نگاهی به حضور زنان فیلمساز در عرصه سینمای پس از انقلاب

جشنواره فجر پس از 8 دوره برگزاری که در بعضی از آنها فعال و پر رونق هم می نمود، در این دوره برای اولین بار بخش ویژه ای را در بین بخش های متعدد خود در نظر می گیرد. به نظر می رسد حضور زنان فیلمساز در عرصه سینما ی پس از انقلاب به اندازه ای رسیده که مسئولین را بر آن  دارد تا بخش "سینمای فیلمسازان زن " را به جشنواره بیافزایند .

 در بخش بلند این بخش 9 فیلم از رخشان بنی اعتماد ، پوران درخشنده تهمینه میلانی، فریال بهزاد و کار مشترک مرضیه برومند و محمد علی طالبلو فیلمی به کارگردانی امیر قوی دل با فیلمنامه انسیه شاه حسینی به چشم می خورد.

همچنین 15 فیلم کوتاه از ایران و 12 فیلم بین الملل نیز در این بخش به نمایش در می آید. جشنواره نهم در حالی برگزار می شود که چند ماهی از تاسیس غیر رسمی  خانه سینما می گذرد. خانه ای که در نهایت در فروردین 1372 فعالیت خود را آغاز می کند.

این دور از جشنواره به تبع از سینمای کشور در حال دور شدن تدریجی از فضای جنگ است. به گفته منتقدان این فضا رفته رفته جای خود را به مضامين ديگر سپرده است. گرچه هنوز فيلمسازاني بودند كه اصرار بر پرداختن به مسايل جبهه و جنگ داشتند، ولی برخي از آنها نيز به تدريج جنگ را به حاشيه فيلم هاي خود كشاندند و برخي ديگر تنها از جنگ به عنوان ابزار ايجاد هيجان استفاده می كردند.

 «تويي كه نمي شناختمت، چشم شيشه اي، در كوچه هاي عشق، در مسلخ عشق، عروس حلبچه» فيلمهاي جنگي این سال به شمار می روند.

همچنين "چون ابر در بهاران" ساخته سعيد اميرسليماني به موشك باران تهران و عواقب آن پرداخته است. روزهاي بلند انتظار، شب هاي زاينده رود و عشق و مرگ، در گوشه هايي به جنگ اشاره دارند. گروه بان ساخته مسعود كيميايي نيز به زندگي پس از جنگ يك گروهبان آسيب ديده و خانواده اش مي پردازد. با اين فيلمها ، سينماي دفاع مقدس دهه 60 را به پايان مي برد و خود را آماده مي سازد تا وارد دهه 70 شود.

به طور کلی جشنواره نهم که سید محمد بهشتی دبیر آن است ، بخش های زیر را مرور می کند:

«مسابقه سينمای ايران، خارج از مسابقه، مسابقه فيلم های اول و دوم ايرانی، مسابقه فيلم های اول و دوم بين الملل ، مسابقه پوستر، آنونس، نمونه عکس، جشنواره جشنواره ها، نمايشهای ويژه ، سينمای فيلمسازان زن، سينمای ايران، سينمای بين الملل، ادبيات و سينمای فرانسه»

دور نهم جوایز خود را از بین 19 فیلم شرکت کننده در بخش اصلی به:

 بهترین فیلم: آپارتمان شماره ۱۳ (یدالله صمدی)
جایزه ویژه هیات داوران: نقش عشق (شهریار پارسی پور)
دیپلم افتخار: دو فیلم با یک بلیط (داریوش فرهنگ)
بهترین کارگردانی: واروژ کریم مسیحی (پرده آخر)
دیپلم افتخار: بهروز افخمی (عروس)
بهترین فیلمنامه: یدالله صمدی (آپارتمان شماره ۱۳)
بهترین بازیگر نقش اول مرد: مهدی هاشمی (دو فیلم با یک بلیط)
بهترین بازیگر نقش اول زن: فریماه فرجامی (پرده آخر)
بهترین فیلمبرداری: اصغر رفیعی جم (پرده آخر)
بهترین تدوین: محمدرضا مویینی (عروس)
بهترین موسیقی متن: بابک بیات (عروس)
بهترین بازیگر نقش دوم مرد: سعید پورصمیمی (پرده آخر)
بهترین بازیگر نقش دوم زن: نیکو خردمند (پرده آخر)
بهترین طراح صحنه: حسن فارسی (پرده آخر)
بهترین چهره پردازی: مسعود ولدبیگی، مژده شمسایی (پرده آخر)
بهترین صداگذاری و میکس: محسن روشن (چشم شیشه‌ای)
بهترین صدابرداری: پرویز آبنار (پرده آخر)
بهترین جلوه‌های ویژه: ایرج تقی‌پور (سایه خیال) اهدا کرد .

داوری این بخش را ابراهیم حاتمی کیا، علیرضا شجاع نوری ، فرهاد صبا، منوچهر عسگری نسب و محمدعلی نجفی به عهده داشتند.

داوری بخش اول و دوم نیز به عهده رخشان بنی اعتماد علیرضا رئیسیان، کیانوش عیاری، پروانه معصومی، رسول ملاقلی پور و داوری مواد تبلیغاتی نیز به عهده محمد احصایی، محمدمهدی دادگو، محمود کلاری قرار داشت .

فیلم های ایرانی نیز توسط:

عبدالله اسفندياری، محمدعلی حسين نژاد، محمدحسين حقيقی فیلم های خارجی نیز توسط
عبدالله اسفندياری، محمدعلی حسين نژاد، محمدحسين حقيقی انتخاب شدند.

هیات داوران از بین فیلم های اول و دومی 
بهترین فیلم : سایه خیال (حسین دلیر)
جایزه ویژه هیات داوران: دو فیلم با یک بلیت (داریوش فرهنگ)
دیپلم افتخار: تویی که نمی شناختمت (محمد ابراهیم سلطانی فر)، به خاطر همه چیز (رجب محمدین)، پرده آخر (واروژ کریم مسیحی) معرفی کرد .

در بخش مواد تبلیغی نیز:

پوستر: سیمرغ بلورین: مرتضی ممیز (ای ایران و مهاجر)
عکس: سیمرغ بلورین: حسین ملکی (ریحانه)
نمونه فیلم: سیمرغ بلورین: ایرج گل افشان (هامون) شناخته شدند .

از بین نوبت عاشقی، پرده آخر، عروس و آپارتمان شماره 13  که فیلم های مهم این دوره محسوب می شود شاید بتوان دو فیلم آخر را تاثیر گذار تر از سایرین دانست .

عروس پس از اکران عمومی به خاطر میکاپ شدید نیکی کریمی (در نقش عروس) جنجال زیادی به پا کرد. اپارتمان شماره 13 نیز که پس از دوران سنگین جنگ، ارتحال امام و ... با تمی طنز و کمدی روی پرده سینماها رفته بود توانست با اقبال خوبی از سوی تماشاچیان روبرو شود.

عصرایران