اگر خواهان شرف و عزّت هستی، باید خوار و ذلیل شوی

به گزارش پایگاه خبری 598، امام سجاد علیه‌السلام در صحیفه سجادیه اینگونه از خداوند متعال طلب می‌کنند:

«وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أَظُنَّ بِذِی عَدَمٍ خَسَاسَةً أَوْ أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلاً فَإِنَّ الشَّرِیفَ مَنْ شَرَّفَتْهُ طَاعَتُکَ وَ الْعَزِیزَ مَنْ أَعَزَّتْهُ عِبَادَتُکَ‏.» ۱

ای خداوند، مرا در امان دار از اینکه به درویشی گمان فرومایگی برم یا به توانگری گمان فضل و شرف، زیرا شریف کسی است که فرمانبرداری تو شرافتش بخشیده و عزیز کسی است که از پرستش تو عزّت یافته باشد.

شرح:

تفاوت نگاه نسبت به شخصِ غنی و شخصِ فقیر، معضل و نقصانی است معنوی که جامعه بشری به آن دچار بوده و هست. ملاک ها و معیارهای مادی و دنیایی در محترم‌شمردن افراد، برجسته گشته‌اند و در مقابل، ملاک‌های معنوی، رفته‌رفته در حال رنگ‌باختن‌اند.

و این در حالی است که طبق آموزه‌های دین اسلام، آنچه که ملاک و معیار برتری است، میزان تقرّب افراد به خداوند است. در منطقِ اسلام، آن کس که بندگی کند، عزیز است، آن کس که خود را در محضر خداوند خوار و ناچیز بداند، شریف است؛ از همین روست که امیرالمؤمنین علیه السلام خطاب به خداوند متعال اینگونه عرضه می‌دارند:

«إِلهِی کَفی بِی عِزّاً أَنْ أَکونَ لَک عَبْداً، وَکَفی بِی فَخْراً أَنْ تَکونَ لِی رَبّاً.» ۲

خدایا! مرا این عزّت بس است که بنده تو باشم و برایم این افتخار کافی است که تو پروردگار من باشی.

با توجه به این حقایق است که ارزش دعای امام سجاد علیه السلام برایمان آشکار می‌گردد. اینکه از خداوند متعال طلب کنیم که در ارزش‌گذاری افراد، ملاک را تقرّب و بندگی خدا قرار دهیم و اجازه ندهیم که ملاک‌های زودگذر دنیوی بر روی قضاوت‌های ما بر افراد اثر بگذارند؛ چرا که ملاکِ عبد، همان ملاکِ معبود است؛ چنانچه که فرموده است:

«إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ.» ۳

گرامی‌ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست.

از سوی دیگر، به خود نیز بنگریم و داشته‌های دنیوی و زودگذر را مایه برتری خویش بر دیگران ندانیم، چرا که امور فانی هرگز نمی‌توانند معیار برتری محسوب گردند؛ از همین روست که اگر به دنبال شرف و عزت می گردیم، باید آن را در بندگیِ خدا جستجو کنیم و نه در جای دیگر. لذاست که امام سجاد علیه‌السلام در فرازی دیگر از صحیفه سجادیه از خداوند متعال اینگونه مسئلت می‌دارند:

«ذَلِّلْنِی بَیْنَ یَدَیْکَ وَ أَعِزَّنِی عِنْدَ خَلْقِکَ وَ ضَعْنِی إِذَا خَلَوتُ بِکَ وَ ارْفَعْنِی بَیْنَ عِبَادِکَ.» ۴

خدایا! مرا در برابر خود ذلیل گردان و در نزد بندگانت عزیز دار. هنگامی که با تو خلوت می‌کنم، فروتنیم بخش و در میان بندگان خود سر افرازم دار.

پی‌نوشت‌ها:

۱. دعای سی و پنجم.

۲. بحارالانوار، ج ۹۱، ص ۹۴.

۳. سوره حجرات، آیه ۱۳.

۴. دعای چهل و هفتم، دعای روز عرفه.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه