پدر و مادر بازیگرند، بچه‌ها بیننده حرفه‌ای

به گزارش پایگاه خبری 598، حجت الاسلام والمسلمین ماندگاری در یکی از سخنرانی ها به موضوع «آموزش تصویری تربیت در خانواده» پرداخت که تقدیم شما فرهیختگان می شود.

خانواده نخستین و مهم‌ترین مرکز آموزش تصویری در زندگی کودک است. هنگامی که پدر از عطر استفاده می‌کند، کودک نیز این رفتار را تقلید می‌کند و یاد می‌گیرد. اگر دقت کرده باشید، کودکان علاقه‌مندند اسباب‌بازی‌هایشان شبیه وسایل خانه باشد. به‌عنوان نمونه، کودکانی که پدرشان راننده کامیون است، اغلب تمایل دارند کامیون اسباب‌بازی داشته باشند، همراه با ابزارهایی مانند آچار و پیچ‌گوشتی.

روزی به خانه یکی از اقوام رفتم. پدر خانواده راننده کامیون بود که رحمت خدا بر او باد. پسرشان یک کامیون پلاستیکی بزرگ خریده بود. دیدم کودک با همان آچار و پیچ‌گوشتی‌های اسباب‌بازی زیر کامیون می‌رود و مشغول تعمیر آن است. از او پرسیدم: «چه کار می‌کنی؟» گفت: «دیدم بابام می‌ره زیر کامیون آچارکشی می‌کنه، منم دارم ماشینم رو آچارکشی می‌کنم». این رفتار بسیار ساده اما آموزنده است.

خانم محترم، اگر هنگام خروج از خانه جلوی آینه چادرت را مرتب کنی، کودک نیز این رفتار را می‌بیند. وقتی مقنعه‌ات را درست سر می‌کنی، فرزند کوچکت هم برای بیرون رفتن یاد می‌گیرد برود جلوی آینه و چادرش را مرتب کند. اما اگر مادری جلوی آینه ایستاده و مشغول آرایش کردن است، نباید انتظار داشته باشد فرزندش مقنعه سر کند؛ چون او آموزش دیگری دیده است. این نکات بسیار ساده هستند، اما تأثیرگذاری آن‌ها عمیق و مؤثر است.

می‌خواهم بر اهمیت آموزش تصویری تأکید کنم، چرا که اثرگذاری شگفت‌انگیزی دارد. فردی به من می‌گفت: «حاج‌آقا، فرزند ما نماز را درست و حسابی نمی‌خواند». از او پرسیدم: «خودتان چه‌طور نماز می‌خوانید؟» گفت: «ما اون که باید نماز نمی‌خوانیم». گفتم: «مشکل همین‌جاست؛ اگر نماز شما درست باشد، فرزندتان هم یاد می‌گیرد درست نماز بخواند».

برای او مثالی زدم: فرض کن کنار دوستی نشسته‌ای و او نان و پنیر و هندوانه می‌خورد. شاید ابتدا اشتها نداشته باشی، اما همین‌که او با لذت و اشتها غذا می‌خورد، تو نیز کم‌کم به اشتها می‌آیی و لقمه‌برداری می‌کنی. می‌گوید: «مگر نگفتی میل نداری؟» و تو جواب می‌دهی: «از بس تو با اشتها می‌خوردی، من هم اشتها پیدا کردم». پس اگر می‌خواهی فرزندت با اشتها غذا بخورد، خودت هم با لذت غذا بخور. اگر می‌خواهی نمازخوان شود، خودت با شوق و ذوق نماز بخوان.

گفتم: «از امروز جلو فرزندت با اشتها نماز بخوان». در ماه رمضان، وقتی آیت‌الله بهجت ـ رحمت و رضوان خدا بر او باد ـ مشغول دعا و مناجات می‌شد، حتی لازم نبود چیزی بگوید؛ فقط کافی بود فرزندان ببینند او چقدر با عشق و توجه در حال دعا خواندن است.

شما هم کافی است روزی یک ربع، یک خلوت عاشقانه با خدا داشته باشید؛ پدر، مادر، خواهر یا برادر بزرگ‌تر. بنشینید و کمی قرآن و دعا بخوانید. اگر فرزند ببیند شما در حال لذت‌بردن هستید، مثل کسی که غذایی خوشمزه می‌خورد و دیگران را هم به اشتها می‌آورد، او نیز جذب خواهد شد.

بچه‌ها به ظاهر چیز زیادی نمی‌گویند، اما عمیقاً تأثیر می‌پذیرند. اگر ما خوب مناجات و نماز بخوانیم، تصویری زیبا در ذهن کودک شکل می‌گیرد. این نوع آموزش، آموزش غیرمستقیم نام دارد.

مثالی دیگر از آموزش غیرمستقیم: اگر پدری هنگام ورود به خانه انتظار داشته باشد همه به او سلام کنند، در واقع رفتار متکبرانه را به فرزندان خود آموزش می‌دهد، اما اگر همین پدر، به‌محض ورود به خانه با روی باز سلام کند و بگوید: «سلام علیکم، حاج‌خانم خسته نباشی، الهی فدات بشم، از صبح تا حالا زحمت کشیدی»، این رفتار اثری عمیق دارد.

پسر هم یاد می‌گیرد که هنگام ورود به خانه بگوید: «مامان‌جون سلام، بابا سلام، قربونتون بشم، این‌همه زحمت می‌کشید».

در مقابل، اگر پدر هنگام ورود نه سلامی کند و نه توجهی نشان دهد و فقط بگوید: «یه لیوان شربت بیارید، خیلی تشنه‌ام. یه هندوانه هم قاچ کنید، ما که مهمون نیستیم»، چنین رفتاری حس طلبکار بودن را به دیگر اعضای خانواده منتقل می‌کند.

فردای آن روز، دختر یا پسر دانش‌آموز که از چنین پدری الگو گرفته، کیفش را گوشه اتاق می‌اندازد، نه سلامی می‌کند و نه احترامی می‌گذارد، و با تکبر می‌گوید: «ماما، به بابا بگو ده هزار تومن بدهد، فردا اردو داریم». پدر از اتاق جواب می‌دهد: «خانم، به پسرت بگو اشتباه کرده که بخواهد اردو برود، پولی در کار نیست».

چرا؟ چون این فرزند آموزش طلبکاری دیده است. یاد گرفته که به جای احترام و تشکر، فقط توقع داشته باشد. درحالی‌که اگر آموزش تصویریِ تشکر در خانه جاری باشد، فرزند از همه قدردانی می‌کند. بیایید آموزش تصویریِ سپاسگزاری را جایگزین آموزش طلبکاری کنیم.

برای دانلود صوت کلیک کنید