مویوز ایاز» موسوم به «شاخ سرما» در مقایسه با دوره قبل به لحاظ میزان سرما شدت کمتری دارد و در ماه فوریه فرا می‌رسد و در پایان ماه فوریه و ابتدای ماه مارس «قییز ایاز» یا دوره «لطافت سرما» که سرمای ضعیف و ملایم همراه با گرم شدن وضعیت را به همراه دارد، ظاهر می‌شود.

در هنر رصد شبانه و مشاهده ستاره‌گان قرقیزها، شمارش زمان‌ و پیش‌بینی آب و هوا بسیار توسعه یافته بود و اینگونه اقدامات توسط افراد بااستعداد که دانش بصری داشتند، انجام می‌شد که آنها در نزد مردم از احترام خاصی نیز برخوردار بودند.