پاسخ به یکی از پرتکرارترین شبهات درباره تفاوت دیه مرد و زن

به گزارش پایگاه خبری 598 به نقل از خبرگزاری حوزه، سرکار خانم نورالهدی مازارچی در متنی با عنوان «دیه؛ جبران خسارت، نه بهای جان انسان» نوشت:

کارشناسان فقه و حقوق اسلامی تأکید دارند که دیه، به هیچ وجه «بهای خون» یا ارزش وجودی انسان نیست.

ارزش جان زن و مرد در نگاه الهی یکسان است:

«خَلَقَکمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَة»

خداوند زن و مرد را از یک حقیقت و نفس آفریده و هیچ تفاوتی در کرامت انسانی میان آن‌ها قائل نشده است.

فلسفه تفاوت دیه؛ نقش اقتصادی و جبران خسارت مادی

دیه در حقیقت جبران خسارت مادی به خانواده و بازماندگان فرد آسیب‌دیده یا متوفی است.

در نظام حقوقی اسلام، مسئولیت تأمین معیشت خانواده عمدتاً بر عهده مرد قرار داده شده است؛ از این رو، از دست دادن مرد، به طور معمول لطمه اقتصادی بیشتری به خانواده وارد می‌کند و دیه بیشتر برای جبران این خسارت در نظر گرفته شده است.

این تفاوت هرگز به معنای پایین‌تر بودن جایگاه یا ارزش زن نیست، بلکه بر مبنای واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی غالب عصر تشریع وضع شده است.

اجماع تاریخی فقهی؛ اجماع اهل سنت و شیعه

در طول تاریخ فقه اسلامی، همه مذاهب بزرگ اهل سنت و شیعه بر این اصل اتفاق نظر داشته‌اند که دیه زن، در قتل غیر عمد، نصف دیه مرد است. این اجماع ریشه در سنت صحابه و اجتهادات اولیه دارد و با استناد به نقش اقتصادی مردان در جامعه آن روز توجیه شده است.

دیه؛ ارزش‌گذاری اقتصادی، نه انسانی

فقها تصریح می‌کنند که اگر دیه معیار ارزش انسانی بود، باید دیه مردان بر اساس تقوا و جایگاه اجتماعی متفاوت می‌بود، در حالی که همه مردان آزاد مسلمان دیه یکسان دارند. بنابراین، دیه صرفاً معیار جبران خسارت مادی است و هیچ ارتباطی با کرامت یا ارزش معنوی انسان ندارد.

جمع‌بندی

تفاوت دیه زن و مرد در اسلام، نه نشانه تبعیض جنسیتی، بلکه مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی عصر تشریع و با هدف جبران خسارت مادی خانواده‌ها وضع شده است. در نگاه الهی و انسانی، زن و مرد دارای کرامت و ارزش برابرند و هیچ تفاوتی در اصل جان و شخصیت آن‌ها وجود ندارد.