آیا حضرت یوسف(ع) به پدرش بی‌احترامی کرد؟ بررسی یک شبهه تاریخی

به گزارش پایگاه خبری 598، در سال‌های اخیر شبهه‌ای مطرح شده که گویا به‌دلیل کم‌احترامیِ حضرت یوسف‌ علیه‌السلام به پدرش، نبوت از نسل او برداشته شده است؛ ادعایی که نیازمند بررسی دقیق است.

بنابر روایتی، امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: علت به پیامبر نرسیدن فرزندان حضرت یوسف (ع) آن است که وقتی پدرش به مصر نزد او آمد، یوسف دیرتر از پدر از اسب پایین آمد و خداوند به‌خاطر این ترکِ اَولی، از نسل او پیامبری قرار نداد.[۱]

در بررسی این روایت، به «مرسل» و «مرفوع» بودن آن پی می‌بریم؛ زیرا در سلسله سند میان دو راوی، افتادگی وجود دارد (عمن حدثه).[۲] ازاین‌رو نمی‌توان این روایت را معتبر دانست.

اما آیات قرآن کریم تصریح دارند که حضرت یوسف علیه‌السلام نهایت احترام را در حق پدر خویش به‌جا آورد و مطابق فرمان الهی رفتار کرد؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید:

«فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَی یُوسُفَ آوَی إِلَیْهِ أَبَوَیْهِ وَقَالَ ادْخُلُوا مِصْرَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِینَ» (یوسف/۹۹)؛

«و هنگامی که بر یوسف وارد شدند، او پدر و مادر خود را در آغوش گرفت و گفت: همگی داخل مصر شوید که ان‌شاءالله در امن و امان خواهید بود.»

از جملات این آیه شریفه استفاده می‌شود که حضرت یوسف (ع) در بیرون از شهر به استقبال پدر و همراهانش رفته بود و در انتظار قدوم آنان به سر می‌برد. هنگامی که پدر و همراهانش وارد شدند، یوسف نسبت به آنان اظهار محبت ویژه‌ای کرد و پس از انجام مراسم استقبال، از پدر و همراهانش خواست تا به مصر وارد شوند و در آن دیار سکنا گزینند؛ در غیر این صورت، واژه «ورود» و «دخول» در آیه، معنایی نداشت و به‌جای آن واژه‌هایی چون «ملاقات» مناسب‌تر بود.

علامه طباطبایی نیز با آنکه بحثی مفصل درباره داستان حضرت یوسف (ع) ارائه داده است، هیچ اشاره‌ای به پیاده‌نشدن حضرت یوسف و قطع رسالت از نسل ایشان نکرده است.[۳]

از سوی دیگر، در منابع اسلامی پیامبرانی از نسل حضرت یوسف (ع) یاد شده‌اند. از جمله، یوشع بن نون بن افرائیم بن یوسف بن یعقوب، که پیامبری بزرگ و وصی و جانشین حضرت موسی (ع) به‌شمار می‌آمد.[۴]

علاوه بر وی، در گزارشی آمده است که یکی دیگر از نوادگان افرائیم بن یوسف به پیامبری رسیده است.[۵] همچنین پیامبری به نام یَسَع از نوادگان افرائیم بن یوسف معرفی شده است.[۶]

بنابراین:

اوّلاً: حضرت یوسف (ع) به پدر خویش نهایت احترام را روا داشت.

ثانیاً: در نسل ایشان چند پیامبر وجود داشته‌اند.

لذا آنچه معروف است که به دلیل کم‌احترامی، نبوت از نسل حضرت یوسف (ع) برداشته شده است، با شواهد قرآنی و تاریخی سازگار نیست و قابل قبول نمی‌باشد.

پی‌نوشت‌ها:

۱. کافی، کلینی، ج ۲، ص ۳۱۱، دارالکتب الاسلامیة.
۲. همان.
۳. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۱، ص ۲۴۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۷۹، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
۴. أحکام القرآن، ج ۳، ص ۱۲۴۴؛ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۷۶.
۵. البدایة والنهایة، ج ۱، ص ۲۲۱.
۶. الطبقات الکبری، ج ۱، ص ۴۶؛ المحبر، ص ۳۸۸؛ المنتظم، ج ۱، ص ۳۸۵.

منبع: حوزه‌نت