ادامه طناب‌کشی بر سر قیمت‌گذاری خودرو

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تراز؛ تداوم رکود و گرانی برخی خودروهای داخلی و وارداتی در حالی هنوز حرف نخست بازار شب عید خودروست که انتشار جزئیات نامه وزیر صنعت برای خروج خودرو از قیمت‌گذاری شورای رقابت موجب واکنش رضا شیوا، رئیس شورای رقابت و صف‌آرایی موافقان و مخالفان خروج خودرو از فهرست کالاهای انحصاری شده است.

معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت روز گذشته در کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ به خبرنگار ما در مورد درخواست این وزارتخانه برای خروج خودرو از فهرست کالاهای انحصاری و مشمول قیمت‌گذاری شورای رقابت از ارائه استدلال‌هایی به پیوست نامه دوم وزیر صنعت در ۱۱بهمن‌ماه امسال خبر داد.

محسن صالحی نیا با پیش‌بینی ثبات و آرامش در بازار خودروتا پایان امسال و سال آینده افزود: مرجع تصمیم‌گیری در مورد انحصاری بودن یا نبودن خودرو، شورای اقتصاد است و هر جمع‌بندی که در آنجا انجام شود ما و شرکت‌های تولیدی تابع هستیم. بحث ما این نیست که قیمت‌گذاری حالت افسارگسیخته پیدا کند بلکه تعاریفی را از انحصار داریم که فکر می‌کنیم با شرایط فعلی تولید، خودرو در محدوده این تعاریف نمی‌گنجد. وی در مورد انحصاری شدن واردات خودرو افزود:

همه عرضه‌کنندگان و واردکنندگان کالاهای سرمایه‌ای ازجمله خودرو مکلف به داشتن نمایندگی رسمی و ارائه خدمات پس از فروش هستند. همچنین اکنون ۳۷شرکت نمایندگی رسمی واردات خودرو را دارند و درصورتی که هر یک از واردکنندگان بتوانند شخصا یا از طریق همکاری با نمایندگی‌های رسمی، خدمات پس از فروش را به مشتریان ارائه دهند، امکان واردات خودرو خواهند داشت و تا ۱۱بهمن‌ماه امسال نیز ۳۶۰هزار دستگاه خودرو ثبت سفارش شده اما ثبت سفارش الزاما به‌معنای واردات نیست.

معاون امور صنایع وزیر صنعت در مورد استدلال شورای رقابت مبنی بر انحصاری بودن واردات خودرو افزود: ضوابطی که برای شرکت‌های واردکننده خودرو درنظر گرفته شده کاملا یکسان است و امروز ۳۷شرکت این تأییدیه را برای واردات دارند؛ بنابراین از نظر ما این به‌معنای انحصار نیست چرا که همه این خودروها براساس ویژگی‌ها، قیمت‌های متفاوتی دارند و هر واردکننده‌ای که بتواند شرایط را فراهم کند می‌تواند بدون هیچ محدودیتی اقدام به واردات خودرو کند.

جزئیات نامه وزیر صنعت

در نامه دوم محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت به رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس‌جمهور، شورای اقتصاد و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در مورد غیرانحصاری بودن بازار و آزاد‌سازی‌ قیمت خودرو با استناد به تعاریف قانون برنامه پنجم توسعه و تعاریف انحصار کامل یا چند جانبه و بازار رقابتی در علم اقتصاد اعلام شده است، گرچه اکنون به‌دلیل کنترل‌ها و دخالت‌های مستقیم دولت در صنعت خودرو، بازار خودرو ایران برخی مشابهت‌ها با بازار انحصار کامل دارد اما با توجه به کاهش دخالت‌های مستقیم دولت در سال‌های اخیر، تعداد اندک بنگاه‌های خودرو ساز و تأثیرپذیری سود یک بنگاه از سطح تولید بنگاه‌های دیگر مشابهت‌ بازار خودرو در ایران، با بازار انحصار چند جانبه دارای محصولات متمایز، بیشتر و به این بازار نزدیک‌تر است.

در بخش دیگری از این مستندات با اشاره به سهم شرکت‌های مختلف خودروسازی از بازار کشورهای متبوع خود و سهم خودروهای داخلی و وارداتی از بازار ایران اعلام شده است، بازار خودرو تقریبا در همه کشورهای جهان بازار انحصار چند جانبه است و دراغلب کشورها دخالت دربازار خودرو، دخالت مستقیم برای قیمت‌گذاری محصولات خودروسازان نیست. با این شرایط خودرو کالایی غیراساسی و غیرانحصاری محسوب می‌شود. لذا قیمت آ‌ن را باید عرضه و تقاضا تعیین کند.

در اکثر کشورها نیز قیمت‌گذاری در اختیار خودروسازان بوده و دولت بر آن نظارت دارد. همچنین به فرض اینکه در بازار خودرو ۲ خودروساز عمده وجود داشته باشد، درآمد نهایی هر بنگاه با افزایش تولید بنگاه دیگر کاهش می‌یابد، یعنی مثلا با افزایش تولید پژو۴۰۵و آر‌دی درآمد نهایی خودرو صبا و تیبا کاهش می‌یابد. از سوی دیگر اکنون فاصله متوسط قیمت خودروهای تولیدی سایپا و ایران‌خودرو کاهش یافته و گرایش به رقابت عمدتا در بازار خودروهای حدود ۳۰تا ۳۵میلیون تومان (قیمت جهانی حدود ۱۲-۱۰هزار دلار) است و سایپا و ایران‌خودرو بازار جداگانه‌ای در اختیار ندارند.

بازار خودرو انحصاری است

اعلام جزئیات نامه وزیر صنعت برای خروج خودرو از فهرست کالاهای انحصاری و تأکید این وزارتخانه بر محدودیت واردات خودرو با واکنش رئیس شورای رقابت مواجه شد. رضا شیوا با بیان اینکه اکنون هیچ رقابتی در بازار خودروهای کمتر از ۲هزار سی سی و رده قیمتی کمتر از ۳۰میلیون تومان وجود نداشته و ۸۰درصد بازار این خودروها در انحصار ۲ شرکت خودروسازی است به خبرنگار ما اعلام کرد، وقتی این شرکت‌ها می‌توانند قیمت‌ها را کنترل و بازار حاشیه‌ای درست کنند، با این شرایط چگونه می‌توان ادعا کرد که بازار خودروهای داخلی انحصاری نیست.

به گفته وی انحصاری وقتی اتفاق می‌افتد که یک یا ۲ شرکت بتوانند با کاهش عرضه در قیمت خودرو در بازار تأثیر بگذارند، به شرط آنکه بازار خودرو رقابتی باشد. شورای رقابت هم خواستار قیمت‌گذاری خودرو نیست اما اکنون بیش از ۹۰درصد بازار خودروهای داخلی در دست ۲ شرکت بوده و این بازار رقابتی نیست تا خودرو مصداق کالاهای غیرانحصاری باشد. رئیس شورای رقابت در مورد خودروهای وارداتی نیز تأکید کرد. اکنون بیش از ۷۰درصد خودروهای وارداتی در قالب ۲ برند هیوندایی و کیا توسط ۲ خانواده وارد کشور می‌شود. باید مشخص شود اکنون چند شرکت وارد‌کننده خودرو بوده و سهم هریک از این شرکت‌ها از واردات خودرو چقدر است. اعلام کرده‌اند که ۳۷شرکت وارد‌کننده خودرو داریم اما به جز ۲ شرکت بقیه این شرکت‌ها سهمی در واردات خودرو ندارند.